Για εσένα, τον αφοσιωμένο αναγνώστη που τσακίζει τις σελίδες των βιβλίων του και υπογραμμίζει με μωβ στιλό ή με μολύβι τις αγαπημένες φράσεις. Για τον Π. που έχει φετίχ κυριολεκτικά με τα βιβλία και τα συλλέγει και τα μαζεύει και τα εκθέτει στην περιποιημένη του βιβλιοθήκη. Για εμάς που αγαπάμε τόσο πολύ το διάβασμα ώστε δανείζουμε ό, τι αγαπημένο μας… στους αγαπημένους μας. Για εσάς που-καλώς ή κακώς- διαβάζετε, λόγω χρόνου, κυρίως Χριστούγεννα και καλοκαίρι.
Για όλους μας υπήρξε εκείνη η φορά που πρωτοπιάσαμε βιβλίο στα χέρια μας. Ήμασταν μάλλον παιδιά, κάποιος μεγάλος μας το έκανε δώρο. Ο Άγιος Βασίλης ας πούμε. Ο μπαμπάς και η μαμά. Η αγαπημένη μας δασκάλα. Ή, ακόμα, εμείς οι ίδιοι που τεντωθήκαμε για να πιάσουμε αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο που είχαμε μπανίσει στην βιβλιοθήκη του παππού, με την δερμάτινη ράχη και αυτήν την κιτρινωπή μυρωδιά παλιουδίλας που κατάφερε να μας ξεσηκώσει τα ρουθούνια και την ψυχή.
Υπήρξε, επίσης, για όλους μας εκείνη η φορά που πρωτοπιάσαμε καλό βιβλίο στα χέρια μας. Που ξεκινήσαμε να διαβάζουμε το βιβλίο εκείνο που μας σημάδεψε στ’ αλήθεια και που, χάρη σε αυτό, γίναμε ορκισμένοι αναγνώστες.
Πολλές οι εκδοχές των πρώτων φορών. Η πρώτη φορά που κάναμε δώρο βιβλίο! Η πρώτη φορά που κληθήκαμε να γράψουμε την άποψή μας για ένα βιβλίο. Η πρώτη φορά που ξεκινήσαμε να γράφουμε το δικό μας βιβλίο. Και, αν είμαστε εκδότες, η πρώτη φορά που εκδώσαμε.
Αλήθεια, πόσο καθαρές στην μνήμη μας είναι όλες εκείνες οι πρώτες φορές; Και πόσο σημαντικές, τελικά, για την συνέχεια;
-
Άντα Κουγιά
Όταν οργίζεται η γη | Νίτσα Τζώρτζογλου
Το διάβασα όταν ήμουν 8 χρονών. Κι όμως, το θυμάμαι τόσο έντονα, λες και το διάβασα χθες. Εν συντομία, μια παρέα παιδιών πάει διακοπές στη Σαντορίνη. Ψαρεύοντας, ανακαλύπτουν ένα κουτί με αρχαιολογικά ευρήματα. Η Ισμήνη, επηρεασμένη από την ανακάλυψη, βλέπει ένα όνειρο: Τη λένε Πριήνη και βρίσκεται στην αρχαία Σαντορίνη, όταν το φοβερό ηφαίστειο μοιάζει να κοιμάται ακόμη…Ξυπνάει απότομα, αλλά θέλει να μάθει τη συνέχεια. Οι φίλοι της όμως έχουν μια καταπληκτική ιδέα. Θα συνεχίσουν εκείνοι το όνειρό της! Γιατί μου άρεσε; 1. Γιατί σε κάνει ταξίδι στο χρόνο 2. Γιατί σου δείχνει ότι η φαντασία μπορεί να γεννήσει ολόκληρους κόσμους 3. Γιατί σου περιγράφει τι μπορεί να συμβεί «όταν οργίζεται η γη» και 4. Είχε όλα αυτά τα μηνύματα που χρειάζεται να επεξεργαστεί ένα παιδί σε αυτήν την ηλικία, με πρώτο και καλύτερο το πόσο σημαντικό είναι να νοιάζεσαι για τους άλλους.
