ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ: Η ενεπίγραφη στήλη από τα Αμπελάκια της Σαλαμίνας αποτελεί τμήμα του μνημείου που ιδρύθηκε για τους πεσόντες Κορινθίους στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι, κατά την αθηναϊκή εκδοχή των γεγονότων της ναυμαχίας της Σαλαμίνας, οι Κορίνθιοι αποχώρησαν μόλις ξεκίνησε η ναυμαχία και επέστρεψαν μετά τη λήξη της, αλλά την εκδοχή αυτή δεν την αποδέχονται οι υπόλοιποι Έλληνες. Κατά τον Πλούταρχο, τo επιτύμβιο αυτό μνημείο διαψεύδει τον Ηρόδοτο, διότι οι Αθηναίοι επέτρεψαν την ταφή των πεσόντων Κορινθίων στο νησί. Οι Κορίνθιοι είχαν πιθανώς αποσπαστεί από τον υπόλοιπο στόλο κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας και είχαν πλεύσει προς το ιερό της Αθηνάς Σκιράδος, με σκοπό την επιτήρηση της δυτικής εισόδου των Στενών της Σαλαμίνας. Αργότερα ενώθηκαν με τους υπόλοιπους Έλληνες.

TΙΜΗΤΙΚΟ ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΗΣ AΘΗΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ PΟΔΙΟ ΙΑΤΡΟ ΦΕΙΔΙΑ. 304-3 Π.X.

Επί Φερεκλέους άρχοντος, όταν πρυτάνευε η Οινηίς φυλή, εβδόμη στη σειρά, και γραμματέας της ήταν ο Επιχαρίνος Δημοχάρους από τον δήμο του Γαργηττού· την εικοστή δεύτερη ημέρα του Γαμηλιώνος, την εικοστή ενάτη ημέρα της πρυτανείας· συνέλευση της εκκλησίας του δήμου· από τους προέδρους έθετε το ζήτημα σε ψηφοφορία ο Φυλαξίας Φανίου από τον δήμο του Αναγυρούντος και οι συμπρόεδροι· απόφαση του δήμου· ο Ευβουλίδης Ευβούλου από το δήμο της Ελευσίνας εισηγήθηκε· επειδή ο ιατρός Φειδίας πάντοτε πράττει σύμφωνα με το συμφέρον του δήμου των Aθηναίων και φροντίζει να θεραπεύει με κάθε επιμέλεια όσους Aθηναίους έχουν ανάγκη και τώρα έχει προσφερθεί να είναι δημόσιος ιατρός δωρεάν, αποδεικνύοντας την εύνοια την οποία έχει για την πόλη, με τη βοήθεια της Αγαθής Τύχης να αποφασίσει ο Δήμος να επαινέσει τον Φειδία Απολλωνίου τον Ρόδιο για την εύνοια και τη φροντίδα που διαρκώς δείχνει στον δήμο των Αθηναίων και να τον στεφανώσει με στέφανο από ελιά· και να φροντίσει ο κατά πρυτανεία γραμματέας να αναγράψει αυτό εδώ το ψήφισμα σε λίθινη στήλη και να την στήσει στο ιερό του Ασκληπιού.

Κάτι μας θυμίζει!

ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ: Στήλη με αετωματική επίστεψη. Βρέθηκε στη νότια κλιτύ της Aκρόπολης της Aθήνας, ανάμεσα στο θέατρο του Διονύσου και το Hρώδειο. Στη στήλη έχει αναγραφεί ψήφισμα του δήμου της Aθήνας για την απονομή τιμών (επαίνου και στεφάνου ελιάς) στον Pόδιο ιατρό Φειδία, που είχε φροντίσει για τη θεραπεία πολλών Αθηναίων και προσφέρθηκε να αναλάβει τα καθήκοντα του δημοσίου ιατρού (δημοσιεύειν) αφιλοκερδώς.

