Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το Μάρτιο του 2019.
Η λέξη «Μουσείο» ειπώθηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Ελλάδα και σήμαινε το ναό, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στις 9 Μούσες. Στο πέρασμα των χρόνων, η λέξη Μουσείο άρχισε να σημαίνει ερευνητικό Ινστιτούτο, κέντρο συλλογής και έκθεσης ιστορικών αντικειμένων, χώρος διαφύλαξης της πολιτισμικής κληρονομιάς των λαών και μόνο κατά τον 20ο αιώνα, λειτούργησε ως θεσμός ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης.
Επειδή όμως οι… Μούσες ήταν αδύνατον να εγκαταλείψουν τα … Μουσεία, σήμερα στο άκουσμα της λέξης δεν μας έρχονται όλοι οι παραπάνω επιστημονικοί όροι, αλλά δύο άλλοι: Πολιτισμός και Τέχνη.
Με τον όρο Μουσείο εννοείται σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό της ICOM (International Council of Museums) «ένα μόνιμο ίδρυμα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοικτό στο κοινό, που έχει ως έργο του τη συλλογή, τη μελέτη, τη διατήρηση, τη γνωστοποίηση και την έκθεση τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού και περιβάλλοντος, με στόχο τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία».
Στην παρούσα φάση όμως, αφού έψαξα και έμαθα για το ρόλο και το θεσμό των Μουσείων εν γένει, άρχισα να αναρωτιέμαι για κάτι άλλο, εξίσου σημαντικό: Κατά πόσο οι κάτοικοι Αθηνών και πάσης Ελλάδος γνωρίζουν τα Μουσεία της χώρας τους; Τα επισκέπτονται; Έχουν συνειδητοποιήσει ότι τα Μουσεία αποτελούν μια κρύπτη Ιστορίας; Ότι είναι χώροι που παρουσιάζουν αντικειμενικά καθολικά γεγονότα, που μπορούν να διδάξουν τους νεότερους για την καλύτερη δυνατή εξέλιξη της ανθρωπότητας;
Αλήθεια, πόσα Μουσεία επισκέφθηκες φέτος; Γιατί όταν πας σε άλλη χώρα βλέπεις κάθε σπιθαμή της ιστορίας της, ενώ τα «στολίδια» που έχεις δίπλα σου είτε τα αγνοείς είτε αγνοείς ακόμη και την ύπαρξή τους;
Φυσικά, αυτό δεν ισχύει για όλους. Όμως, η σκέψη και μόνο επίσκεψης σε ένα Μουσείο, μπορεί να προκαλέσει κούραση. Θα έπρεπε όμως να συμβαίνει αυτό; Σίγουρα όχι. Και η επίσκεψη σε ένα Μουσείο, μας πείθει τελικά ότι δεν είναι κάτι κουραστικό, αλλά κάτι μαγικό. Ένα νοσταλγικό ταξίδι σε άλλες εποχές. Και αρκεί ένα «κλικ» στο μυαλό μας, για να αλλάξει η οπτική μας και το «βαρετό» να γίνει ξαφνικά, «παραμυθένιο».
Για μένα, τα μουσεία αποτελούν χώρους, στους οποίους οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται πώς διαμόρφωσαν τα γεγονότα και οι πεποιθήσεις των ανθρώπων του παρελθόντος, την εμπειρία του παρόντος. Και παρακάτω, σας παρουσιάζουμε πασίγνωστα και μη Μουσεία της Αθήνας, που πράγματι έχουν να προσφέρουν ένα λιθαράκι στη γνώση και την παιδεία μας, έναν τρόπο να δούμε τα πράγματα… αλλιώς!
«Για να μάθεις που πας, πρέπει να ξέρεις από που έρχεσαι»
Επιγραφικό Μουσείο
Πολύτιμη ιστορική «κρύπτη» για την Πόλη μας αποτελεί το Επιγραφικό Μουσείο. Ένα Μουσείο που, δυστυχώς, πολλοί δεν ξέρουν καν ότι υπάρχει, παρά το γεγονός ότι είναι μοναδικό στην Ελλάδα και το μεγαλύτερο στο είδος του στον κόσμο.
Σε αυτό φυλάσσονται 14.078 επιγραφές, γραμμένες κατά κύριο λόγο στην ελληνική γλώσσα, αλλά δεν λείπουν και επιγραφές στη Λατινική και Εβραϊκή.
Χρονολογικά, οι επιγραφές καλύπτουν την περίοδο από τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους έως τους παλαιοχριστιανικούς και προέρχονται κυρίως από την Ελλάδα.