-
Θανάσης Βέμπος
Το τέλος της παιδικής ηλικίας | Άρθουρ Κλαρκ
«Επικυρίαρχοι» ή «Το Τέλος της Παιδικής Ηλικίας» –του αξεπέραστου Άρθουρ Κλαρκ. Που έγινε και μίνι σειρά πριν από τρία χρόνια. Ήμουν μαθητής της Πέμπτης Δημοτικού όταν το διάβασα, ένα από εκείνα τα Βίπερ τσέπης, έκδοση 1971, Πάπυρος Πρεςς. Ήταν στο εξοχικό μας, εκείνα τα ατέλειωτα μαγικά καλοκαίρια της παιδικής μας ηλικίας. Το ψυχεδελικό εξώφυλλο. Οι περιγραφές μιας μελλοντικής, σχεδόν ουτοπικής κοινωνίας του –τότε τόσο μακρινού- 21ου αιώνα. Οι Επικυρίαρχοι που είχαν έρθει να κηδεμονεύσουν την ανθρωπότητα. Περιγραφές από εξωτικά εξωγήινα περιβάλλοντα. Πράγματα πέρα από την κατανόηση. Μια ατμόσφαιρα επικού μυστικισμού και μεγαλειώδους οράματος. Τις επόμενες δεκαετίες, διάβασα πάμπολλες φορές το βιβλίο. Πέρασαν πολλά χρόνια για να καταλάβω γιατί με είχε σημαδέψει τόσο. Ίσως επειδή σε αυτό είχα βρει πρωθύστερα συμπτώματα του δικού μου Τέλους της Παιδικής Ηλικίας. Φανταστείτε ότι στο τέλος, μέχρι και δικό μου βιβλίο έγραψα («Το Σχήμα Πρωθύστερο»), στο οποίο ιχνηλατώ τις λεπτοφυείς επιρροές των «Επικυρίαρχων».
-
Νίκη Νταβαρίνου
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου | Άλκη Ζέη
Ένα από τα βιβλία που διάβασα και με οδήγησε στις επόμενες αναγνώσεις βιβλίων υπήρξε Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου της Άλκης Ζέη. Η αγάπη που έτρεφα για την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα για την εξέλιξή της στον ελλαδικό χώρο, βρήκε αντίκρισμα στην ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου μαζί με την επιρροή του πολυαγαπημένου μου παππού ο οποίος είχε βιώσει από κοντά τη φρίκη της κατοχής. Έτσι, σε κάθε σελίδα, ένιωθα τις εξιστορήσεις του παππού μου να παίρνουν σάρκα και οστά και να ανακαλύπτω πώς ένα βιβλίο μπορεί να σε φέρει τόσο κοντά στη πραγματικότητα. Τα τέσσερα μέρη του μυθιστορήματος σε εισάγουν σταδιακά στην περίοδο των καταιγιστικών εξελίξεων της δεκαετίας του 1940, αποτυπώνοντας με ακρίβεια τα γεγονότα που συντέλεσαν στην πολιτική ιστορία της νεότερης Ελλάδας, καθιστώντας το βιβλίο ως έναν ιστορικό οδηγό για κάθε νέο αναγνώστη που επιθυμεί να γνωρίζει την ιστορία του, επιλέγοντας ένα ξεχωριστό και ευχάριστο μυθιστόρημα.
Στις απολαύσεις δεν υπάρχουν κανόνες και τεχνικές. Η ανάγνωση είναι μία περιπέτεια, η οποία ξεκίνησε από την ανάγκη να μαθαίνουμε ιστορίες και Ιστορία. Κάθε βιβλίο είναι ένα αυτόνομο σύμπαν που μπορεί να μεταφερθεί παντού και να μας μεταφέρει οπουδήποτε. Το κουβαλάμε στην τσάντα της παραλίας, στο σακίδιο για να το βγάλουμε στο μετρό και να προφτάσουμε έστω τρεις σελίδες μέχρι την στάση όπου κατεβαίνουμε, το έχουμε σταθερά στο κομοδίνο μας κι όποτε μας κάνει κέφι, το ξεφυλλίζουμε.
-
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Εικονογραφημένες μυθικές αφηγήσεις
Ήμουν οκτώ χρονών τον Οκτώβρη του 1973, ένα μήνα πριν τον μεγάλο Νοέμβρη, όταν η αγαπημένη θεία Κατερίνα από το Βόλο-με περίμενε πάντα με χειροποίητο δικό της χαλβά Φαρσάλων- μου χάρισε ένα βιβλίο, που ακόμα μας συντροφεύει, εμένα από την παιδική μου ηλικία και την κόρη μου στις μέρες μας. Οι ιστορίες- λαϊκές παραδόσεις, δηλαδή πιστευτές στα όρια της βιωμένης ανθρώπινης εμπειρίας με τοπικογεωγραφικό συσχετισμό και άλλες απ’ τον κόσμο-γέφυρα των λαϊκών παραμυθιών, γίνονταν σταυροδρόμια για ταξίδια της κατεξοχήν αχαλίνωτης φαντασίας ενός μικρού αριστερόχειρα. Μυθικές διηγήσεις έφερναν αντάμα τη Γοργόνα –αδερφή του Μεγαλέξαντρου με αιτιολογικά αφηγήματα περί απόστασης ουρανού και γης, μια νύφη μεταμορφωμένη σε δεκαοχτούρα αντάμα με μυλωνάδες που απάντησαν καλικατζαραίους, γεωγραφικές αποκαλύψεις κρυμμένες μέσα στις λίμνες Οζερό και Κωπαΐδα, ο Αη-Λιάς που γίνηκε ξωτάρης, μια χούφτα αμπελοφάσουλα που απόκτησαν σημάδι και στρίγκλες που παράβγαιναν σε τρόμο με Τριμμάτιες, όλες μοναδικά εικονογραφημένες από τον Γ. Βακαλό. Ποτέ μου δε φαντάστηκα πως 45 χρόνια μετά θα αφηγούμουν όσα κάποτε διάβαζα, ορίζοντας νέα ταξίδια στις φαντασίες αλλονών
-
Μαργαρίτα Κοτσίνη
Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ | Άννα Φρανκ
Λίγο η σχέση μπαμπά-κόρης, λίγο που πάντα ο Β’ ΠΠ ήταν θέμα συζήτησης μαζί του…
Το πρώτο βιβλίο που με καθόρισε σαν παιδί ήταν: «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ». Και ενώ είχαν περάσει από τα χέρια μου βιβλία του Παπαντωνίου, του Καρκαβίτσα, τα (ά)πάντα της Μπλάιτον, το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ μού άνοιξε τον δρόμο για όλα τα επόμενα βιβλία που διάβασα. Σε μια ηλικία που δεν προμήνυε τις στεναχώριες της ενήλικης ζωής, ταυτίστηκα με αυτό το κορίτσι και με ό,τι ένιωθε. Η σχέση με τα μέλη της οικογένειάς της, τα πρώτα σκιρτήματα στην καρδιάς της, η μάχη μέσα της για το σωστό και το λάθος. Συναισθήματα όπως αδικία και φόβος χτυπούσαν μέσα μου, μου προκαλούσαν αγωνία για το τι θα γίνει στις επόμενες σελίδες.
