«Ο θάνατος δεν είναι κάτι τραγικό.
Σε εκατό χρόνια δεν θα απασχολεί
κανέναν από μας» Μπορίς Βιάν (1920-1959
Γνώρισα τον Βιάν από έναν φίλο φίλου στην Κάτω Ζαχλωρού, στο φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού, δίπλα σχεδόν στα Καλάβρυτα, ο οποίος προτού ανεβούμε στο χωριό είχε φάει ένα τρυπάκι και χαχάνιζε ασταμάτητα με τον Αφρό των ημερών.
Ωστόσο δεν είχε καταφέρει να τελειώσει εκείνο το καλοκαίρι το βιβλίο του Βιάν –παρόλο που δεν είχε σηκώσει κεφάλι σ’ όλη τη διαδρομή με τον οδοντωτό, ούτε και πιο πριν, κατά τη διάρκεια της αναμονής μας στο σιδηροδρομικό σταθμό του Διακοφτού–, αφού γκρεμοτσακίστηκε απ’ το κλαδί ενός πλατάνου στην ακροποταμιά, αλλά μέχρι να σπάσει το κεφάλι του ξεκαρδιζόταν με το πιανοκοκτέιλ και τον Ζαν Σολ-Παρτρ και ξεσπούσε σ’ αναφιλητά με το κακό νούφαρο που θέριευε στο στήθος της Χλόης και τα ποντικάκια που μαράζωναν στο διάδρομο και τα συμπίεζε το ταβάνι, όμως δεν είμαι σε θέση ν’ ανακαλέσω στη μνήμη μου ούτε τ’ όνομά του ούτε καν τα χαρακτηριστικά του, έτσι αναρωτιέμαι αν τον γνώρισα στ’ αλήθεια ή απλώς η ανάμνηση της ιστορίας του φίλου του φίλου μου έχει πήξει με τα χρόνια στο μυαλό μου σε βαθμό πραγματικότητας.
«Δυο πράγματα υπάρχουν μόνο: ο έρωτας, κάθε λογής, με όμορφες
κοπέλες κι η μουσική της Νέας Ορλεάνης ή του Ντιουκ Έλινγκτον. Τα
υπόλοιπα θα έπρεπε να πάψουν να υπάρχουν, γιατί τα υπόλοιπα είναι
αντιαισθητικά»
Μπορίς Βιάν, Ο αφρός των ημερών
(από τη μετάφραση της Ρένας Χατχούτ, Γράμματα 1979)
Τουλάχιστον τρεις μεγάλους έρωτες είχε στη ζωή του ο Βιάν: Δυο «όμορφες κοπέλες» και τη μουσική του Ντιουκ Έλινγκτον –ο μακροβιότερος έρωτας από όλους, απ’ όταν γνώρισε τον Δούκα στη συναυλία που έδωσε στις 3 Απριλίου 1939 στο Παλέ ντε Σαγιό (ο Μπορίς, ο οποίος είχε ήδη αγοράσει την πρώτη τρομπέτα του και είχε φτιάξει το πρώτο του τζαζ συγκρότημα με τα αδέλφια του και φίλους, διακρίνεται δίπλα στον Δούκα σε φωτογραφία σε τεύχος του περιοδικού Paris Match του 1956 με την Ζιλιέτ Γκρεκό και την Αν-Μαρί Καζαλίς)–, κι αυτοί οι τρεις έρωτες τον συνόδευσαν έως το θάνατό του. (μέχρι να πεθάνει, είχε σκαρώσει καμιά 600αριά τραγούδια)
Στην περίπτωση δε της δεύτερης γυναίκας του, της Ούρσουλα (είχε γνωρίσει την Ελβετή χορεύτρια το 1950 σε ένα κοκτέιλ πάρτι του Gallimard) αυτό ισχύει κυριολεκτικά αφού εκείνη τον βρήκε νεκρό στον καναπέ του φουαγιέ του κινηματογράφου «Μαρμπέφ» (στο νούμερο 34 της ομώνυμης οδού στο Παρίσι) όπου ο Βιάν παρακολουθούσε το πρωινό της 23 Ιουνίου 1959 σε πρώτη ιδιωτική προβολή την κινηματογραφική μεταφορά (παρά τη θέλησή του και χωρίς να έχει συμμετάσχει ο ίδιος στη συγγραφή του σεναρίου του).
