Ο ύπνος είναι ένα κομμάτι της ζωής μας το οποίο επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητά μας, αλλά και επηρεάζεται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες. Μίλησα -σε απόσταση δύο μέτρων- με τον ψυχολόγο Σταύρο Μπουγκά, για το θέμα του ύπνου κατά τη διάρκεια της καραντίνας.
Τι συμβαίνει με τον ύπνο μέσα στην καραντίνα; Έχει μεταβληθεί η ποσότητά του; Έχουν εντοπιστεί διαταραχές;
Αυτό που παρατηρώ από τη δουλειά μου είναι ότι έχει αλλάξει ο ύπνος. Δηλαδή υπάρχουν διαταραχές με την έννοια ότι κάποιοι θα κοιμηθούνε ενδεχομένως νωρίτερα ή αργότερα, θα ξυπνήσουν νωρίτερα ή αργότερα από ότι μία άλλη περίοδο. Μπορεί επίσης να ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας, να δυσκολεύονται να κοιμηθούν γιατί μέσα στην μέρα δεν έχουν κουραστεί σωματικά, να μη θέλουν να ξυπνήσουν γιατί δεν έχουν τι να κάνουν μέσα στη μέρα.
Κάποιοι μπορεί να κοιμούνται λιγότερο. Είτε αλλάζει προς τα πάνω είτε προς τα κάτω η ποσότητα, συνήθως είναι δείγμα ότι κάτι συμβαίνει. Πολλοί περνάνε μία μέρα στην οποία αν εργάζονται είναι μπροστά στον υπολογιστή, δεν έχουνε διεξόδους, δεν βλέπουν κόσμο.
Επειδή έχει αλλάξει η καθημερινότητα, αυτό έχει επηρεάσει και τον ύπνο. Να σημειωθεί βέβαια ότι δεν είναι καθολικό αυτό. Για κάποιους όντως αυτή η ψυχοπιεστική κατάσταση έχει επίπτωση και στον ύπνο τους.
Σε κάποιους άλλους μπορεί να έχει κάπου αλλού, στα νεύρα τους ή στη διάθεσή τους.
Η διάκριση των τριών οχταώρων της μέρας είναι ένα για δουλειά, ένα για μόρφωση, ανάπαυση και ψυχαγωγία, και ένα για ύπνο. Τώρα που αυτό το σχήμα έχει αλλάξει σε «ύπνος-δουλειά-ύπνος», πώς επηρεάζεται η ζωή μας;
Από τον διαχωρισμό αυτό του 24ώρου φαίνεται ότι η εργασία αποτελεί μία πολύ σημαντική παράμετρο της
ζωής μας. Το ένα τρίτο της μέρας μας είναι η δουλειά μας και αυτό την καθιστά πολύ σημαντικό κομμάτι. Όταν αυτό διαταράσσεται μέσα στην καθημερινότητα, υπάρχει επίπτωση και στον ελεύθερο χρόνο μας και τελικά και σε αυτό το οχτάωρο του ύπνου. Κάποιοι όντως καταφέρνουν να εμπλουτίσουν όσο γίνεται αυτόν τον χρόνο που μένει ανάμεσα στον ύπνο και στη δουλειά, αλλά και πάλι, από ένα σημείο και μετά θέλεις την επαφή με τους ανθρώπους.
Οπότε, μπορεί αρχικά το να ασχοληθείς με ένα χόμπι ή να δεις μια ταινία, να μαγειρέψεις καινούρια φαγητά κλπ, να σε κάνει να νιώθεις ότι είσαι ενεργοποιημένος, αλλά από ένα σημείο κι έπει- τα αυτό κουράζει και δεν προσφέρει την ευχαρίστηση που προσέ- φερε το πρώτο διάστημα. Θέλεις διεξόδους, προσλαμβάνουσες, εικόνες, εμπειρίες, επαφή με ανθρώπους, να βγεις έξω από την πόλη, να δεις τη θάλασσα.
Έχεις παρατηρήσει κάποια διαφορά σε σχέση με τα όνειρα μέσα στην καραντίνα; Για παράδειγμα, μία φίλη μού ανέφερε τις προάλλες ότι βλέπει όνειρα σχετικά με τη μάσκα, ότι βγαίνει στο δρόμο χωρίς μάσκα και την πιάνει αυτό το αίσθημα ντροπής που παλιότερα μπορεί να είχαμε όταν βλέπαμε στον ύπνο μας ότι βγαίνουμε έξω ξυπόλητοι ή γυμνοί.
Υπάρχει μία διαφοροποίηση. Ούτως ή άλλως επειδή πολύς κόσμος κοιμάται περισσότερο έχει και πιο πολλές ευκαιρίες να δει όνειρα, είναι πιο πολλά και πιο συχνά δηλαδή. Θυμάμαι περιστατικά που αναφέρουν την ποικιλία που υπάρχει στα όνειρά τους σε σχέση με πριν.
Όσον αφορά τώρα το θέμα της μάσκας που ανέφερες, ακριβώς επειδή αναπτύσσεται ένα αντανακλαστικό, όπως το να βγεις ξυπόλητος στο δρόμο και θα σε κοιτάξουνε περίεργα, το ίδιο συμβαίνει πλέον και με τη μάσκα, κοιτάμε περίεργα αυτούς που δεν φοράνε. Κι αυτό, αν πρέπει να το ερμηνεύσω, έχει να κάνει με μία τάση που αφορά όλους τους ανθρώπους, ότι δε θέλουν να ξεχωρίζουν. Θέλουν να νιώθουν ότι είναι ενταγμένοι σε ένα σύνολο, οπότε είναι μια φυσιολογική αντίδραση και κάποια στιγμή όντως μπορεί να περνάει στα όνειρα.
Έχει μία σχέση με τα άγχη και τους φόβους, αλλά μπορεί να έχει σχέση και με άλλες αγωνίες οι οποίες βρίσκουν έκφραση μέσα στο όνειρο με αυτήν την μορφή. Και μάλιστα κάπου διάβαζα πρόσφατα κάτι πολύ ενδιαφέρον, ότι υπάρχουν και πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι νιώθουνε πιο άνετα με την μάσκα τους. Ακριβώς επειδή αισθάνονται πιο προστατευμένοι, λιγότερο αναγνωρίσιμοι. Τα ερεθίσματα της καθημερινότητάς μας φτιάχνουν ένα σενάριο που αυτό με τη σειρά του βρίσκει εφαρμογή στα όνειρα.
Έχεις παρατηρήσει εάν επηρεάζουν διαφορετικά την ψυχολογία των ανθρώπων τα όνειρα μέσα στην καραντίνα;
Δεν αισθάνομαι ότι έχει επηρεαστεί με διαφορετικό τρόπο η ψυχολογία των ανθρώπων. Τα όνειρα ούτως ή άλλως μας προβληματίζουν. Πάντα κάτι έχουνε να πούνε και δεν είναι πάντα εύκολο να τα αποκωδικοποιήσεις. Αλλά νομίζω ότι τον ίδιο ρόλο που έπαιζαν πάντα στην ψυχολογία των ανθρώπων παίζουν και τώρα.
