Το έθιμο της Πρωταπριλιάς

Όταν μου είπαν ότι ο κορωνοϊός ήρθε στην Ελλάδα και πρέπει να μείνουμε σε καραντίνα και θα κλείσουν τα πάντα και οι δρόμοι θα αδειάσουν, η πρώτη μου αντίδραση ήταν “Αποκλείεται! Πρόκειται για πρωταπριλιάτικο αστείο”.

Έλα όμως που δεν ήταν. Και όσο περνάνε οι μέρες, πιάνω τον εαυτό μου να σιγοτραγουδάει “να ‘τανε, Θέε μου, καλύτερα φάρσα, αχ να ‘τανε Πρωταπριλιά”…

Τόσο απίστευτο λοιπόν είναι αυτό που ζούμε, όσο τα πρωταπριλιάτικα ψέμματα, ένα έθιμο που δε γνωρίζει σύνορα, αφού όλος ο κόσμος ανά τον πλανήτη, μόλις το ημερολόγιο δείξει 01.04, προσπαθεί να σκεφτεί την πιο πρωτότυπη φάρσα!

Προσωπικά, ούτε τα ψέματα μ’αρέσουν, αλλά ούτε οι φάρσες. Πάντα πίστευα ότι καλά έκανε η μύτη του Πινόκιο και μεγάλωνε, αφού πρέπει να λέμε πάντα την αλήθεια. Βέβαια, μεγαλώνοντας, ανακάλυψα και το ρητό του Νίτσε “η ειλικρίνεια είναι η πιο υπερεκτιμημένη αρετή”.

Όπως και να ‘χει όμως, μ’αρέσουν τα έθιμα! Πώς ξεκίνησε όμως αυτό που λέμε Πρωταπριλιάτικο αστείο;

Σύμφωνα με τη Wikipedia, η πρώτη εκδοχή λέει ότι το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Οι Κέλτες ασχολούνταν με το ψάρεμα και η εποχή του ξεκινούσε την Πρωταπριλιά. Όμως, ήταν πολύ δύσκολο να πιάσουν ψάρια τότε. Το γεγονός ότι οι ψαράδες “φούσκωναν” λίγο τις ιστορίες από τη θάλασσα, ήταν μια συνήθεια που υπήρχε από παλιά. Ειδικά εκείνη τη μέρα, οι Κέλτες ψαράδες, ενώ δεν κατάφερναν να πιάσουν ούτε ένα ψάρι, έλεγαν απίστευτες ιστορίες σχετικά με το πώς τους “ξεγλιστρούσαν”. Ας μην ξεχνάμε, ότι μέχρι σήμερα λέμε “ψάρι” όποιον πιστεύει ένα ψέμα ή τον ρωτάμε “αν ψάρωσε”. Και οι φίλοι μας οι Γάλλοι το ίδιο: όποιον πιστεύει το πρωταπριλιάτικο ψέμα τον φωνάζουν “poisson d’ avril” (ψάρι του Απριλίου).

Και με τους Γάλλους, έρχομαι στη δεύτερη εκδοχή. Η δεύτερη εκδοχή, η οποία θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η “1η Απριλίου”. Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή, αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά, πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο!

Το έθιμο στην Eλλάδα

Φυσικά, υιοθετήθηκε και εδώ το έθιμο. Η βασική ιδέα είναι ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας.

Σε κάποιες περιοχές, παλαιότερα, θεωρούσαν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

Ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας θεωρεί πως η πρωταπριλιάτικη “ψευδολογία” παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία!

Οι πιο κλασικές φάρσες της Πρωταπριλιάς

Στο σχολείο, κάθε Πρωταπριλιά, σε συνεννόηση με την άλλη τάξη, αλλάζαμε αίθουσες για να μπερδέψουμε τον καθηγητή.
Στέλναμε πίτσες σε γείτονα.
Ρίχναμε νερόμπομπες από τα μπαλκόνια.
Κάναμε τηλεφωνικές φάρσες.
Αλλάζαμε το αλάτι με τη ζάχαρη και τούμπαλιν.

