Εκεί που αρχίζουν τα πρώτα πέδιλα και οι φεγγαράτοι περίπατοι, εκεί που το µπουφάν αντικαθίσταται από ένα ζακετάκι για την ψύχρα, εκεί που η Αθήνα καίει το πρωί και το βράδυ σου προσφέρει απλόχερα την ευχάριστη δροσιά, κάπου εκεί ανοίγουν ξανά οι θερινοί κινηµατογράφοι µε καινούργιες ή και παλιές-σινεφίλ ταινίες.

Η ιστορία του θερινού στην Ελλάδα ξεκινάει στις αρχές του 1900, µε πλανόδιους που έστηναν ένα πανί κάνοντας υπαίθριες προβολές και από το 1910 και µετά στήνονται οι πρώτοι θερινοί κινηµατογράφοι. Σε µια αυλή, σε µια ταράτσα, κάτω λευκό χαλίκι, πλαστικές καρέκλες και ένα λευκό πανί είναι αρκετά για να αρχίσουν οι προβολές. Στις αρχές δεν υπήρχε καν αντίτιµο εισιτηρίου, απλά υποχρεωνόσουν να αγοράσεις κάτι!

Μπορεί να έχουµε συνδυάσει το θερινό σινεµά µε το ελληνικό καλοκαίρι, αλλά να ξέρετε δεν είναι µια ελληνική πρωτοποριακή πατέντα. Στο βιβλίο Γκίνες, ο πρώτος θερινός κινηµατογράφος που έχει καταχωρηθεί είναι στην πόλη Μπρουµ της Αυστραλίας, ο οποίος λειτούργησε πρώτη φορά το 1916 στην Chinatown της περιοχής. Χαρακτηριστικό του ότι όταν σηκωνόταν παλίρροια, κατά τη διάρκεια των προβολών και οι θεατές αναγκάζονταν να σηκώνουν τα πόδια ψηλά για να µη βρέχονται ― αν και εγώ θα έβγαζα παπούτσι, θα σήκωνα µπατζάκι και θα καθόµουν άνετα!

Οι χώρες µε τη µεγαλύτερη παράδοση στα θερινά –εκτός από εµάς– είναι η Αυστραλία και η Ταϋλάνδη, ενώ η Αµερική «µετεξέλιξε» τα θερινά σε προβολές drive-in, ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του ’60.

Από γενιά σε γενιά

Όταν λες τη φράση «θερινό σινεµά», όλοι έχουν µια ιστορία να πουν. Προσωπικά, ακούω τη φράση θερινό σινεµά και σκέφτοµαι ταινίες του Γούντι Άλεν, την Casablanca όπου ο Ρικ και η Ίλσα «will always have Paris», τον James Dean σε ένα κάµπριο µε δερµάτινο µπουφάν, τη Μελίνα στη «Στέλλα», την Αλίκη στο Ναυτικό, το Federico Fellini, την Amelie και το Cinema Paradiso. Ακούω θερινό σινεµά και φαντάζοµαι µια φωτογραφία µε φίλτρο «σέπια». Κάτι, τέλος πάντων, από µια άλλη εποχή στην οποία πολύ θα ήθελα να ζω!

Λευκό χαλικάκι, ουίσκυ µε πάγο ή κονιάκ πεντάστερο για την ψύχρα, παγωτό µηχανής, ποπ κορν, τσιγάρο και τασάκι, καρέκλα φερ φορζέ ή πλαστική, στρογγυλό τραπεζάκι καφενείου, ξηροκάρπιο και µυρωδιά φύσης και λουλουδιού.

Το θερινό σινεµά ήταν ένα έθιµο, µια παράδοση, ένας θεσµός. Σηµατοδοτούσε την έναρξη του καλοκαιριού, όπου οι άνθρωποι είναι πιο χαλαροί και ανοιχτοί στην επικοινωνία. Ήταν πολιτιστική πτυχή της καθηµερινότητας. Πόσα αναρίθµητα σινεµά υπήρχαν και στην πόλη και στην επαρχία! Αυτό και µόνο δηλώνει πόσο σηµαντικό µέρος της ελληνικής κουλτούρας αποτελούσε ο θερινός κινηµατογράφος.

