Άλλοτε για να μας προστατεύουν, άλλοτε για να μας περιορίζουν κι άλλοτε για να μας ομορφαίνουν, από την εποχή του Νεάντερταλ μέχρι σήμερα, τα ρούχα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και μαζί με τις εξελικτικές και τις κοινωνικές αλλαγές, αλλάζουν κι αυτά.

Άνοιξα την ντουλάπα, φόρεσα το δικτυωτό καλσόν μου, τη φιστικί ζιπ-κιλότ, το ροζ hoodie μου, γυαλιά ηλίου τύπου Jackie O, έπιασα τα μαλλιά μου έναν ψηλό κότσο έριξα από πάνω και μία κόκκινη καπαρντίνα, και σαν γνήσια στιλάτη πράκτορας εν μέσω καραντίνας, πήρα το λάπτοπ, κάθισα στον καναπέ και ρίχτηκα στην μάχη της αναμόχλευσης της μόδας των περασμένων δεκαετιών.

1910-1920: η μόδα στα χρόνια του πολέμου

Στα χρόνια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η εξωτερική εμφάνιση δεν απασχολούσε τόσο τους ανθρώπους όπως είναι φυσικό. Πλούσιοι και φτωχοί άρχισαν να ντύνονται με παρόμοιο τρόπο. Τα εντυπωσιακά ρούχα και τα κοσμήματα άρχισαν να εκλείπουν και επικράτησαν τα σκούρα χρώματα.

Στα γυναικεία ρούχα εμφανίστηκαν πρώτη φορά ζώνες με αγκράφες, ενώ οι φούστες για πρακτικούς λόγους κόντυναν ως τον αστράγαλο. Και αν αυτό το μήκος σας φαίνεται περίεργο, σκεφτείτε ότι τον προηγούμενο αιώνα το μήκος των φουστανιών έφτανε μέχρι το πάτωμα καλύπτοντας τελείως τα παπούτσια των γυναικών. Οι “σχεδιαστές μόδας” είχαν επιστρατευτεί στη δημιουργία στρατιωτικών στολών, διότι ήταν οι μόνοι που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια κατάλληλη στολή βάσει των αναγκών ενός στρατιώτη.

Ήξερες ότι…

Την περίοδο αυτή δημιουργήθηκαν, για τις ανάγκες των μαχών, ενδύματα τα οποία φοριούνται μέχρι και σήμερα.

Το trench coat

Η κλασική, πλέον, καπαρντίνα δημιουργήθηκε ως ένδυμα των χαρακωμάτων. «Trench» άλλωστε, σημαίνει «τάφρος». Δημιουργός της ήταν ο Thomas Burberry ο οποίος την είχε προτείνει το 1909 στο επιτελείο του Βρετανικού Στρατού. Αρχικά είχε απορριφθεί, αλλά στη συνέχεια αναγκάστηκαν να την δεχτούν καθώς το λεπτό, αδιάβροχο ύφασμά της την καθιστούσε ιδανικό πανωφόρι για τα χαρακώματα.

Το bomber jacket

Όπως φανερώνει και το όνομα του, το bomber jacket σχεδιάστηκε για τους πιλότους το 1917 διότι τα πολεμικά αεροπλάνα είχαν ανοιχτά πιλοτήρια και υπήρχε η ανάγκη να διατηρούνται οι πιλότοι όσο το δυνατόν περισσότερο ζεστοί. Τα πρώτα εκείνα μπουφάν ήταν φτιαγμένα από δέρμα φώκιας ή αλόγου, και ήταν επενδυμένα με γούνα.

> Fun fact!

Αυτοί όμως που πραγματικά απογείωσαν το flight μπουφάν, είναι οι οπαδοί του ΠΑΟΚ τη δεκαετία του ’90, οι οποίοι φορώντας τα μπουφάν από την εσωτερική τους πλευρά, βάφουν τις κερκίδες στα ματς, πορτοκαλί.

Τα φερμουάρ

Ο Γκίντεον Σούντμπακ, ένας Σουηδός μετανάστης στις ΗΠΑ, κατάφερε να βρει την λύση για να κλείνουν τα ρούχα γρήγορα και εύκολα, παρουσιάζοντας το γνωστό σε όλους μας σήμερα, φερμουάρ. Ο στρατός των ΗΠΑ εντυπωσιάστηκε από αυτήν την εφεύρεση και έβαλε τα φερμουάρ σε στολές και μπότες. Μετά από τον πόλεμο η μόδα πέρασε και στους πολίτες.

