Οι “ταμπέλες”, οι χαρακτηρισμοί, η περίληψη μιας μεγάλης κατάστασης μέσα σε μια μικρή λέξη είναι γνωστικό εργαλείο. Ο εγκέφαλος έχει δημιουργήσει αυτό το γνωστικό εργαλείο για οικονομία χώρου και για επίσπευση λειτουργιών του οργάνου που λέγεται εγκέφαλος.

Οι λέξεις που περιγράφουν μια κατάσταση, η εξήγηση μιας κίνησης/λέξης/κατάστασης ενός άλλου ατόμου είναι ένα μήνυμα που δίνεται σχεδόν ταυτόχρονα στον εγκέφαλο μας και αποτελεί μια λέξη που την χαρακτηρίζει. Πολλές φορές παρατηρούμε μια δράση γύρω μας κρατώντας το στόμα μας κλειστό, μα το μυαλό μας έχει ήδη ερμηνεύσει και κατηγοριοποιήσει το γεγονός/συμβάν.

Γνωστικά σχήματα – Ο αλγόριθμος του εγκεφάλου

Αυτό που δεν γνωρίζουμε ίσως είναι ότι το μυαλό μας φιλτράρει το κάθε συμβάν που αφορά ένα ή πολλά άτομα μέσω των λεγόμενων “γνωστικών σχημάτων“. Κάθε άνθρωπος έχει τα δικά του γνωστικά σχήματα μέσα από τα οποία φιλτράρει και αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Είναι σα να λέμε ο αλγόριθμος το εγκεφάλου μας. Εξάλλου αυτό προσπαθεί να μιμηθεί και η τεχνολογία των social και της διαφήμισης (χάνοντας την μπάλα), αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη κουβέντα. Τα σχήματα αυτά διαμορφώνονται από δικά μας μοναδικά και εντελώς προσωπικά προηγούμενα βιώματα, εμπειρίες, εικόνες, προσλαμβάνουσες της ζωής. Χωρίς να το θέλουμε, παράγουμε – η αλήθεια είναι -ασταμάτητα στερεότυπα. Εξηγώντας καταστάσεις τελείως υποκειμενικές.

Σε τι εξυπηρετεί; Το μυαλό ακολουθεί μια διαδρομή σε έναν ήδη στρωμένο δρόμο απ’ όπου καθημερινά περνάνε σκέψεις. Τις σκέψεις μπορούμε να τις αντιληφθούμε σαν μικρές λάμψεις που διαβαίνουν καθημερινά το ίδιο τούνελ. Ο εγκέφαλος έχει δομήσει ένα τέτοιο σύστημα. Είναι εύκολο να χτιστεί καινούριος δρόμος μέσω διαφορετικών συνάψεων; Είναι εφικτό, αλλά δύσκολο. Ο εγκέφαλος μπορεί να δημιουργήσει καινούρια τούνελ – συνήθως αυτό συμβαίνει μετά από κάποιο σοκ που μας ταράζει συθέμελα και μας βάζει σε διαδικασία αναθεώρησης της ζωής και των αξιών μας.

Το κλουβί της αυθυποβολής & η εκπαίδευση της συμπεριφοράς.

Επικρατεί μεγάλο μπάχαλο με τις σκέψεις μας για τον εαυτό μας και τους άλλους, αλλά και το τι περιμένουν εκείνοι από εμάς. Σε μεγάλο βαθμό η εικόνα των άλλων για εμάς μας παγιδεύει σε ένα κλουβί αυθυποβολής. Κανείς δε το κάνει συνειδητά, εκτός από περιπτώσεις χειριστικών ατόμων που μας θέλουν να κινούμαστε σε γνώριμα λημέρια που τους εξυπηρετεί για πολλούς λόγους. Κάπως έτσι το σκυλάκι του Pavlov περίμενε τη λιχουδιά του όταν χτύπαγε το καμπανάκι ( ένα παγκοσμίως γνωστό πείραμα συμπεριφορικής) . Επιβραβεύω μια πράξη που θέλω να επαναλαμβάνεται και αποθαρρύνω εκείνη που δεν επιθυμώ. Σαν κοινωνικά πλάσματα που θέλουμε να είμαστε αγαπητοί ακολουθούμε αυτό που περιμένουν ή νομίζουμε ότι περιμένουν από εμάς δυσκολεύοντας το έργο της αλλαγής.

Σύμπαντα συγκρούονται όταν οι αλήθειες μας συγκρούονται: ΔΕΝ υπάρχει σωστή αλήθεια.

Ένας άνθρωπος λέει ή κάνει κάτι και ένας άλλος το ερμηνεύει. Πόσο θα άλλαζε ο κόσμος ίσως… αν ο άνθρωπος που το ερμηνεύει γνώριζε ότι η ερμηνεία του αποτελεί δική του αλήθεια και όχι καθολική αδιάψευστη αλήθεια. Κάθε εγκέφαλος είναι ένα σύμπαν-πλανήτης που μπορεί να ερμηνεύσει μόνο μια πλευρά ενός πολύπλευρου σχήματος- κι αυτό με βάση τις δικές του εμπειρίες. Συχνά η σκέψη αποτελείται από ένα μάτσο στερεότυπα που μας υπεραπλουστεύουν την αντίληψη του κόσμου. Δεν είναι όμως έτσι. Είναι ο λόγος που πλανήτες (μυαλά) συγκρούονται και πάντα θα επιβάλλεται το ισχυρό στερεότυπο ενάντια στην αλλαγή.

Υ.Γ. : Εύχομαι να αντιληφθούμε αυτή τη μικρή αλήθεια που θα ελευθερώσει τα πουλιά από τα κλουβιά και όλα θα κελαηδούν ελεύθερα χωρίς ενορχηστρωτή τα στερεότυπα. Αυτό θα πει ελευθερία και άνοιγμα στο άγνωστο και στην αλλαγή. Ας σταματήσουμε να βάζουμε ταμπέλες στους ανθρώπους, στις πράξεις και τις σκέψεις. Γιατί ό,τι σκεφτόμαστε, φοβόμαστε γινόμαστε, του δίνουμε σάρκα και οστά ακόμη κι αν δεν ήτανε να γίνει. Αυτό λέγεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Μπορείτε να αναζητήσετε τον όρο.