Από τα 18 μου, όταν δεν γράφω ή διαβάζω ή πηγαίνω θέατρο τι κάνω; Τραγουδάω σε ταβέρνες και νυχτερινά μαγαζιά. Τι τραγουδάω; Ρεμπέτικα και λαϊκά κομμάτια. Δεν τα λέω όλα καλά. Προσπαθώ να τα ερμηνεύω όμως όλα ξεχωριστά.
Έμαθα όλα αυτά τα χρόνια (8 είναι, δεν τα λες και λίγα) ότι το τραγούδι και η μουσική δεν είναι μόνο διασκέδαση. Ένα καλοτραγουδισμένο κομμάτι έχει από πίσω του ώρες ολόκληρες προβών, προσωπικής, αλλά και ομαδικής δουλειάς.
Οι πρόβες, βέβαια, παρέα με μουσικούς δεν είναι πάντα ζόρικες και απαιτητικές, έχουν μπόλικες στιγμές χαράς, κυρίαρχη την αίσθηση ότι βρίσκεσαι με μέλη οικογένειας ή παρέας, και φυσικά, γέλιο, γέλιο τρελό.
Έχουν και τσακωμούς και ίντριγκες και βεντετισμούς και γαμωσταυρίδια, αλλά ας μείνουμε στα θετικά, τα ευχάριστα και τα αστεία.
Μια ορχήστρα αποτελείται από μουσικούς. Και, ως γνωστόν, οι περισσότεροι μουσικοί είναι άντρες. Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν συναντιούνται σε έναν χώρο πολλοί άντρες καλλιτέχνες μαζί; Χαμός. Λένε όσα μπορούν να συζητούν οι άντρες μεταξύ τους (ναι, «αντρικές κουβέντες»), ήτοι μπάλα και γυναίκες, αλλά λένε και όσο κουβεντιάζουν μεταξύ τους οι καλλιτέχνες.
«Εγώ τρία χρόνια ήμουνα το τρίτο μπουζούκι του Νταλάρα.»
«Σοβαρά; Εγώ έχω παίξει πολλά χρόνια με την Καίτη τη Γαμρπή. Θεσσαλονίκη, Αθήνα… Άσε, φίλε.»
«Με βλέπει ο Νικολόπουλος μια μέρα και τι μου λέει; / Τι σου λέει; / Τι μου λέει;»
Παρακολουθώ με σεβασμό και προσοχή τις ιστορίες τους και τις κουβέντες τους, τους βλέπω να παλεύουν με τον νάρκισσο που κάθε καλλιτέχνης έχει μέσα του, βλέπω την ανθρώπινη πλευρά αυτών των θηρίων που αντέχουν ώρες να σπάνε τα δάχτυλά τους πάνω σε χορδές και πλήκτρα.
Ορισμένοι πίνουν και καπνίζουν. Πολύ. Και δε μιλώ μόνο για νικοτινούχα καπνικά… Άλλοι είναι πολύ προσεκτικοί με τη διατροφή τους, θέλουν να κοιμούνται καλά για να έχουν ανοιχτό λαιμό και να είναι φρέσκοι. Καθένας έχει τα δικά του χούγια. Πολλοί μουσικοί παραδέχονται τον Άκη Πάνου. Άλλοι έχουν τρελή αδυναμία στον Ζαμπέτα.
Οι περισσότεροι θα ήθελαν, στην πραγματικότητα, να βρίσκονται κάπου αλλού και όχι σε κάποια κοσμική τραπέζι ή ένα μαγαζί από όπου παίρνουν νυχτοκάματο 80 και 100 ευρώ. Αυτό δεν το ομολογούν καθαρά. Αλλά εγώ το αισθάνομαι. Ίσως περίμεναν να κρατήσει για πάντα η εποχή των πολλών χρημάτων και των καθημερινών μεροκάματων. Ίσως περίμεναν να τους έχει «πάρει» για πάντα κοντά της κάποια φίρμα. Ίσως, πάλι, θα προτιμούσαν κατά βάθος να έχουν οι ίδιοι γίνει φίρμες.
Ό, τι και να περίμεναν ή να προσδοκούσαν πάντως βρίσκονται αυτή τη στιγμή εδώ και τώρα. Και ξέρουν να την απολαμβάνουν, παίζοντας, συζητώντας, καπνίζοντας. Μετά από μια πολύωρη πρόβα, τελειώνουν οι κουβέντες. Πέφτουν με τα μούτρα στο φαγητό κι όταν αυτό τελειώνει ξεκινούν οι αστείες ιστορίες πάλι. Όχι από μεριάς όλων. Κάποιοι είναι μονίμως συνοφρυωμένοι και σκεπτικοί.