1920-1930: η μόδα στα χρόνια του μεσοπολέμου

Με το κλείσιμο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ξεκινάει – όπως θα ονομαστεί αργότερα, η περίοδος του μεσοπολέμου. Αυτή η περίοδος χαρακτηρίστηκε από κοινωνικές αλλαγές και αυτό προφανώς δεν άφησε ανεπηρέαστη τη μόδα. Οι γυναίκες έχουν αρχίσει ήδη από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα να αποκτούν σταδιακά δικαίωμα ψήφου, αλλά η δεκαετία του ’20 είναι αυτή που συγκαταλέγει στον κατάλογο αυτό και τις περισσότερες χώρες της δύσης.

Σημαντική αλλαγή αποτελεί και η κατάργηση των κορσέδων. Επίσης, αρχίζουν να εργάζονται εκτός σπιτιού και να έχουν ενεργότερο ρόλο στη δημόσια ζωή. Οι νέοι και οι νέες αυτής της εποχής αψηφούν την σκληρή εθιμοτυπία και τους ηθικούς κώδικες των προηγούμενων γενεών και αυτό έχει αντίκτυπο τόσο στη συμπεριφορά, όσο και στην ενδυμασία τους. Οι γυναίκες καπνίζουν, πίνουν αλκοόλ, κόβουν τα μαλλιά τους κοντά ή αυστηρά καρέ. Φοράνε φαρδιά ρούχα που δεν τονίζουν τις καμπύλες και εσώρουχα που δεν ενισχύουν το στήθος. Είναι τότε που η μέση των φορεμάτων κατεβαίνει χαμηλά στους γοφούς για να μην τονίζεται.

Σήμα κατατεθέν είναι και τα πολλών διαφορετικών ειδών καπέλα. Δημιουργείται το ανδρόγυνο λουκ. Τη δεκαετία του ’20 η Coco Chanel λανσάρει το little black dress. Συγκεκριμένα το 1926, η Vogue δημοσίευσε ένα σκίτσο της σχεδιάστριας που απεικόνιζε ένα απλό μικρό μαύρο φόρεμα το οποίο έμελλε να φέρει την επανάσταση στην γυναικεία ένδυση καθώς ήταν ένα ρούχο τόσο απλό που θα μπορούσε να είναι προσβάσιμο από γυναίκες όλων των τάξεων και των γούστων. Καταλυτικό ρόλο παίζει και το γυναικείο κοστούμι που λανσάρει την ίδια περίοδο με επιρροές από ανδρικά και αθλητικά είδη επιθυμώντας να απαλλάξει τις γυναίκες από τους ασφυκτικούς κορσέδες και τις μακριές φούστες.

Το φαινόμενο Marlene Dietrich

Το 1930 παίζει στην ταινία «Μαρόκο» και σε μία σκηνή εμφανίζεται φορώντας σμόκιν και ανδρικό καπέλο, κρατώντας ένα τσιγάρο και φιλώντας μία άλλη γυναίκα. Από τότε το ανδρόγυνο λουκ ταυτίστηκε με την Γερμανίδα ηθοποιό, η οποία βέβαια αξίζει να σημειωθεί ότι επέλεγε το ανδρόγυνο στυλ και στην καθημερινότητά της. Σήμα κατατεθέν της αποτελεί επίσης και το τσιγάρο. Στα χρόνια αυτά όμως η Dietrich έκανε την επανάστασή της και απέναντι στο ναζισμό. Όταν την πλησίασαν οι νάζι και της πρότειναν να γίνει εθνική πρωταγωνίστρια του Τρίτου Ράιχ, αυτή αρνήθηκε και ξεκίνησε τις διαδικασίες για να πάρει αμερικάνικη υπηκοότητα.