Και εδώ κάπου αρχίζει ένα πρόβληµα. Κάπου φαίνεται να έχει χαθεί η κλωστή που ενώνει τις γενιές. Πολλοί 19 χρονοι δεν γνωρίζουν το ”χαλίκι” αλλά προτιµούν το αιρ κοντίσιον! Αγνοούν όλα όσα σηµαίνει το ”αγιόκληµα και γιασεµιά”. Το πρόβληµα δεν είναι δικό τους. Το θέµα είναι εάν µεταφέρουν οι µεγαλύτεροι το ”χρωµόσωµα” ή αδιαφορούν. Αν θέλουν να εφοδιάσουν τις µελλοντικές γενιές µε αντισώµατα ας τα κάνουν µία βόλτα (και) από τα θερινά τα σινεµά.

Κρίµα είναι!

Θυµάµαι σαν τώρα την πρώτη µου φορά…

Ρωτήσαµε φίλους και φίλες από διαφορετικές ηλικίες να µοιραστούν µαζί µας-σας την πρώτη τους φορά σε θερινό κινηµατογράφο. Και ποια ταινία σκέφτονται µόλις ακούν το Θερινό σινεµά… Πολύ ωραίο να θυµάσαι! Και να µοιράζεσαι. Εγώ µέτραγα στο τέλος του καλοκαιριού, πόσα µπάνια, πόσα παγωτά και πόσα έργα… Εσείς;

Νίκος Κ., ετών 65

Ήµουνα 6 χρονών, κάπου στις αρχές δεκαετίας του ’60. Πρώτη φορά µε τη µητέρα µου. Θεσσαλονίκη, θερινός κινηµατογράφος Έλλη. Ένας κινηµατογράφος σε µία ταράτσα. Τότε ήταν στις δόξες του το Ιταλικό σινεµά. Cinecittà! Κάποια Ιταλική είδα, σίγουρα! ∆εν έχει και τόση σηµασία… Σηµασία έχει ότι συνειδητοποιώ πόσοι θερινοί κινηµατογράφοι υπήρχαν τότε… Και στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα που µετακόµισα έπειτα… Για εµάς, ο θερινός κινηµατογράφος ήταν… θεσµός!

Σάκης Τ., ετών 33

Κάπου στο 1995… 10-11 χρονών… Πρώτη φορά χωρίς γονείς στο σινεµά µε το φίλο µου το Γιάννη. Στο θερινό κινηµατογράφο του Πλαταµώνα, πάνω στην Κατερίνη. Στο σινεµά της κυρά-Θωµαής! Ήταν κάποια ταινία µε τον MelGibson. ∆εν θυµάµαι ακριβώς. Αυτό που θυµάµαι όµως σαν τώρα είναι το παγωτό Solero, τη µυρωδιά από νυχτολούλουδο και γιασεµί, το λευκό χαλίκι κάτω και τις καρέκλες από πλαστικό κορδονάκι (εναλλάξ κόκκινο-πράσινο).

Αντωνία Σ., ετών 40

Πρώτη φορά σε θερινό «Η λίστα του Σίντλερ», Μάιος του ’94. Στο Ίλιον, 17 χρονών µε φίλες! Υπάρχει ακόµη αυτό θερινό, αν και δεν ήταν ποτέ από αυτά τα παραδοσιακά… Σε τέτοιο πήγαινα όλο το καλοκαίρι του ’94 και είδα άπειρες ταινίες… Στο δηµοτικό θερινό κινηµατογράφο της Πετρούπολης, όπου ακόµη και σήµερα όταν ακούω «θερινό σινεµά» θυµάµαι αυτά τα τραπεζάκια, αυτές τις καρεκλίτσες, αυτόν τον κήπο.

Φιλία Κ., ετών 25

Τίτλος: Αυτή η ταινία που δεν είδα!