Θα φτύσω στους τάφους σας, αλλά η λέξη «φτύσω» στον τίτλο του μυθιστορήματος ήταν ιδέα της πρώτης γυναίκας του, της Μισέλ (ποιήτρια κι εκείνη και μεταφράστρια, κι αφού πέθανε ο Μπορίς, έγινε ερωμένη του Ζαν Σολ-Παρτρ μέχρι και το δικό του τέλος!), αφού ο αρχικός τίτλος του Βιάν έλεγε Θα χορέψω στους τάφους σας και το «φτύσω» το εμπνεύστηκε η Μισέλ από κάποιο εδάφιο της Βίβλου, απ’ ό,τι έλεγε.
Και η κηδεία του Βιάν, που έγινε τρεις μέρες μετά το θάνατό του (πέθανε πριν από 61 χρόνια σε ηλικία 39 ετών από καρδιά), στις 26 Ιουνίου 1959, στη γενέθλια πόλη του Βιλ ντ’ Αβρέ στα περίχωρα του Παρισιού, δεν υπάρχει αμφιβολία πώς ήταν εκ των προτέρων σκηνοθετημένη απ’ τον ίδιο, αφού εκείνη τη μέρα έτυχε ν’ απεργούν οι νεκροθάφτες και τον έθαψαν με τα χέρια τους οι ίδιοι του οι φίλοι, ανάμεσα στους οποίους διακρίνουμε στις φωτογραφίες την Ούρσουλα, τη μητέρα του Υβόν –τη μόνη που βλέπουμε στα μαύρα αφού ο Μπορίς είχε απαγορεύσει στους φίλους του να πενθήσουν στην κηδεία του– και τον Ζορζ Μπρασένς, άρα τελικά τον πέθανε η συγγραφή τού.
Θα φτύσω στους τάφους σας, του βιβλίου-σκάνδαλο που απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του και κόστισε ένα πρόστιμο 100 χιλιάδων φράγκων στον εκδότη του Ζαν Ντ’ Αλιάν, η οποία συγγραφή είχε ξεκινήσει ως πρόκληση («Γράψε μου ένα βιβλίο στο στυλ του Τροπικού του Καρκίνου του Χένρι Μίλλερ που μου αρέσει», τον προκάλεσε ο Ζαν στο Καφέ ντε Φλορ εκείνο τον Ιούνιο του 1946 και ο Μπορίς του απάντησε «Θα το έχεις σε δυο βδομάδες»), αφού η λογοτεχνία μπορεί να σκοτώσει κιόλας.
Τριάντα εννιά χρόνια έζησε και πρόλαβε να γράψει 11 μυθιστορήματα (6 ως Μπορίς Βιάν και 5 ως Βέρνον Σάλιβαν), 5 νουβέλες, 3 ποιητικές συλλογές, μπόλικη αρθρογραφία για την τζαζ –3 συλλογές–, 12 θεατρικά έργα, 3 σενάρια για τον κινηματογράφο, χρονογραφίες, λιμπρέτα, δοκίμια και θεωρητικά κείμενα για την «επιστήμη των φαντασιακών λύσεων» Παταφυσική, 600 τραγούδια κι έκανε και καμιά 15αριά λογοτεχνικές μεταφράσεις.
«Ολόκληρη η ιστορία είναι αληθινή αφού
την έπλασα εγώ με τη φαντασία μου, από
την πρώτη μέχρι και την τελευταία λέξη».
(Μπορίς Βιάν, Ο αφρός των ημερών, ό.π.)
Η σύγχρονη εκδοτική παρουσία του στα ελληνικά γράμματα
σύμφωνα με τα στοιχεία της biblionet:
www.biblionet.gr/author/19867/Boris_Vian
Το επίσημο, γαλλικό και όχι μόνο, εορταστικό
πρόγραμμα για τα εκατοντάχρονα από το θάνατό του:
centenaireborisvian.com