1940: η μόδα στα χρόνια του δεύτερου πολέμου

Από το 1939 ξεκινάει ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο πόλεμος έπληξε την κλωστοϋφαντουργία με αποτέλεσμα οι πρώτες ύλες να είναι δυσεύρετες και όσες υπήρχαν αξιοποιούνταν για πολεμικό εξοπλισμό. Οι τιμές του βαμβακιού, του μεταξιού, του δέρματος και του μαλλιού, εκτοξεύονται στα ύψη. Λόγω αυτής της κατάστασης, πολύς κόσμος ήταν αναγκασμένος να κάνει μεταποιήσεις στα ρούχα του, ενώ πολλές γυναίκες διακοσμούσαν τα παπούτσια τους με διάφορα είδη οικιακής χρήσης. Επίσης, ρούχα ράβονταν από κουβέρτες και κουρτίνες. Λιγότερο ύφασμα σήμαινε αδύνατη σιλουέτα με στενές γραμμές και με εμφανή κοψίματα.

Έτσι, τα ρούχα σταδιακά αρχίζουν να αποκτούν ένα επιβλητικό λουκ με αυστηρές σιλουέτες που μοιάζουν με στρατιωτικές στολές. Οι ώμοι είναι τονισμένοι με ελαφριές βάτες, τα  γυναικεία ταγιέρ  είναι σε αρρενωπή γραμμή με στενή λεκάνη, οι φούστες είναι ίσιες και στενές με ελαφριές πιέτες και τα καπέλα εξακολουθούν να φοριούνται πολύ. Επίσης, αυτήν την περίοδο εμφανίζεται το jumpsuit, η ολόσωμη φόρμα, που είναι ζεστή και άνετη και χαρακτηρίζεται από τσέπες στις οποίες μπορούν να μπούνε έγγραφα και τιμαλφή.

Πολλές γυναίκες επίσης, διαθέτουν φόρμες Utility, τις οποίες θα μπορούσαν να φορέσουν γρήγορα σε περίπτωση ανάγκης. Τον Σεπτέμβριο του 1940 το Παρίσι, που κατείχε ισχυρή θέση στον κόσμο της μόδας, παραδίνεται στους Γερμανούς και οι δυνάμεις κατοχής ξεκινούν τον έλεγχο της υψηλής ραπτικής, αφού οι Γερμανοί εξετάζουν τη μετακόμιση των γαλλικών οίκων στο Βερολίνο και την ίδρυση εκ νέου έδρας υψηλής ραπτικής, λεηλατώντας τα αρχεία των Γάλλων. Στόχος τους ήταν το Βερολίνο να γίνει γνωστό ως η πρωτεύουσα της μόδας για όλο τον κόσμο.

Όσοι οίκοι υψηλής ραπτικής παρέμειναν ανοιχτοί, συνέχιζαν να κάνουν επιδείξεις μόδας, με το κοινό πλέον να αποτελείται από τους συζύγους των στρατιωτικών του Τρίτου Ράιχ. Ενώ οι Ευρωπαίες είχαν ήδη ξεκινήσει από την δεκαετία του 1930 να φοράν μαγιό που αποτελούνταν από δύο κομμάτια, αλλά χωρίς ποτέ να αποκαλύπτεται ο αφαλός, το 1946, ο Γάλλος σχεδιαστής Luis Reard, παρουσίασε το μαγιό μπικίνι, εμπνευσμένο από το Bikini Atoll στον Ειρηνικό Ωκεανό όπου λίγες μέρες νωρίτερα είχαν λάβει χώρα πυρηνικές δοκιμές των ΗΠΑ.

> Fun fact!

Εξαιτίας των περιορισμένων πόρων σε αυτήν την δεκαετία, οι νάιλον κάλτσες εξαφανίστηκαν. Έτσι, οι γυναίκες ζωγράφιζαν στο πίσω μέρος του ποδιού τους μία μαύρη γραμμή ώστε να μοιάζει με την χαρακτηριστική ραφή που είχαν τότε οι κάλτσες. Επίσης, βάφανε τα πόδια τους με χρώματα για να φαίνεται ότι φοράνε κάλτσες.

Ήξερες ότι…

Εκείνη την εποχή, η εξαγωγή ενός φορέματος της υψηλής ραπτικής, ισοδυναμούσε με την εισαγωγή ενός τόνου κάρβουνου.