Όμως μεγαλώντοντας, μάθαμε ότι ένα καλό ψέμα/φάρσα, πρέπει να περιέχει μέσα και μια δόση αλήθειας για να γίνει πιο πιστευτό!

Έτσι, τα καλύτερα πρωταπριλιάτικα αστεία που έχω ακούσει είναι 1) δήλωση ενδιαφέροντος φίλης σε reality και όταν την πήραν τηλέφωνο για casting νόμιζε ότι εκείνοι της έκαναν πλάκα και 2) σε γραφείο παλιότερα, οι συνάδελφοι άλλαξαν τα γράμματα στο πληκτρολόγιο και όταν ο αρχισυντάκτης πήγε να γράψει, έγραφε άλλ’αντ’αλλων!

Όσο για τα πιο διάσημα αστεία της Πρωταπριλιάς, διάλεξα να σας παρουσιάσω τα αγαπημένα μου ανά τα χρόνια!

Tο 1955 το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε πως βρήκε τον τάφο του Σωκράτη, μαζί με το κώνειο, στην Ακρόπολη.
Το 1957 ο παρουσιαστής ειδήσεων του BBC, Ρίτσαρντ Ντίμπλεμπι παρουσίασε οπτικοποιημένο ρεπορτάζ για την ανοιξιάτικη συγκομιδή σπαγγέτι στην Ιταλία και γίνεται πιστευτός. Το ρεπορτάζ έδειχνε βρασμένα μακαρόνια κρεμασμένα σε δέντρα και ανθρώπους να τα μαζεύουν. Μάλιστα, το κανάλι δέχτηκε άπειρα τηλεφωνήματα με σκοπό να ζητήσουν πληροφορίες για το πώς θα αποκτήσουν το σπόρο!
Το 1976, ο Βρετανός αστρονόμος Patrick Moore ανακοίνωσε στο ραδιόφωνο του BBC ότι στις 09.47 εκείνης της ημέρας ο πλανήτης Πλούτωνας θα διερχόταν δίπλα από τον Κρόνο, προκαλώντας μια στιγμιαία ευθυγράμμιση της βαρύτητας. Ο Moore ενημέρωσε τους ακροατές πως αν χοροπηδούσαν στον αέρα στις 22:47 ακριβώς, θα αιωρούνταν για μερικά δευτερόλεπτα. Το BBC δέχτηκε καταιγισμό τηλεφωνημάτων από ακροατές που παραδέχονταν ενθουσιασμένοι ότι βίωσαν στην πραγματικότητα, αυτό το μοναδικό γεγονός.
Οι συντάκτες του “Independent”, το 1993 δημοσίευσαν ρεπορτάζ για την ανακάλυψη του χωριού του Aστερίξ από επιστήμονες της Oξφόρδης και του Mπρεστ. Tο χωριό υποτίθεται ότι ανακαλύφθηκε ακριβώς στην περιοχή που το τοποθετούσαν οι ιστορίες του Pενέ Γκοσινί. Oι ανασκαφές έβγαλαν στην επιφάνεια νομίσματα τα οποία απεικόνιζαν αγριογούρουνα καθώς και πολλά μενίρ!
Το 1998 μια αλυσίδα fast food στην Αμερική λάνσαρε την πρώτη μέρα του Απρίλη, μια μεγάλη καινοτομία: το χάμπουργκερ για τους αριστερόχειρες.
Το 2013 η Google προσέφερε στους χρήστες της σελίδας της μια δοκιμαστική μηχανή αναζήτησης μιας νέας τεχνολογίας, του «Google Nose», μέσω της οποίας όποιος θέλει θα μπορεί να αναζητήσει μυρωδιές μέσω του Ίντερνετ!
Ακόμη και το National Geographic παρασύρθηκε από το έθιμο της Πρωταπριλιάς και ετοίμασε μια όμορφη φάρσα το 2016. Με ένα tweet, το National Geographic ξάφνιασε το κοινό, καθώς όπως ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τις γυμνές φωτογραφίες ζώων: “Στο εξής, δε θα υποβαθμίζουμε τα ζώα δημοσιεύοντας φωτογραφίες τους χωρίς ρούχα”.