ΙΣΤΟΡΙΑ: Σύμφωνα με τα ψηφίσματα των ελληνιστικών κυρίως χρόνων, οι ελληνικές πόλεις προσλάμβαναν δημόσιους ιατρούς με συμβόλαιο για περιορισμένο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σκοπός των δημοσίων ιατρών ήταν η φροντίδα και η θεραπεία των πολιτών και των στρατιωτών σε περιόδους πολέμου ή άλλων δύσκολων πολιτικών και οικονομικών καταστάσεων, όπως πειρατικές επιδρομές, επιδημίες και φυσικές καταστροφές, γεγονός που υποδηλώνει τη μέριμνα για τη δημόσια υγεία. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, η πρόσληψη ιατρών αποτελούσε σημαντικό μέρος της πολεμικής προετοιμασίας. Οι δημόσιοι ιατροί προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στις πόλεις, συχνά χωρίς πληρωμή. Για τον λόγο αυτό αντιμετωπίζονταν ως ευεργέτες και τους απονέμονταν τιμές.

ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΚΡΗΝΗΣ. ΠΕΡΙ ΤΟ 432/1 Π.Χ.

– – – – εισήγηση του Ιππονίκου (;) – – – – η αμοιβή του να είναι μία δραχμή την ημέρα και να έχει αυτός την επιμέλεια της κρήνης και της μεταφοράς του νερού – – – -· πρόταση του Νικομάχου· τα άλλα να γίνουν, όπως ακριβώς αποφάσισε η βουλή – – – – ώστε να ρέουν – – – – ώστε (να εκτελεστεί) με τα λιγότερα χρήματα – – – – οι πρυτάνεις, οι οποίοι θα κληρωθούν να πρυτανεύσουν πρώτοι – – – – στην επόμενη κύρια εκκλησία αμέσως μετά τη συζήτηση των ιερών πραγμάτων – – – – καλό είναι για τον δήμο των Αθηναίων – – – – καμία να μην γίνεται και για να έχουν οι Αθηναίοι – – – -. Πρόταση του – – – -· τα άλλα να γίνουν, όπως ακριβώς εισηγήθηκε ο Νικόμαχος· [να επαινέσουν τον Περικλή, τον Πάρ]αλο και τον Ξάνθιππο και τους γιους τους (;)· τα χρήματα για το έργο να δοθούν από τον φόρο που καταβάλλεται στους Αθηναίους, αφού η θεά λάβει το μερίδιό της.

ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ: Τμήμα ενεπίγραφης στήλης. Βρέθηκε στην Ακρόπολη.

ΙΣΤΟΡΙΑ: Η αποσπασματικά σωζόμενη στήλη φέρει τμήματα δύο τροπολογιών σε ψήφισμα της βουλής και του δήμου. Από το σωζόμενο τμήμα της επιγραφής προκύπτει ότι το ψήφισμα σχετίζεται με δημόσιο έργο, πιθανότατα τη βελτίωση του συστήματος ύδρευσης της Αθήνας ή ακόμη την κατασκευή ή επισκευή των κρηνών της πόλης. Από τη δεύτερη τροπολογία του ψηφίσματος προκύπτει πιθανώς ότι το έργο σχετίζεται με την οικογένεια του Περικλέους, αφού αναφέρονται οι γιοι του Πάραλος και Ξάνθιππος και ίσως οι γιοι τους ή οι κηδεμονευόμενοι του Περικλέους, Αλκιβιάδης και Κλεινίας, οι οποίοι επαινούνται. Σύμφωνα με την επικρατέστερη συμπλήρωση των στίχων, στην τροπολογία προτάθηκε να τιμηθεί ο Περικλής και οι απόγονοί του, επειδή πιθανότατα προσφέρθηκαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της δαπάνης του δημοσίου έργου, αλλά τα χρήματα για την κατασκευή του αποφασίστηκε τελικά να δοθούν από τα χρήματα του φόρου των συμμαχικών πόλεων.

ΙΕΡΟΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΡΕΑΡ (ΠΗΓΑΔΙ) ΤΟΥ ΑΛΥΚΟΥ (ΑΡΧΑΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΤΩΝ ΛΑΜΠΤΡΩΝ) 440-430 Π.X.