Κάτι μας θυμίζει

Επειδή οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, είχαν χρησιμοποιήσει αέριο εναντίον των Συμμάχων, υπήρχαν φόβοι ότι αυτό μπορεί να επαναληφθεί. Έτσι, στο Λονδίνο, σχεδιάζονται ειδικές φόρμες από καθαρό μετάξι για την προστασία από το αέριο, αλλά και ειδικές τσάντες τις οποίες μπορούν να κρατάνε οι γυναίκες και περιέχουν ειδικές μάσκες για την προστασία τους από την ενδεχόμενη ρίψη αερίου. Σήμερα βλέπουμε μεγάλους οίκους μόδας να συμπεριλαμβάνουν στις κολεξιόν τους μάσκες προστασίας από τον κορονοϊό. Ένας από τους πρώτους οίκους που σχεδίασε τέτοιες μάσκες ήταν η Burberry.

Επίσης, όπως την περίοδο εκείνη πολλοί σχεδιαστές μόδας είχαν επιστρατευτεί για την δημιουργία στρατιωτικών στολών, έτσι και από το 2020, οίκοι μόδας διέθεσαν τα εργοστάσιά τους για την παραγωγή ιατρικών μασκών και νοσοκομειακών στολών.

1950: τα μετα-μεταπολεμικά βήματα

Τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο θα μπορούσαν να θεωρηθούν μεταβατική περίοδος για πολλές πτυχές της κοινωνικής ζωής. Στη μόδα υπήρχε πειραματισμός και ψάξιμο γύρω από τις γραμμές και τα μήκη. Η «επανάσταση» στον συντηρητισμό του παρελθόντος ήρθε με το rock and roll το οποίο καθιερώθηκε πλέον όχι μόνο ως μουσικό είδος, αλλά και σαν τρόπος ζωής.

Στην δεκαετία του ’50 είναι η πρώτη φορά που οι νέοι αποκτούν το δικό τους στυλ, επηρεασμένοι από τους σταρ του κινηματογράφου και της μουσικής. Τα δερμάτινα μπουφάν, οι κλος φούστες, τα πλεκτά, και τα κοτλέ παντελόνια είναι βασικά στοιχεία της εμφάνισής τους. Επίσης, τα τζιν παντελόνια, τα οποία έχουν εμφανιστεί ήδη από το 1400 και στη συνέχεια αποτέλεσαν ένδυμα των εργατών, πλέον φοριούνται μαζικά από τη νεολαία, ως ένδειξη εξέγερσης ενάντια στον κοινωνικό κομφορμισμό. Τα πρότυπα του Marlon Brando και του James Dean, επηρεάζουν το ντύσιμο των αντρών που φοράν τζιν, δερμάτινα μπουφάν και από μέσα T–shirt. Τα χτενίσματα κινούνται στο ύφος ενός άλλου τεράστιου ειδώλου της εποχής, του Elvis Presley.

Όσον αφορά τις γυναίκες, ο Christian Dior προκαλεί αίσθηση αφού ανεβάζει το μήκος της φούστας στα λίγα εκατοστά κάτω από το γόνατο. Ο Dior επίσης, είναι αυτός που θα συνδέσει τη ραπτική με τα γράμματα του αλφάβητου κι έτσι δημιουργείται η γραμμή Α (στενή στο πάνω μέρος και ανοιχτή κάτω), η γραμμή Η (ίσια και αυστηρή) και η Υ (ανοιχτή στην πλάτη και στενή προς τα κάτω). Ενδεικτική ταινία για την μόδα της εποχής είναι το Grease που κυκλοφόρησε το 1978, αλλά διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια ενός καλοκαιριού στα τέλη του 1950.

1960-1970: η μόδα «από τα κάτω»

Αυτές οι δεκαετίες είναι περίοδοι μεγάλων αλλαγών και κοινωνικών αναταράξεων. Σεξουαλική απελευθέρωση, πολιτικοποίηση νεολαίας, φεμινιστικά και αντιπολεμικά κινήματα, ο πόλεμος στο Βιετνάμ, ο Μάης του ’68. Υπάρχει έντονο το χάσμα των γενεών και οι νέοι πηγαίνουν κόντρα στις ψυχροπολεμικές θέσεις που επικρατούν.

