Η αναπηρία αποτελεί ένα φαινόμενο που εμφανίζεται σε κάθε κοινωνία και αποκτά διαφορετικούς ορισμούς ή αντιμετωπίσεις. Λόγοι θρησκευτικοί, πολιτικοί, φιλοσοφικοί, ακόμα και οικονομικοί, διαμορφώνουν το ποιος θεωρείται ανάπηρος, αλλά και τις αντιλήψεις ή τα στερεότυπα που συνοδεύουν αυτή την απόκλιση από το «κανονικό» ή το «πρέπον».
Ο τρόπος που αναγνωρίζεται και αντιμετωπίζεται η αναπηρία αντανακλά τις αξίες, τα ιδανικά και τις προτεραιότητες μίας κοινωνίας. Σήμερα, χάρη στην καθοριστική συνεισφορά του ΟΗΕ, έχει επικρατήσει για πρώτη φορά μια καθολική προσέγγιση του φαινομένου. Τελευταίο, μέχρι τώρα, σημείο σταθμός της γενεαλογίας της αναπηρίας, υπήρξε η Διακήρυξη Δικαιωμάτων των ΑμεΑ, μόλις το 2006.
Τότε ήταν που επικράτησε η αντίληψη της αναπηρίας ως κοινωνικής κατασκευής. Μια παραδοχή ριζοσπαστική, η οποία οφείλεται σε μακρόχρονους αγώνες ανάπηρων ακτιβιστών και θεωρητικών – ανάμεσά τους, προσωπικά θέλω να αναφέρω τον Μάικ Όλιβερ, συγγραφέα μεταξύ άλλων του Politics of Disablement. Η καινούργια προσέγγιση εστιάζει στην κοινωνική καταπίεση που βιώνει το Άτομο με Αναπηρία, αναδεικνύοντας τη συλλογική ευθύνη, έναντι της παλαιότερης αντίληψης περί ατομικού προβλήματος που πρέπει να θεραπευτεί.
Πιστεύω πως η διεκδίκηση και η κατοχύρωση αυτής της άποψης από τα ΑμεΑ προβάλλει ένα εξαιρετικά κρίσιμο για την εποχή μας ζήτημα. Η κοινωνική προσέγγιση της αναπηρίας θέτει ως θεμελιώδη αρχή της συνύπαρξής μας την αίσθηση συλλογικότητας, πως δεν είμαστε πλήθη εξατομικευμένων μονάδων, αλλά ένα σύνολο που αλληλοεπιδράει και μονάχα μέσα από δεσμούς κατανόησης και αλληλοβοήθειας μπορεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Νιώθω, με άλλα λόγια, πως το μοντέλο που διεκδίκησαν τα ΑμεΑ προτείνει την ανάπτυξη ουσιαστικών κοινοτήτων, στις γειτονιές, στους χώρους εργασίας, στα σχολεία, οπουδήποτε συντελείται η κοινωνική μας συνύπαρξη κι επικοινωνία.
Αυτή η σκέψη μας αφορά όλους. Γι’ αυτό πιστεύω πως η 3η Δεκεμβρίου, η Παγκόσμια Ημέρα ΑμεΑ, αποτελεί μια ημέρα γιορτής όλων μας. Είναι μια καλή ευκαιρία, με αφορμή τα Άτομα με Αναπηρία, να σκεφτούμε πέρα από άτομα, ως σύνολα.