Το μουσείο στεγάζεται σε ένα πανέμορφο χώρο, στην πεζοδρομημένη οδό Τοσίτσα, στον αριθμό 1. Ο υπέροχος κήπος του Μουσείου σε προδιαθέτει ότι σίγουρα, εκεί που μπαίνεις, θα κάνεις ένα ταξίδι στο χρόνο, μακριά από τη βαβούρα της Πόλης.
Σκοπός του μουσείου είναι η έρευνα, μελέτη, καταγραφή, προστασία, διάσωση, ανάδειξη, δημοσίευση, φωτογραφική τεκμηρίωση, προβολή και η έκθεση των αρχαίων ελληνικών επιγραφών.
Στις δραστηριότητές του συγκαταλέγονται, ακόμη, η ηλεκτρονική καταγραφή και αποτύπωση των επιγραφών, η κατάρτιση εξειδικευμένης βιβλιοθήκης και, γενικά, επιστημονικών αρχείων σχετικών με τις επιγραφές, καθώς και η διενέργεια εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Αξίζει να το επισκεφθείτε, τόσο για τη μοναδικότητα του θέματός του, όσο και για την ομορφιά του. Δώστε σημασία στην στήλη Πεντελικού μαρμάρου που βρέθηκε στο ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, αλλά και στις επιγραφές που στολίζουν τον πολύχρωμο κήπο του.
Τοσίτσα 1, Αθήνα
210 8232950
Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη-Κυριακή 08.00-15.00
Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας
Το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά άνοιξε τις πόρτες του στο Κατάκολο Ηλείας το 2003 και μας έφερε κοντά στην τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων, η οποία είναι σχετικά άγνωστη όπως και οι απίστευτες επιδόσεις τους στον τομέα αυτό.
Πρόκειται για την εγκυρότερη (καθότι στηρίζεται αποκλειστικά στην ενδελεχή μελέτη της αρχαιοελληνικής, λατινικής και αραβικής γραμματείας, των αγγειογραφικών πληροφοριών και των ελαχίστων σχετικών αρχαιολογικών ευρημάτων) και την πληρέστερη έκθεση του είδους της παγκοσμίως.
Όλα τα εκθέματα και το υποστηρικτικό τους υλικό έχουν δημιουργηθεί από τον Κώστα Κοτσανά, χωρίς καμιά επιχορήγηση από οποιοδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα.
Για καλή μας τύχη, μπορούμε να απολαύσουμε τα εκθέματα του Μουσείου και στην Αθήνα: Σε ένα μοναδικό ιστορικό αρ νουβό κτίριο, στη συμβολή των οδών Πινδάρου και Ακαδημίας στο Κολωνάκι (το οποίο κάποτε ανήκε στην οικογένεια της βασίλισσας Ασπασίας Μάνου, συζύγου του Αλέξανδρου Α’), συνολικής επιφάνειας 700 τ.μ., οι επισκέπτες έχουν τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουν μια σχετικά άγνωστη πτυχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμού μέσα από την έκθεση «Οι Hi-Tech Εφευρέσεις των Αρχαίων Ελλήνων», η οποία περιλαμβάνει 100 περίπου επιλεγμένα εκθέματα, από το ρομπότ-υπηρέτρια και τον «κινηματογράφο» του Φίλωνος μέχρι το αυτοκίνητο-κουκλοθέατρο του Ήρωνος, κι από το αυτόματο υδραυλικό ωρολόγιο του Κτησιβίου μέχρι το Μηχανισμό των Αντικυθήρων.
Ένα μουσείο που πραγματικά ξεπερνά κάθε φαντασία.
Πινδάρου 6, Κολωνάκι
211 4110044
Ώρες λειτουργίας: 09:00-17:00 καθημερινά
Μουσείο Ελληνικών Οργάνων
Το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη-Κέντρο Εθνομουσικολογίας εγκαινιάστηκε στις 6 Ιουνίου του 1991. Βασίζεται στη συλλογή από 1200 ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα από τον 18ο αιώνα ως τις μέρες μας, καρπό 40χρονης έρευνας και μελέτης του μουσικολόγου Φοίβου Ανωγειανάκη.
Το 1978 ο Φοίβος Ανωγειανάκης δώρισε τη συλλογή του στο ελληνικό δημόσιο και με την εποπτεία του άρχισαν οι εργασίες ίδρυσης του Μουσείου, που στεγάζεται σ’ ένα παλαιό αρχοντικό του 1840 στην Πλάκα (οικία Λασσάνη) δίπλα στη Ρωμαϊκή Αγορά.