Η μόδα αρχίζει να χάνει τον ελιτίστικο χαρακτήρα της και γίνεται μαζικό φαινόμενο με επίκεντρο τους νέους οι οποίοι αποτελούν σημαντική ομάδα καταναλωτών. Από τη μία έχουμε τα φορέματα σε στυλ πριγκίπισσας, τα φουσκωμένα μαλλιά με λακ σε σημείο που το κεφάλι να δείχνει δυσανάλογο σε σχέση με το σώμα, και από την άλλη μία αντισυμβατική μόδα που δημιουργείται προς τα τέλη της δεκαετίας. Η κουλτουρα των νέων δημιουργεί τη δική της μόδα και δεν είναι πλέον μόνο οι μεγάλοι οίκοι που την υπαγορεύουν. Η μόδα ξεκινάει από τον δρόμο και όχι από την υψηλή ραπτική.

Επίσης, δεν είναι μόνο τα οικονομικά ανώτερα στρώματα που έχουν πρόσβαση στην μόδα για να μπορούν να ξεχωρίζουν. Στα χρόνια αυτά ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκαν «αντιμόδες» με εφαρμογή κυρίως στη νεολαία. Τέτοιες μόδες ήταν το κίνημα των punk που ξεκίνησε από την Μεγάλη Βρετανία και το στυλ των χίπηδων από τις ΗΠΑ, που κατέκλυσε τον κόσμο τις δεκαετίες αυτές, με αποκορύφωση το ιστορικό φεστιβάλ του Woodstock το 1969. Η παρουσία των Beatles δημιουργεί τη δική της μόδα στα μαλλιά των αντρών. Παράλληλα, Η Audrey Heyburn, θα κάνει μύθο το μικρό μαύρο φόρεμα μέσω της συμμετοχής της στην ταινία Breakfast at Tiffany’s, το 1961.

Τη δεκαετία του ’70 κάνει πάταγο η disco και αρχίζουν στρατιές νεών γυναικών κατά βάση, να ντύνονται με λαμέ, στρας, δερμάτινα κολλάν, λούρεξ και πολύ μα πολύ γκλίτερ. Γενικά, τις δεκαετίες αυτές επικρατούν σχεδόν ταυτόχρονα πολλά διαφορετικά είδη ρούχων και στυλ. Τα φορέματα είναι φαρδιά, με ψυχεδελικά εμπριμέ αλλά και floral prints. Γεωμετρικά σχέδια σε πολλές επιφάνειες. Οι φούστες πολύ μακριές ή πολύ κοντές. Πολύ κοντά σορτς αλλά και παντελόνια καμπάνα. Το πέτο στα πουκάμισα είναι μεγάλο, άλλοτε στρογγυλό και άλλοτε μυτερό. Τζιν και t-shirts, τοπ που δένουν στο λαιμό, ολόσωμες φόρμες, στράπλες φορέματα σε ίσια γραμμή. Τα ρούχα αποκτούν πολύ χρώμα και το φουτουριστικό στοιχείο είναι έντονο.

Όσα δεν φτάνει η αλεπού… τα κάνει μόδα.

Η εμπορευματοποίηση τόσο της μόδας των πάνκηδων όσο και των χίπις, δεν άργησε να έρθει με αποτέλεσμα σταδιακά να πάψουν να αποτελούν αντισυμβατικά στυλ αφού απορροφήθηκαν από την βιομηχανία της μόδας η οποία ως αναπόσπαστο κομμάτι του καπιταλισμού, ξέρει πολύ καλά να ενσωματώνει και τελικά να εκφυλίζει οτιδήποτε μπορεί να του δημιουργήσει πρόβλημα. Παρόλα αυτά, τα κινήματα των πάνκηδων και των χίπις κατάφεραν να βάλουν τη δική τους σφραγίδα τόσο σε κοινωνικό-πολιτικά θέματα της εποχής τους όσο και να χαράξουν μία ιδιαίτερη και ανατρεπτική πινελιά στην ιστορία του ενδύματος.

1980: η μόδα του καινούριου κόσμου που αναδύεται

Εδώ αρχίζει να επικρατεί η ιδέα ότι μπορούμε να γίνουμε ό,τι θέλουμε. Σύμβολο η Μαντόνα, μία γυναίκα όχι στερεοτυπικά όμορφη η οποία θέλει να γίνει σταρ και το πετυχαίνει. Είναι μία εποχή που φαινομενικά οι αγώνες του παρελθόντος έχουν πιάσει τόπο και τώρα όλοι απολαμβάνουν τους καρπούς της επιτυχίας. Ξεπροβάλει η γυναίκα καριέρας που προσπαθεί να ανταγωνιστεί τους άντρες.