Αύγουστος, Κυψέλη. 2014. «Πάµε θερινό;» «Πάµε». Ερωτευµένη. Ψάχνουµε. Θερινός «Θησείον»: Τι απέγινε η Μπέιµπι Τζέιν. Φτάνουµε. Είχε ξεκινήσει. Μετά σιωπή, στην Αρεοπαγίτου! Η πρώτη φορά όµως!

Έναν άλλον Αύγουστο, Ξυλόκαστρο. 2001. «Πάµε θερινό;» «Πάµε». Μικρή. Ψάχνουν,  άλλοι. Θερινός «Αυλαία»: Χαµένη Ατλαντίδα, «Ηλέκτρα»: Χάνιµπαλ Λέκτερ. Χωριζόµαστε. Μετά, ακούω τις συζητήσεις,

περί ανθρωποφαγίας. Σκέφτοµαι αυτήν την ταινία: Που δεν είδα.

Ωραία κι η Αρεοπαγίτου και η Ατλαντίδα αλλά έµεινα, τελικά, σ’ εκείνο που δεν κατακτήθηκε…

Νικολέττα Β.,ετών 22

Η πρώτη φορά σε θερινό σινεµά χωρίς γονείς ήταν µακράν πιο ενδιαφέρουσα. Με τις σχολικές µου φίλες τη Μαρία, την Έλενα, τη Σοφία πηγαίναµε στο θερινό σινεµά της οδού Αιγύπτου το «Μαριλένα cinema». Τέρµα βουνό Άνω Γλυφάδα, µε τα πόδια δεν «το είχες» για κανένα λόγο. Ιστορικό σινεµά µε πολλές δεκαετίες στην πλάτη του, πρώτος θερινός και για τους γονείς µας καθ’ ότι αποτελούσε τελευταίο εναποµείναν «σινεµά γειτονιάς». Πρώτη ταινία κάποια ροµαντική κοµεντί γαλλικής παραγωγής (και µη χειρότερα). ∆ιαλέγαµε ταινίες που να µη µας αποσπούν την προσοχή από τα pop-corn, τις ουρές για hot dog, συζητήσεις για αγόρια και το καλύτερο coca-cola και τσιγάρο. Γιατί ως γνωστόν, ταινία χωρίς τσιγάρο είναι σκέτο µαρτύριο.

Κάτω χαλικάκι, λίγη δροσιά από το βουνό, στις πιλοτές πιτσιρίκια παίζουν µπάλα µέχρι αργά. Κι εµείς πιτσιρίκια είµαστε και µας αρέσει να απλώνουµε τα πόδια µας στις µπροστινές άδειες θέσεις, καρέκλες µε πλαστικό σχοινί, ξέρετε αυτές οι τέρµα 80’s. Αυτό είναι που µ’ αρέσει στα σινεµά γειτονιάς, η αισθητική νοσταλγία παλαιών δεκαετιών. Το «Μαριλένα» έκλεισε και πολύς κόσµος στη γειτονιά στενοχωρήθηκε, σκοπεύαµε να πηγαίνουµε και τα εγγόνια µας εκεί.

Αποστόλης Κ., ετών 17

10 χρονών, ο πατέρας µου είπε ότι θα πηγαίναµε σε θερινό, στον Λιλά αν δε κάνω λάθος. ∆εν είχα ξαναπάει. ∆εν ήξερα πως ήταν. Βραδάκι και είχε δροσιά, ο κόσµος µου φαίνονταν πιο χαρούµενος για κάποιο λόγο. Μου άρεσε. Λουλούδια στα τραπεζάκια και χαλίκια αντί για τα άθλια χαλιά που έχουν συνήθως. Ξεκίνησε η ταινία και, καθώς εγώ απλά παρατηρούσα τριγύρω τις πολυκατοικίες, είδα πως κάποιοι κάθονταν στα µπαλκόνια και βλέπανε µαζί µας. Κανένας δεν τους έλεγε τίποτα. Η ταινία ήταν των Monty Python, το Ένας προφήτης, µα τι προφήτης. Το ευχαριστήθηκα µε την καρδιά µου. Αυτή είναι η ταινία που µου έρχεται στο µυαλό, όταν ακούω για θερινό κινηµατογράφο.