Η έκθεση καλύπτει τρεις ορόφους και περιλαμβάνει τέσσερεις ενότητες, όσες και οι οικογένειες μουσικών οργάνων που διακρίνει η εθνομουσικολογία, με κριτήριο το υλικό το οποίο πάλλεται για να δώσει τον ήχο: α) μεμβρανόφωνα, β) αερόφωνα, γ) χορδόφωνα και δ) ιδιόφωνα. Σε κάθε προθήκη του Μουσείου, ένα ειδικό σύστημα ακουστικών με μουσικά παραδείγματα παρουσιάζει τον ήχο, τη μουσική έκταση, τις τεχνικές παιξίματος και τους συνδυασμούς των μουσικών οργάνων που εκτίθενται σ’ αυτήν.
Οι στόχοι του Μουσείου και του Κέντρου Έρευνας είναι η μελέτη και προώθηση της ελληνικής λαϊκής μουσικής παράδοσης, η προώθηση της έρευνας και μελέτης σε θέματα εθνομουσικολογίας, η διάσωση, μελέτη, προβολή και διάδοση της ελληνικής λαϊκής και βυζαντινής μουσικής παράδοσης, τόσο στον ελληνικό όσο και στον διεθνή χώρο.
Διογένους 1-3, Πλάκα
21 0325 4119
Τρίτη-Πέμπτη-Παρασκευή-Σαββάτο-Κυριακή: 10:00-14:00
Τετάρτη: 12:00-18:00
Δευτέρα: Κλειστό
Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία
Από το αφιέρωμα στα Μουσεία, δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει το Μούσειο Πόλεως.
Στην πλατεία Κλαθμώνος, δυο από τα παλαιοτέρα (και άγνωστα στο ευρύ κοινό) κτίρια της πρωτεύουσας, ένα εκ των οποίων είναι το «παλαιό παλάτι» του βασιλικού ζεύγους (Όθωνα και Αμαλίας) στεγάζουν από το 1980 ένα άκρως ενδιαφέρον μουσείο, αφιερωμένο στην πόλη της Αθήνας, το οποίο δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες του να γνωρίσουν από κοντά την ιστορία της πόλης, καθώς και να έρθουν σε επαφή με τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες των κατοίκων της Αθήνας κατά το 19ο αιώνα, μέσω σπάνιων τεκμηρίων.
Zωγραφικοί πίνακες, χαρακτικά, γλυπτά, ιστορικά έπιπλα και άλλα αντικείμενα όπως χαλιά, μουσικά όργανα, φωτογραφίες, το πρόπλασμα της Πόλεως των Αθηνών του 1842 κ.α.
Στο Μουσείο, υπάρχει μία συλλογή περίπου 40.000 αντικειμένων, από την ελληνική αρχαιότητα ως τον 21ο αιώνα για την ιστορία της πόλης ως πρωτεύουσας κράτους. Η αποστολή του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών είναι αρχικά να προβάλλει στο κοινό την αξιόλογη πολιτιστική κληρονομιά που διαθέτει.
Πέρα όμως από τη συνεπή διαφύλαξη και παρουσίαση σημαντικότατων τεκμηρίων του παρελθόντος της Αθήνας, το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών είναι ένας ζωντανός οργανισμός που επιδιώκει να συγκεντρώσει και να παρουσιάσει υλικό, αναφορικά με την παρούσα και την μελλοντική ζωή της πόλης. Έχει δηλαδή στόχο να προβάλλει τις τεράστιες δυνατότητες υγιούς ανάπτυξης της πόλης, αλλά και να βρεθεί στο επίκεντρο του προβληματισμού σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η σύγχρονη Αθήνα, όπως η αυθαίρετη ανάπτυξη, η καταστροφή και η εγκατάλειψη του κέντρου και η μετοίκηση στα προάστια.
Ι. Παπαρρηγοπούλου 5-7, Πλατεία Κλαυθμώνος
2103231387
Ώρες Λειτουργίας
Δευτέρα, Tετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 09:00΄- 16:00΄
Σάββατο, Κυριακή: 10:00΄-15:00΄
Την Τρίτη το Μουσείο παραμένει κλειστό
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Δεσπόζει επί της οδού Πατησίων από το 1889 και είναι το πρώτο Μουσείο που ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1829 και τότε, βρισκόταν στην Αίγινα. Όλη η ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας σε ένα κτίριο-«στολίδι» της Αθήνας.
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι το μεγαλύτερο μουσείο της Ελλάδας και ένα από τα σημαντικότερα του κόσμου.
Το Μουσείο, σταδιακά, πήρε τη μορφή ενός κεντρικού Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και εμπλουτίσθηκε με ευρήματα από όλα τα σημεία του ελληνικού κόσμου.
Οι πλούσιες συλλογές του, που απαριθμούν περισσότερα από 11.000 εκθέματα, προσφέρουν στον επισκέπτη ένα πανόραμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού από τις αρχές της προϊστορίας έως την ύστερη αρχαιότητα.