Ο Κ. έχει δικό του χασάπικο. Ο Α. παίζει από 15 χρονών στα πατάρια και δεν ξέρει να κάνει ούτε θέλει να κάνει- τίποτε άλλο στη ζωή του. Ο Γ. προτιμά να παίζει τζαζ, αλλά για το μεροκάματο, παίζει και Καρρά. Και ούτω καθεξής…
Κάθε μουσικός έχει το δικό του μεράκι. Ο Φ. είναι και τραγουδισταράς. Θέλει να λέει κομμάτια του Μητροπάνου και του Παπάζογλου, αλλά ο μαέστρος δεν τον αφήνει. Ο κόσμος θέλει άλλα πράγματα, λέει. Η ορχήστρα ετοιμάζει ένα στάνταρ πρόγραμμα, με πρόθεση και ετοιμότητα να το παραβιάσει ανά πάσα στιγμή οι πελάτες σταματήσουν να χορεύουν ή ξεκινήσουν να χορεύουν πάρα, μα πάρα πολύ.
Οι τραγουδίστριες έχουμε κι εμείς τα δικά μας. Αγαπάμε μερικά τραγούδια συγκεκριμένα και ο μαέστρος μας λέει «στο τέλος θα τα πεις». Σπάνια τα λέμε τελικά. Δεν κολλάνε. Έχουμε φόβους μην κλείσει η φωνή μας. Όταν τραγουδάμε Κυριακή μεσημέρι μετά από ένα ζόρικο διήμερο με ξενύχτι σερί, αγχωνόμαστε λίγο.
Στις πρόβες, οι μουσικοί μας φλερτάρουν. Καμιά φορά, παντελώς στην ψύχρα. Σπάνε πλάκα μαζί μας κι εμείς μαζί τους. Ξέρουμε πως η παρουσία μας τους ανακουφίζει και τους χαλαρώνει. Δεν είναι λίγες όμως οι φορές που τους τη σπάμε. Οι πιο άπειρες από εμάς, που ακόμα μαθαίνουμε, χάνουμε ώρες ώρες το ρυθμό, από το άγχος μπαίνουμε σε λάθος σημεία ή δεν τραβάμε την κορώνα στο φινάλε όσο χρειάζεται για να τελειώσουμε μαζί με τους μουσικούς.
Ο μαγαζάτορας επιτηρεί τις πρόβες. Έχει κι αυτός τις δικές του αγωνίες. «Θα αρέσει το πρόγραμμα στον κόσμο; Θα τα καταφέρουν να το βγάλουν οι μουσικοί; Ή μήπως θα φαγωθούνε σαν τα κοκόρια;» Τα καλά αφεντικά προσφέρουν φαγητό στο τέλος της πρόβας και, καμιά φορά, τρώνε μαζί μας.
Ατάκες που παίρνουν και δίνουν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μια… τυπική πρόβα:
«Μην παίζεις νερουλά, ρε!», «Δεν παίζουμε άλλο αυτό το κομμάτι, στοπ, μας έσπασε τ’ αρχίδια», «Πάμε λίγο, πάμε, μην το τραβάτε πίσω το κομμάτι, παιδιά!», «Γεια σου, φωνάρα μου!», «Καύλωσέ μας όλους λέμε».
Και λοιπά… (Τα λοιπά είναι που έχουν το ζουμί, αλλά δεν μπορούμε να τα βγάλουμε και όλα στη φόρα!)
Οι πρόβες είναι άκρως απαραίτητες, αλλά δεν παύουν να είναι κουραστικές, να δημιουργούν καμιά φορά εντάσεις (όχι, έτσι είναι η σωστή εισαγωγή, καμία σχέση όπως την παίζεις/ τι λες, μωρέ;/ βρε άκου που σου λέω/ βρε, άιντε από κει) και να σπάνε τα νεύρα όλων. Όταν, ειδικά, τύχει να βρεθούν αρκετοί δυνατοί χαρακτήρες σε μια ορχήστρα στιγμές… πάθους δε σπανίζουν. Οι μπουζουξήδες, όχι σπάνια, προκαλούν χαμούλη.
Οι κρουστοί και τα βιολιά, από τη δική μου εμπειρία τουλάχιστον, είναι τα πιο ήσυχα παιδιά. Κάθε εξαίρεση επιβεβαιώνει κάθε κανόνα.
Οι μουσικοί στην πρεμιέρα έρχονται ξυρισμένοι, γυαλισμένοι, ολόφρεσκοι. Κάνουν νεύματα στους σερβιτόρους να ανανεώνουν τα ποτά τους κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Οι πρόβες τέλειωσαν προς το παρόν.
Κάθε ένας από αυτούς, όμως, κάνει πρόβα καθημερινά και αέναα μες στο κεφάλι του και στο τραπέζι της κουζίνας του, με το όργανο στο χέρι, παρτιτούρες και youtube μπροστά και, βέβαια, ένα ποτήρι καφέ. Ένας καλός μουσικός προβάρεται σε 24ωρη βάση.
Κι όσο πιο στραβά τα δάχτυλα, τόσο πιο πολλές οι εργατοώρες στην πλάτη τους. Κι όσο πιο πολλές οι εργατοώρες, τόσο πιο δύσκολα δέχονται ορισμένα πράγματα, αντιρρήσεις και παρεμβάσεις. Δικαιούνται, ίσως, για 4 ώρες, για μια νύχτα, να παίξουν όπως γουστάρουν. Να υπερβάλουν στα ταξίμια. Να ξεαγχωθούν για τα ακόρντα. Να δώσουν το δικό τους σόου. Ξανά! Για πάντα!
