Από τότε που ο Μωυσής έδωσε στην ανθρωπότητα τις δέκα εντολές χαραγμένες σε πέτρες κύλησε πολύς χρόνος και ολόκληρες Εποχές. Με μία έννοια οι εντολές ήταν η ΕΙΔΗΣΗ, οι πέτρες το ΜΕΣΟΝ, ο Μωυσής ο ΚΟΜΙΣΤΗΣ και ο Θεός ΘΕΟΣ. Οι άνθρωποι βρέθηκαν μπροστά σε μία εξουσία, τόσο δυνατή και στέρεη όσο και οι πέτρες. Μετά τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Οι πέτρες έγιναν πάπυροι, χαρτί, ράδιο, φωτογραφία, τηλεόραση, διαδίκτυο. Η είδηση, η προβολή της, η διαχείριση της και τελικά η παραγωγή της από το μέσον, καθορίζουν τόσο πολύ τις ζωές μας, ίσως πιο πολύ και από ότι καθόριζαν οι δέκα εντολές του Μωυσή που στο κάτω κάτω της γραφής τις είχε χαράξει και ο ίδιος ο Θεός. Ποιος έχει μπει στην θέση του θεού, τι στη θέση της πέτρας και τελικά ποια είναι η σχέση ΕΙΔΗΣΗΣ και ΜΕΣΟΥ;
ΕΧΟΥΜΕ ΑΝΑΓΚΗ ΤΟ ΜΕΣΟΝ;
Η όλη κριτική που αναθεματίζει το μέσο (σε οποιαδήποτε μορφή του), που το ενοχοποιεί καθολικά και το αποδομεί, μπορεί να λάμπει και να ελκύει κάμποσους, καταργεί όμως την πραγματικότητα αλλά και τη θετική πλευρά που υπάρχει. Έτσι είναι και παράλογη αλλά και άδικη. Η δυνατότητα να διαδοθεί μία είδηση σε «μηδενικό χρόνο» έχει αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμη σε πολλές περιπτώσεις. Παράδειγμα; Ένα δίκτυο από νέους ραδιοπειρατές στις Φιλιππίνες που μπορούν να μεταφέρουν την είδηση για μελλοντικό τσουνάμι έπειτα από σεισμό και μάλιστα την ώρα που η χώρα είναι βυθισμένη σε σκοτάδι αφού λειτουργούν με γεννήτριες και κάποιοι με εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Από την άλλη, η θεοποίηση του μέσου (και μάλιστα όταν πρωτοστατούν πενηντάρηδες και εξηντάρηδες με τέτοιο πάθος που θυμίζουν γενίτσαρους της google) είναι τόσο εκνευριστική και συγχρόνως δογματική. Εάν κάτι είναι ενδιαφέρον θα διαδοθεί έτσι κι αλλιώς και μάλιστα μέσα σε λίγες ώρες από στόμα σε στόμα. Παράδειγμα, όταν όλη η Αθήνα ήξερε για το πάρτυ του Λουκιανού στη Βουλιαγμένη πριν καν το αναφέρουν τα (όποια) ραδιόφωνα και τηλεοπτικά κανάλια.
ΦΤΑΙΕΙ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ;
Ας είμαστε δίκαιοι, το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Ας θυμηθούμε το πείραμα του Όρσον Ουέλς που σε μία ραδιοφωνική εκπομπή του είχε περιγράψει το γεγονός της επίθεσης Αριανών στην Αμερική και τον τρόμο που είχε προκαλέσει στους «πιστούς» του ραδιοφώνου. Ας θυμηθούμε τα στημένα ρεπορτάζ των καναλιών με τα δύστυχα πουλιά μέσα στο πετρέλαιο στον Περσικό. Ανάλογα παραδείγματα βρίσκουμε και στις εφημερίδες. Αλλά εξαιρετικό ενδιαφέρον υπάρχει και στον κόσμο των βιβλίων. Ειδικά αυτά που ανήκουν στη συνωμοσιολογία. Είναι εντυπωσιακή η βιβλιογραφία που αραδιάζουν ύστερα από κάθε τι εντυπωσιακό που αποκαλύπτουν. Μόνο που αν παρατηρήσεις και συγκρίνεις, ο ένας αναφέρει ως πηγή (αξιόπιστη) τον άλλον και η έρμη βιβλιογραφία όλο και φουντώνει. Κάποιος έκανε την αρχή –σαν τον Μωυσή– και μετά όλα πήραν τον δρόμο τους. Όπως αναφέρει ο τάδε στο βιβλίο δείνα. Έτσι σιγά σιγά το ΜΕΣΟΝ αρχίζει και αποκτά μία δύναμη, κάνει πέρα και τον Θεό και τους ανθρώπους.
ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ
Μία παλιά αρχή (που σίγουρα δεν αρέσει στον μεταμοντέρνο άνθρωπο) έλεγε: Γεγονός, είδηση, ερμηνεία, θέση. Μία αλληλουχία δηλαδή διαφορετικών σταδίων. Σήμερα το γεγονός (όταν υπάρχει και δεν είναι ανακάλυψη ή ακόμα και παραγμένο από αυτόν που θέλει την είδηση) εμφανίζεται ανεξαρτήτως μέσου σαν χυλός με όλα τα παραπάνω συστατικά αλεσμένα, μπερδεμένα. Έτσι ο «πιστός» τρώει και χωνεύει, καταναλώνει, και πάμε παρακάτω. Και βέβαια μετά αναπαράγει την «είδηση» με τον πατροπαράδοτο τρόπο. Ναι ρε σου λέω, αφού το διάβασα… Το είδα… Το άκουσα. Το διαδίκτυο στενάζει περισσότερο από αυτήν τη χαζομάρα γιατί είναι πιο φθηνό (κοστίζει περισσότερο να τυπώσεις παρά να γράψεις στη φωτεινή οθόνη), γιατί είναι ελάχιστα ελέγξιμο και η είδηση χάνεται μέσα σε λίγες ώρες. Η ρίζα του προβλήματος όμως είναι κοινή. Ένα παράδειγμα για όλα τα παραπάνω. «Ανάπλαση στην Πλ. Αγίου Γεωργίου. Καινούρια παγκάκια με δύο σίδερα στις δύο άκρες». Άσχημη επιλογή γιατί καταργούσαν μία θέση. Ένας ανεβάζει ποστ με τίτλο «ΠΑΓΚΑΚΙΑ στην ΠΛ. ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ενάντια στους άστεγους». Μέσα σε μισή ώρα σε site μεγάλης επισκεψιμότητας: «ΠΑΓΚΑΚΙΑ στην ΚΥΨΕΛΗ ενάντια στους άστεγους». Την επόμενη μέρα σε πρωτοσέλιδο καθημερινής εφημερίδας: «ΠΑΓΚΑΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ενάντια στους άστεγους». Ευτυχώς κάπου σταμάτησε γιατί μετά θα έβγαινε ότι εκτελούν αστέγους στο Σύνταγμα.
ΤΕΛΙΚΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Ένα μέσο είναι έγκυρο όταν οι ειδήσεις που δημοσιεύει είναι έγκυρες. Άρα η είδηση είναι πάνω από το μέσον. Τώρα φτάσαμε στην πλήρη αντιστροφή. Δηλαδή μία είδηση είναι έγκυρη εάν τη φιλοξενήσει το μέσον. Στην πραγματικότητα πρέπει να μιλάμε για την απελευθέρωση της είδησης, του γεγονότος από το μέσον. Το τελευταίο έχει γιγαντωθεί, έγινε Θεός και διάβολος μαζί, έχει εκατοντάδες χιλιάδες Μωησύδες να κουνάνε πέτρες πάνω από τα κεφάλια μας.
Κανένα πρόβλημα με όλους όσοι πιστεύουν σε έναν Θεό, αρκεί βέβαια να μην μοχθούν για την πάταξη των «απίστων». Μεγάλο πρόβλημα με όσους πιστεύουν σε ανθρώπους και μέσα, λες και είναι θεοί…
Γεγονός, είδηση, ερμηνεία, εκτίμηση και θέση είναι διαφορετικές λέξεις και έννοιες. Αν όλα αυτά μπαίνουν σε μίξερ και πλασάρονται σαν πραγματικότητα είτε στο χαρτί είτε στο διαδίκτυο, κάτι πηγαίνει λάθος.
Photo Credit: Freepik
Discussion about this post