Έτσι, μπαίνουν οι βάτες στα ταγιέρ των γυναικών, ενώ μέχρι τότε υπήρχαν στα σακάκια των αντρών για να φαίνεται πιο ογκώδες το πάνω μέρος, και η γυναίκα προσπαθεί να κάνει επίδειξη δύναμης μέσω της εμφάνισής της. Και ξαφνικά ανακαλύπτεται η αερόβια γυμναστική. Μπαίνει λοιπόν το λεγόμενο aerobic στην καθημερινότητα των γυναικών και μαζί με αυτό, τα κολλάν, οι γκέτες, τα κορμάκια και οι πετσετένιες κορδέλες στα μαλλιά. Το αθλητικό λουκ βγαίνει και εκτός γυμναστηρίων.

Η μόδα της disco με τα λούρεξ και τα στρας, καλά κρατεί. Για τους άντρες, το disco στυλ είναι αυτό που λανσάρει ο John Travolta με το λευκό κοστούμι και το μαύρο πουκάμισο. Ή, σακάκι με T–shirt από μέσα και γυρισμένα μανίκια μέχρι τον αγκώνα. Η σειρά «Δυναστεία», προβάλλεται από την ΥΕΝΕΔ το ’81 και πλασάρει τις πολύ στενές φούστες, τα εφαρμοστά σακάκια, τη στενή μέση που αναδεικνύει το μπούστο και τις ψηλοτάκουνες γόβες.

Τα μαλλιά έχουν όγκο και φράντζες που καλύπτουν σχεδόν όλο το μέτωπο. Η λακ γνωρίζει στιγμές δόξας. Στην Ελλάδα, αυτήν την δεκαετία, υπάρχει μία έκρηξη στα περιοδικά μόδας για τις γυναίκες, αλλά και το πρώτο περιοδικό για άντρες, το «ΜΕΝ». Πλέον, λόγω την τεχνολογικής ανάπτυξης και της μαζικής πρόσβασης σε αυτήν, αλλά και των διαφημίσεων που πάνε χέρι-χέρι με τα περιοδικά και την τηλεόραση, αρχίζει μία εποχή βομβαρδισμού από εικόνες που υπαγορεύουν πρότυπα και lifestyle τα οποία θα κατακυριεύσουν την ζωή του δυτικού ανθρώπου ακόμη περισσότερο τις επόμενες δεκαετίες.

Για να τα λέμε όλα

Στην Ελλάδα, η δεκαετία του ’80, ήταν μία εποχή που χαρακτηρίστηκε από την άνθιση της ροκ μουσικής, την παραγωγή πολλών αξιόλογων ταινιών, την δημιουργία κινημάτων, την κατοχύρωση εργασιακών δικαιωμάτων, οι γυναίκες μπαίνουν μαζικά στην παραγωγή και διεκδικούν πλέον τη θέση τους στην κοινωνία ως εργαζόμενες.

Ας μην ξεχνάμε την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 και την πτώση της χούντας ένα χρόνο αργότερα, και το δυναμικό αντίκτυπο που είχαν τα γεγονότα αυτά στην κοινωνία, αφού επικρατούσε ένας αέρας ελευθερίας και έντονης πολιτικοποίησης. Η ελευθερία αυτή δεν ήταν μόνο επίπλαστη αφού όντως τα χρόνια αυτά δημιουργήθηκε ο χώρος και ο χρόνος για να βρεθούν οι άνθρωποι, να συζητήσουν, να πειραματιστούν, να δημιουργήσουν.

Όλα αυτά έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην δημιουργία μίας ριζοσπαστικής κουλτούρας, που μπορεί να μην έχει σχέση με την μόδα, αλλά διαμορφώνει συνειδήσεις στους ανθρώπους. Και η κουλτούρα είναι κάτι που μπορεί και να μείνει, ενώ οι μόδες έρχονται και φεύγουν.

