Στην αρχή, ένα παιδί αφήνει το παιχνίδι στο σπίτι για να το συνεχίσει σε ένα σχολικό περιβάλλον. Ύστερα, εισάγεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με την Παρασκευή μεσημέρι να μετατρέπεται σε παράδεισο ολόκληρης της εβδομάδας. Το πανεπιστήμιο προετοιμάζει για την σκληρή αγορά εργασίας και, στο ενδιάμεσο, φροντιστήρια, ξένες γλώσσες και άλλα καταλαμβάνουν μέρος του χρόνου, της ζωής μας.
Η εκπαίδευση ως διαδικασία αυτή καθ΄αυτή δεν μπορεί να προξενεί ατόφια, πηγαία χαρά. Το αποτέλεσμα όμως του μόχθου που έχουν βιώσει τα εμπλεκόμενα σε αυτήν μέρη-διδάσκοντες και διδασκόμενοι-οφείλει να οδηγεί σε στιγμές ικανοποίησης, κι αυτό δεν σημαίνει απλά “να βρει δουλειά το παιδί”, είναι και κάτι πέρα από αυτό! Σε μια εποχή γνώσης η οποία προέρχεται από παντού, με πολλούς πρωτόγνωρους τρόπους και με αμφίβολα, ενίοτε, αποτελέσματα, η συζήτηση γύρω από την παιδεία αναζωπυρώνεται και αυτό είναι σίγουρα θετικό.
Αντί για δασκάλους, ρομπότ; Το παράδειγμα της Αυστραλίας και της Βραζιλίας
Αυστραλία, Brisbane. Υπάρχει ένα σχολείο εκεί, που μοιάζει με πανεπιστήμιο. Λέγεται Sheldon College και δέχεται μαθητές από 15 μηνών ως 12 ετών. Στο κτίριό του στεγάζεται το κέντρο επιχειρηματικότητας, ένα εργαστήριο για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, εργαστήριο ρομποτικής, αλλά και στούντιο τηλεοπτικών παραγωγών.
Στα εργαστήρια, επίσης, υπάρχουν υποδομές για ρομπότ που λειτουργούν μέσω iPad, τα οποία επιτρέπουν τη συνεργασία μαθητών με καθηγητές, ακόμα και όταν αυτοί βρίσκονται σε τεράστια χιλιομετρική απόσταση. Αυτή η καινοτόμος τεχνολογία βοηθά τους μαθητές να εξοικειωθούν με την ρομποτική.
Πάμε τώρα μια βόλτα στην Βραζιλία, με ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα. Και όμως, ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό μοντέλο που εφαρμόστηκε δοκιμαστικά πριν μερικά χρόνια στο Ρίο, ενέπνευσε και άνοιξε τον διάλογο παγκοσμίως. Το δημόσιο σχολείο Chico Anysio δοκίμασε ένα διαφορετικό μοντέλο εκπαίδευσης, με επίκεντρο τους ίδιους τους μαθητές και επενδύοντας στις αξίες της κριτικής σκέψης, της περιέργειας και της επικοινωνίας..
Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά-το πρόγραμμα συνεχίζεται. Σε αυτό το δημόσιο σχολείο του Ρίο, το εκπαιδευτικό προσωπικό, δοκιμάζει μία νέα μέθοδο διδασκαλίας. Δεν υπάρχουν κουδούνια που σηματοδοτούν την έναρξη και λήξη των μαθημάτων, τα οποία, ούτως ή άλλως, δεν γίνονται στις συνηθισμένες τάξεις. Η επιτυχία του σχολείου σημαίνει ότι το κράτος θα δοκιμάσει να εφαρμόσει αυτό το μοντέλο σε άλλα τέσσερα σχολεία του χρόνου, με αργούς ρυθμούς.
Τα σχολεία του μέλλοντος μάλλον δεν θα έχουν διεύθυνση και ταχυδρομικό κώδικα – η Ελλάδα θα μπορέσει να εναρμονιστεί με κάτι τέτοιο, αν υποθέσουμε ότι θα γίνει παγκόσμια τάση;
Ο Γκράχαμ Μπράουν Μάρτιν, ειδικός σε θέματα παιδείας, ίδρυσε το παγκόσμιας εμβέλειας think tank «Γνώση χωρίς Σύνορα» και, μαζί με νέες δασκάλες και εκπαιδευτικούς, εννοείται τεχνολογικά καταρτισμένους, μοιράζεται τις ιδέες του για το μέλλον της εκπαίδευσης.