Το βιβλίο τελείωσε, σαν πέτρα έμεινε μέσα στη λίμνη, ακίνητη. Ακολούθησαν και άλλα βιβλία, όχι απαραίτητα για την ηλικία μου, συζητήσεις με τον πατέρα μου για τον πόλεμο, για τον εμφύλιο που ακολούθησε. Ερωτήσεις στη γιαγιά μου για το ποιοι πολεμούσαν πάνω στα βουνά της Ηπείρου, για τον Γράμμο. Ακόμη και μια παιδική έρευνα για τον θείο μου που ως δια μαγείας εξαφανίστηκε. Τα χρόνια πέρασαν, όλα τα βιβλία είναι για την ηλικία μου πια και η μάχη μέσα μου παραμένει… για το σωστό και το λάθος.
-
Αποστόλης Αναστασόπουλος
Το άρωμα | Πάτρικ Ζίσκιντ
«Το άρωμα» («Das Parfum») του Πάτρικ Ζίσκιντ είναι το βιβλίο εκείνο που θυμάμαι να πρωτοέπιασα όταν ξεκινούσα να παίρνω στα σοβαρά το διάβασμα, εκεί κάπου στην εφηβεία. Βόλτες στο Παρίσι, σε φτωχογειτονιές, αρωματοπωλεία σε ακριβές συνοικίες για να καλύψουν με αρώματα την μέσα τους αμαρτία, γοητευτικές κοκκινομάλλες και σκουπιδότοποι, απλότητα και πολυπλοκότητα στις ανθρώπινες σχέσεις… Το βιβλίο με δίδαξε πως όλα επικοινωνούν με όλες τις αισθήσεις μας, ακόμη και αυτές που πολλές φορές αγνοείς ή που πολλές φορές δεν δίνεις σημασία! Θυμάμαι, τότε, παιδί, με βύθιζε αργά σε έναν κόσμο που τα πάντα ξεχώριζαν από το άρωμα που απέπνεαν. Θυμάμαι έψαχνα μυρωδιές σε αρώματα στο σπίτι, σε αρωματοπωλεία… Ξεχώριζα το σανδαλόξυλο, το πατσουλί και όλα τα αρώματα που περιείχαν κεχριμπαρένια υφή ή πιπεράτη, που μέχρι και τώρα με ακολουθούν στην επιλογή μου τόσο σαν άρωμα όσο και στην επιλογή των ανθρώπων που θέλω να συμβαδίζουμε μαζί. Ως βιβλίο, το ξεχωρίζω ανάμεσα στα άλλα της βιβλιοθήκης μου-πάντα βρίσκεται εκεί για να μου θυμίζει πως το άρωμα μας είναι τελικά αυτό που μένει για πάντα στον χρόνο αναλλοίωτο, μια προσωπική υπογραφή της ανθρώπινης φύσης μας !
Άλλοτε, επιλέγουμε να ξυπνήσουμε πρωί και να ξεκινήσουμε την μέρα μας με ένα φλιντζάνι καφέ και το βιβλίο μας στο γραφείο. Μας αρέσει να το διαβάζουμε μόνες και μόνοι, στη σιωπή. Όλο δικό μας.
Κι άλλες φορές, μεγαλόφωνα στους φίλους, τον σύντροφο ή το παιδί μας. Με νοητές φωτιές ανάμεσά μας να διαιωνίζουμε την ανθρώπινη παράδοση του μοιράσματος γνώσης και περιπετειών άλλων.
Ένα καλό βιβλίο μπορεί να μας αλλάξει την διάθεση, την βραδιά, την ζωή. Μαγεία.
