«Είμαι συγγραφέας και θέλω να γράφω».
Τζέιν Άουερ Μπόουλς (22.2.1917-4.5.1973)
Λατρεμένη μου Τζέιν,
Πώς είσαι; Γράφεις;
Μας θυμάμαι με νοσταλγία στις δεξιώσεις στο Sidi Hosni –κι ας έλεγε ο Πωλ ότι οι καμήλες της τιμητικής φρουράς παρήγαγαν τόσο λίπασμα που έφτανε για να ανθίζουν τα λουλούδια της Ταγγέρης επί μια δεκαετία– να πίνουμε τεκίλες και κιφ εναλλάξ κι εσύ να χορεύεις calypso μ’ εκείνο το ρουμπίνι σαν αβγό, που σου χάρισε η Μπάρμπαρα, στο κεφάλι.
Σου αφιερώνω αυτό το ποίημα κι εύχομαι ν’ ανταμώσουμε
το καλοκαίρι στην Αμοργό:
Όταν ταξιδεύω
γίνομαι μονόκερος.
Νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι
γίνονται κάτι μαγικό
όταν ταξιδεύουν.
Δικός σου, Γκανιάν
Τζέιν Μπόουλς:
«…στο τέλος ίσως βγει και κάτι καλό»
«Ακόμη κι όταν ήμουν νέα, μου άρεσαν οι άντρες για το μυαλό τους. Τώρα που είμαι μεσήλικη καταλαβαίνω πόσο δίκιο είχα».
«Η νίκη ξεθωριάζει τόσο γρήγορα, που μετά βίας φαίνεται, μόνο την ήττα βλέπουμε πάντα».
«Κάποτε ήθελα να γίνω θρησκευτικός ηγέτης, τώρα απλώς ζω στο σπίτι μου και προσπαθώ να μην είμαι πολύ δυστυχισμένη. Ζει κι ένας φίλος μαζί μου κι αυτό το κάνει πιο εύκολο».
«Ο πατέρας μου προέβλεψε τα πάντα, όταν είπε ότι θα έχανα άσκοπα τον καιρό μου μέχρι να πεθάνω».
«Όσο πιο μακριά ακολουθείς το ουράνιο τόξο, τόσο πιο δύσκολα επιστρέφεις στη ζωή που άφησες σαν πεινασμένο γέρικο σκυλί».
«Νιώθω ότι τα έκανα όλα –μα όλα– εντελώς λάθος στη ζωή μου, αλλά στο τέλος ίσως βγει και κάτι καλό».
Σαν τρελό ξωτικό
Έκοβε κοντά τα μαλλιά της, φορούσε φανταχτερές περούκες και κάπνιζε κουβανέζικα πούρα. Ήταν περιζήτητη στα λογοτεχνικά σαλόνια του Μανχάταν, όπου έβρισκαν οτιδήποτε έλεγε παράξενο ή ξεκαρδιστικά αστείο. Η ίδια αυτοαποκαλούνταν «σακάτισσα βρομοεβραία λεσβία».
Γινόταν στουπί στο μεθύσι κι έκανε στριπτίζ στους θαμώνες του αγαπημένου της Parade Bar στην Ταγγέρη. Οι ντόπιοι αποκαλούσαν τη μικρόσωμη σαν ξωτικό Αμερικανίδα «magnouna», η τρελή.
Η Τζέιν Μπόουλς γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη με Γαλλίδες γκουβερνάντες. Εξαιτίας ενός ατυχήματος στην ιππασία, πέρασε δύο χρόνια καθηλωμένη σε ένα ελβετικό σανατόριο. Στο καράβι της επιστροφής στις ΗΠΑ γνώρισε τον Σελίν, που της έπιασε κουβέντα επειδή κρατούσε το Ταξίδι στην άκρη της νύχτας.
Είκοσι ετών έγραψε το πρώτο της μυθιστόρημα στα γαλλικά, αλλά έχασε το χειρόγραφο. Την ίδια χρονιά γνώρισε τον συνθέτη και μετέπειτα συγγραφέα Πωλ Μπόουλς. «Αυτός είναι ο εχθρός μου», είπε και τον παντρεύτηκε. Μετά τον πρώτο ενάμιση χρόνο σταμάτησαν να έχουν ερωτικές σχέσεις, αλλά παρέμειναν για πάντα σύντροφοι.
Ζούσαν σαν νομάδες: Από το Chelsea Hotel κι ένα καλλιτεχνικό κοινόβιο στο Μπρούκλιν, γνωστό ως «February House», μέχρι την Ευρώπη, την Κεντρική Αμερική και την Κεϋλάνη, προτού εγκατασταθούν από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 στην Ταγγέρη, επίκεντρο της κοινότητας των μπιτ συγγραφέων.
Ξεκίνησε να γράφει το μυθιστόρημά της Δύο σοβαρές κυρίες στο γαμήλιο ταξίδι στο Μεξικό και το αφιέρωσε στη μητέρα της, στον σύζυγό της και την ερωμένη της, σοκάροντας μερικούς κριτικούς που αποδοκίμασαν την «απροκάλυπτα λεσβιακή αφιέρωση». Εξέδωσε κι ένα θεατρικό έργο και μια συλλογή διηγημάτων*. Μετά θάνατον εκδόθηκαν κι άλλες ιστορίες της, προσχέδια έργων και η αλληλογραφία της. Έγραφε «μια διασταύρωση μπαλζακικού μυθιστορήματος και μεσαιωνικού ηθοπλαστικού δράματος», αλλά δεν το ολοκλήρωσε ποτέ.
«Είναι σαν να λαξεύω κάθε λέξη στον βράχο», έλεγε μετά από ένα εγκεφαλικό στα σαράντα της. Ο Πωλ κατηγορούσε γι’ αυτό τη Σερίφα, τη νεαρή οικονόμο τους –κι ερωμένη της Τζέιν– ότι της έκανε μάγια με κάποιο μαροκινό μαντζούνι. Κατέρρευσε απ’ τις καταχρήσεις και ο Πωλ την έκλεισε σε ψυχιατρική κλινική στη Μάλαγα της Ισπανίας. Πέθανε έξι χρόνια αργότερα, έχοντας επιστρέψει στην Ταγγέρη μόνο για μερικούς μήνες.
Ο Τρούμαν Καπότε τη θεωρούσε «μία απ’ τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς όλων των γλωσσών» και ο Τενεσί Ουίλιαμς «μία απ’ τις πιο παραγνωρισμένες συγγραφείς των αμερικανικών γραμμάτων».
Πολλοί κριτικοί συγκρίναν την εξωγήινη αυτή στυλίστα με τη Βιρτζίνια Γουλφ, την Κάθριν Μάνσφιλντ, την Τζην Ρυς και την Κάρσον ΜακΚάλλερς.
«Τα δικά της φρικιά δεν είναι αληθινά», έλεγε η Τζέιν για την Κάρσον.
* Στα ελληνικά, το μυθιστόρημα και τα διηγήματά της
κυκλοφορούν από την Απόπειρα.
Ακροστιχίδα Γκανιάν#17-Μπόουλς
Γυναίκα
Καράβι
Ακυβέρνητο
Νεοϋορκέζικο
Ιερομάρτυς
Αβανγκάρντ
Ντεκαντάνς