Από ό,τι φαίνεται, η ιδέα της τάξης θα είναι παρωχημένη σε μερικά χρόνια, τάξη και σχολείο θα μπορούν δυνητικά να είναι όλα τα μέρη του κόσμου, αρκεί να έχουν κάποιου είδους δυνατότητα σύνδεσης με τον πάροχο της γνώσης, είτε αυτός είναι ένας διδάσκων, είτε η φωνή μιας εφαρμογής, ενός προγράμματος ειδικού.
Τα ελληνικά πανεπιστήμια βρίσκονται σε τροχιά ανάπτυξης
Πακέτο αλλαγών και εμφανής αίσθηση εξωστρέφειας για τα πανεπιστήμια της χώρας. Από τις αρχές του 2020, δεκάδες εκπρόσωποι αμερικανικών πανεπιστημίων εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους για σύναψη συνεργασίας με ελληνικά ΑΕΙ. Η έλευση του ιού ανέκοψε τις προγραμματισμένες τους επισκέψεις για τις σχετικές επαφές περί τα τέλη του Μάρτη.
Κύριοι στόχοι της συνεργασίας, η οποία σε καμιά περίπτωση δεν έχει ακυρωθεί, είναι η εκπόνηση κοινών προγραμμάτων σπουδών μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων, η συμμετοχή αλλοδαπών φοιτητών σε ξενόγλωσσα και θερινά προγράμματα στη χώρα μας και η ανταλλαγή φοιτητών και ερευνητών των δύο χωρών.
Τα ελληνικά ΑΕΙ αξίζει να προσελκύουν περισσότερους ξένους φοιτητές και μια κατεύθυνση επικοινωνίας προς δυσμάς δεν είναι καθόλου κακή ιδέα. Χρειαζόμαστε περισσότερα ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα, πιο διευρυμένες δυνατότητες Erasmus, αλλά και μεταπτυχιακά που απευθύνονται αποκλειστικά σε ξένους φοιτητές και, ενδεχομένως, αφορούν τον ελληνικό πολιτισμό.
Ξένα πανεπιστήμια τα διδάσκουν αυτά, γιατί όχι τα δικά μας, πρώτα και καλύτερα;
Για τους εισακτέους φοιτητές εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα υπάρχουν δίδακτρα, ενώ ανοίγονται και νέες θέσεις εργασίας. Μάλιστα, δίνεται η δυνατότητα ακόμη και ίδρυσης προγραμμάτων σπουδών στην Ιατρική και στα αντικείμενα των μηχανικών, δηλαδή, προγράμματα πενταετούς και εξαετούς φοίτησης. Ταυτόχρονα, σχεδιάζεται να δοθεί η δυνατότητα και σε Ελληνες αποφοίτους λυκείου να φοιτήσουν σε αυτά μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων (ή όποιου άλλου συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ισχύσει) και χωρίς δίδακτρα.
Στο πακέτο μεταρρυθμίσεων, πάντως, φιγουράρει και η αλλαγή στο σύστημα χρηματοδότησης. Σύμφωνα με το «Κ» της Καθημερινής, «το υπουργείο προτείνει ότι το 80% της χρηματοδότησης των ΑΕΙ θα ορίζεται με βάση συγκεκριμένους, αντικειμενικούς δείκτες (π.χ. αριθμός εισακτέων, εκτιμώμενο κόστος ανά φοιτητή, διάρκεια προγραμμάτων σπουδών, εργαστήρια, διασπορά τμημάτων).
Το υπόλοιπο 20% θα χορηγείται με βάση τις επιδόσεις κάθε ΑΕΙ σε συγκεκριμένους δείκτες· μεταξύ αυτών είναι η επαγγελματική απορρόφηση των αποφοίτων, οι δράσεις εξωστρέφειας των ιδρυμάτων, η αναλογία πτυχιούχων / εισερχόμενων φοιτητών, ο αριθμός των δημοσιεύσεων και των ετεροαναφορών ανά καθηγητή. Κάθε ίδρυμα θα επιλέγει την ομάδα κριτηρίων στα οποία θέλει να αξιολογηθεί για να λάβει το 20% της ετήσιας χρηματοδότησης που του αναλογεί.»