1990: η μόδα της ατομικότητας

Το 1989 πέφτει το τοίχους του Βερολίνου, και το 1991 διαλύεται η ΕΣΣΔ. Αυτές οι κοινωνικές αλλαγές δημιούργησαν την αίσθηση ότι πλέον δεν υπάρχουν επιταγές και περιορισμοί και βοήθησαν στο να δημιουργηθεί το μοντέλο ανθρώπου που τονίζει την ατομικότητά του και ότι ο καθένας είναι ελεύθερος να ζει όπως θέλει.

Το αν όντως όλα αυτά βοήθησαν ουσιαστικά τους ανθρώπους είναι κάτι που το απαντάει η μετέπειτα ιστορία, αλλά είναι θέμα ενός άλλου άρθρου. Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα λοιπόν, συνεχίζεται και απογειώνεται η τάση ότι ο καθένας μπορεί να είναι ό,τι θέλει. Αυτό που πλασάρεται από περιοδικά μόδας και ομορφιάς είναι να είσαι ο εαυτός σου και αρχίζουν τα tips για το πώς μπορεί η κάθε γυναίκα να είναι μοναδική.

Ήταν αυτή η περίοδος που εμφανίστηκαν οι στυλίστες και οι δημιουργοί εικόνας με στόχο να βοηθήσουν τον καθένα και την καθεμία να αποκτήσει το δικό του προσωπικό στυλ. Στα πλαίσια αυτά αρχίζουν και οι αισθητικές επεμβάσεις που ξεκινάνε από τα μοντέλα και τους celebrities και σιγά-σιγά περνάνε και στον απλό κόσμο. Πρότυπο αυτής της δεκαετίας είναι η Kate Moss. Είναι πλέον τα πολύ αδύνατα και γυμνασμένα σώματα αυτά που προωθούνται ως ιδανικά και σέξι.

Αρχίζει δειλά-δειλά η μόδα των τατουάζ και του body piercing. Η rave μουσική δημιουργεί την δική της μόδα με την είσοδο του βινύλ, του πλαστικού, τα supermini, τα ψυχεδελικά σχέδια και τα παπούτσια πλατφόρμες. Το τζιν είναι επίσης στο απόγειό του καθώς εμφανίζονται τα total denim λουκ, και το τζιν περνάει και στα αξεσουάρ, από τζιν φτιάχνονται τσάντες, καπέλα ακόμη και παπούτσια. Τα πάνινα παπούτσια και τα αθλητικά, είναι επίσης πολύ δημοφιλή. Όπως και τα φουσκωτά μπουφάν, τα hoodies, τα t–shirt με στάμπες, τα κολλάν και οι σαλοπέτες. Η σειρά Beverly Hills που προβάλλεται στις αρχές του ’90, είναι ενδεικτική για το ντύσιμο των teenagers της εποχής.

Θέλουμε να ξεχάσουμε…

Στην Ελλάδα, τη δεκαετία του ’90, εμφανίστηκε από το πουθενά μία μόδα που για κάποιο περίεργο λόγο ξετρέλανε τα κορίτσια. Ο λόγος για τα κοντομάνικα μπλουζάκια που είχαν στάμπες με μωρά και τα έβρισκες σε πάρα πολλά χρώματα. Αυτά τα μπλουζάκια, πέρα από άσχημα, ήταν και λίγο cringy, όπως θα λέγαμε σήμερα.

2000 μέχρι σήμερα: οι mash–up δεκαετίες

Μιας και παραπάνω λέγαμε για διαφορετικότητα και να είσαι ο εαυτός σου… Από το 2000 κι έπειτα εισβάλει στην ζωή μας το fast fashion, οι μεγάλες πολυεθνικές που ισοπεδώνουν κάθε υποψία διαφορετικότητας και προσωπικού στυλ. Στρατιές γυναικών ντύνονται με τα ίδια ακριβώς ρούχα. Αυτό που τελικά επιθυμεί ο καπιταλισμός είναι να έχεις την εντύπωση ότι σε αφήνει να είσαι ελεύθερος και ότι έχεις το δικαίωμα επιλογής, αλλά στην ουσία να είσαι δέσμιος των επιλογών που αυτός σου προσφέρει και «ελεύθερος» μέχρι εκεί που δεν τον απειλείς.