Οι πανέμορφοι χώροι του στεγάζουν τις πέντε μεγάλες μόνιμες συλλογές: Τη Συλλογή Προϊστορικών Αρχαιοτήτων, που περιλαμβάνει έργα των μεγάλων πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στο Αιγαίο από την 6η χιλιετία έως το 1050 π.Χ. (νεολιθικού, κυκλαδικού και μυκηναϊκού) και ευρήματα από τον προϊστορικό οικισμό της Θήρας, τη Συλλογή Έργων Γλυπτικής, που παρουσιάζει την εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής από τον 7ο αι. π.Χ. έως τον 5ο αι. μ.Χ., μέσα από μοναδικά έργα τέχνης, τη Συλλογή Αγγείων και Μικροτεχνίας, που περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά έργα της αρχαίας ελληνικής κεραμικής από τον 11ο αι. π.Χ. έως και τη ρωμαϊκή εποχή, καθώς και και τη Συλλογή Σταθάτου, μια διαχρονική συλλογή μικροτεχνημάτων, τη Συλλογή Έργων Μεταλλοτεχνίας με πολλά μοναδικά πρωτότυπα έργα, αγάλματα, ειδώλια και έργα μικροτεχνίας και τη μοναδική Συλλογή Αιγυπτιακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων με έργα τέχνης, που χρονολογούνται από την προδυναστική περίοδο (5000 π.Χ.) έως και τους χρόνους της ρωμαϊκής κατάκτησης.
Ανά διαστήματα, θα βρείτε και περιοδικές εκθέσεις, όπως και εκδηλώσεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Επί πλέον, το Μουσείο λειτουργεί ως κέντρο έρευνας για επιστήμονες από όλο τον κόσμο και συμμετέχει στην εκπόνηση ειδικών εκπαιδευτικών και άλλων προγραμμάτων. Στο αμφιθέατρό του διοργανώνονται αρχαιολογικές διαλέξεις, ενώ καινοτομία αποτελεί και η δυνατότητα ξενάγησης ατόμων με προβλήματα ακοής από το επιστημονικό προσωπικό.
28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) 44, Αθήνα 106 82
Τηλ. επικοινωνίας: 213 2144862
Ώρες Λειτουργίας
Από 1η Νοεμβρίου έως 31η Μαρτίου
Δευτέρα: 13.00 – 20.00
Τρίτη – Κυριακή: 09:00 – 16:00
Από 1 Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου
Δευτέρα: 13:00 – 20:00
Τρίτη – Κυριακή: 08:00 – 20:00
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, με έδρα την Αθήνα, είναι ένα από τα εθνικά μουσεία της χώρας και ένα από τα σημαντικότερα μουσεία διεθνώς για την τέχνη και τον πολιτισμό των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Διαθέτει περισσότερα από 25,000 αντικείμενα, οργανωμένα σε συλλογές, τα οποία χρονολογούνται από τον 3ο έως τον 20ό αιώνα και προέρχονται κυρίως από τον ευρύτερο ελλαδικό, μικρασιατικό και βαλκανικό χώρο.
Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου περιλαμβάνει εκθέματα, τα οποία παρουσιάζουν όλη την ιστορία των Βυζαντινών Χρόνων. Συλλογές αντιγράφων, γλυπτών, κεραμικών, πινάκων, μικροτεχνίας, τοιχογραφιών, υφασμάτων, φορητών εικόνων και ξυλόγλυπτων, χειρογράφων, παλαιτύπων, χαρακτικών, σχεδίων και ψηφιδωτών, τα οποία σηματοδοτούν τη μετάβαση από τον αρχαίο στον βυζαντινό κόσμο, τον κόσμο του Βυζαντίου, την πνευματική και καλλιτεχνική κινητικότητα του 15ου αιώνα, την εξέλιξη προς τη Νεότερη Εποχή, το Βυζάντιο και την επιρροή του στη σύγχρονη Τέχνη.
Παράλληλα, διοργανώνονται και περιοδικές εκθέσεις, ενώ Οι κήποι του Βυζαντινού Μουσείου, μια όαση στο κέντρο της πόλης, γίνονται η αφορμή για ένα νοητό ταξίδι στην ιστορία και στην τέχνη. Ανάμεσα σε οπωροφόρα δέντρα και αρωματικά φυτά, δίπλα στο υδάτινο στοιχείο, χώροι ξεκούρασης προσφέρονται στους επισκέπτες.
Παράλληλα στον χώρο εμφανίζονται τρεις εκθεσιακοί σταθμοί: Η Φρεατο-δεξαμενή που αφορά την ύδρευση της Αθήνας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ο Παράδεισος σχετικά με τις βυζαντινές αντιλήψεις για την επίγεια και τη μετά θάνατον ζωή, και ο Ιλισσός για την εξέλιξη του παριλίσσιου τοπίου από την αρχαιότητα έως σήμερα.