Αυτό που επίσης παρατηρείται από την δεκαετία του 1990 και μετά είναι ότι οι κοινωνικές αλλαγές δεν επηρεάζουν σε τόσο μεγάλο βαθμό την μόδα και το στυλ των ανθρώπων. Επίσης, δεν ξεκινάνε μόδες από τον κόσμο, αλλά είναι κατά βάση οι μεγάλες εταιρείες αυτές που «εξάγουν» τάσεις και ο κόσμος τις καταναλώνει. Από το 2010 και μετά, με την εισβολή του διαδικτύου στην καθημερινότητά μας, η μόδα κοιμάται και ξυπνάει μαζί μας.

Διαφημίσεις για ρούχα, παπούτσια και αξεσουάρ, κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πλέον οι άνθρωποι δεν είναι απλοί φορείς της μόδας, αλλά έχουν γίνει οι ίδιοι κομμάτι της διαφήμισης. Όσον αφορά την μόδα, η δεκαετία του 2000 δύσκολα διαχωρίζεται από τα ‘90s. Στην μόδα επικρατεί κυρίως μία ανακύκλωση στυλ περασμένων δεκαετιών, κάτι που το βλέπουμε να ισχύει μέχρι και σήμερα. Αυτή η δεκαετία χαρακτηρίζεται από πολλές άσχημες τάσεις.

Κάνουν την εμφάνισή τους τα χαμηλοκάβαλα τζιν, οι βελουτέ φόρμες, τα σκισμένα τζιν, τα μαλλιά «τοστιέρα», τα τσόκερ στον λαιμό, οι γραβάτες στις γυναίκες φορεμένες σαν κολιέ, τα φορέματα πάνω από τζιν παντελόνια, οι καρό φούστες, τα μπολερό. Και κάπου εδώ θα σταματήσω γιατί ο κατάλογος με τις κακόγουστες τάσεις των ‘00s μπορεί να επεκταθεί στο άπειρο. Στην Ελλάδα, οι ενδυματολογικές επιλογές του μουσικού συγκροτήματος «Hi-5», που έκανε την εμφάνισή του το 2003, είναι ενδεικτικές για τις τάσεις που επικρατούν εκείνα τα χρόνια.

Θέλουμε να ξεχάσουμε…

Στις αρχές του 2000 έγιναν τάση οι πιο άσχημες μπότες όλων των εποχών, οι μπότες Ugg. Ξαφνικά άρχισαν να κυκλοφορούν γυναίκες στο δρόμο με δύο ατσούμπαλα δεινοσαυράκια στη θέση των κάτω άκρων τους. Αυτές οι μπότες, περισσότερο έμοιαζαν με εκείνες τις λούτρινες παντόφλες με ζωάκια, παρά με παπούτσια. Οι λούτρινες παντόφλες τουλάχιστον είχαν την να μένουν εντός σπιτιού. Φήμες λένε ότι η μόδα αυτή επιστρέφει. Περαστικά μας!

Περί μόδας ο λόγος τους

Η μόδα είναι αυτό που σου προσφέρουν οι σχεδιαστές τέσσερις φορές τον χρόνο. Και το στυλ είναι αυτά που επιλέγεις” – Lauren Hutton

Η μόδα δεν είναι κάτι που υφίσταται μόνο στα φορέματα. Η μόδα βρίσκεται στον ουρανό, στους δρόμους, η μόδα έχει να κάνει με ιδέες, τον τρόπο που ζούμε, τι συμβαίνει” – Coco Chanel

Αγόρασε λιγότερα, διάλεξε καλύτερα” – Vivienne Westwood

To στυλ είναι πολύ προσωπικό. Δεν έχει να κάνει με την μόδα. Η μόδα τελειώνει γρήγορα. Το στυλ είναι για πάντα” – Ralph Lauren

Ένα φόρεμα πρέπει να ακολουθεί το σώμα μιας γυναίκας, όχι το σώμα να ακολουθεί το σχήμα του φορέματος” – Hubert de Givenchy

“Η μόνη αληθινή κομψότητα βρίσκεται στο μυαλό. Όταν υπάρχει αυτό τα υπόλοιπα πραγματικά προκύπτουν από εκεί” – Diana Vreeland

“Τα ρούχα δεν πρόκειται να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά οι γυναικες που τα φοράνε” – Anne Klein