– – – – και να θυσιάζει στις Νύμφες σύμφωνα με τον χρησμό των Δελφών. Να πληρώνουν έναν οβολό κάθε έτος όσοι πίνουν νερό από τον Αλυκό, (που να διατίθεται) για τη λατρεία των Νυμφών. Όποιος δεν καταθέτει τον οβολό να μην πίνει από το φρέαρ του Αλυκού. Εάν όμως κάποιος πίνει χωρίς πληρωμή, να καταβάλλει ως πρόστιμο πέντε δραχμές. Εάν κάποιος μεταφέρει με αμφορείς ή αγωγούς το νερό χωρίς να έχει καταθέσει τον οβολό, να οφείλει για κάθε αμφορέα πενήντα δραχμές, ιερή καταβολή για τις Νύμφες.

ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ: Βρέθηκε στη θέση Λουμπάρδα στο 34ο χιλιόμετρο της Ε.Ο. Αθηνών-Σουνίου και σε απόσταση 20 μέτρων δυτικά του φρέατος το οποίο είναι γνωστό στην περιοχή ως «Πηγάδι του Αλυκού».

ΙΣΤΟΡΙΑ: Η διαχείριση των υδάτων, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν σε αφθονία τρεχούμενα νερά, είχε καίρια σημασία. Η περιοχή στην οποία αναφέρεται η επιγραφή, ο Αλυκός, σημερινή Λουμπάρδα, δεν φημιζόταν για την αφθονία των υδάτων ούτε στην αρχαιότητα, ούτε πολύ περισσότερο στους νεότερους χρόνους. Συνεπώς, η διαχείριση του αποθεματικού του πηγαδιού του Αλυκού ήταν αρκετά σημαντικό ζήτημα για τους περιοίκους. Για τον λόγο αυτό προστατευόταν από τις Νύμφες και είχε ζητηθεί και χρησμός από τους Δελφούς, προκειμένου οι κανονισμοί που επιβλήθηκαν στη χρήση του να έχουν ιερή κάλυψη. Άλλωστε και όλα τα πρόστιμα για μικρές ή μεγάλες παραβάσεις προορίζονταν για τη λατρεία των Νυμφών ως προστάτιδων θεοτήτων των υδάτων. Η επιβολή των προστίμων ακολουθεί μια κλιμάκωση, από αυτόν που πίνει χωρίς να έχει καταθέσει τον οβολό μέχρι αυτόν που «φέρηι ή άγηι», δηλαδή μεταφέρει νερό με αμφορείς ή με αγωγούς. Το πρόστιμο ήταν τεράστιο (50 δραχμές για κάθε αμφορέα), με στόχο την αποθάρρυνση των επίδοξων παραβατών. Είναι γνωστοί και άλλοι παρόμοιοι νόμοι, οι οποίοι επέβαλαν πρόστιμα στους παραβάτες υπέρ κάποιου ιερού.

ΙΕΡΟΣ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΤΟ ΚΥΝΟΣΑΡΓΕΣ, 440 – 430 Π.Χ.

– – – – δραχμές, και ο Βασιλεύς να μεριμνήσει. Να αναγραφεί σε λίθινη στήλη και να στηθεί και στις δύο όχθες. Ούτε δέρματα να σαπίζουν στον Ιλισό πάνω από το ύψος που βρίσκεται το ιερό του Ηρακλέους, ούτε να βυρσοδεψούν, ούτε να απορρίπτουν ακαθαρσίες στον ποταμό – – – –

Το νερό να το προσέχεις

ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ: Βρέθηκε λίγα μέτρα νότια από το μνημείο του Λυσικράτους στην Πλάκα. Από το κείμενο προκύπτει, ότι προέρχεται από το ιερό του Ηρακλέους στο Κυνόσαργες, περιοχή κοντά στο Ολυμπιείο.

ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο ιερός νόμος του οποίου σώζεται μικρό απόσπασμα είχε αναγραφεί σε δύο τουλάχιστον στήλες για να τοποθετηθεί και στις δύο όχθες του Ιλισού. Πρόκειται για διατάξεις που στόχο είχαν να αποτρέψουν τη δραστηριότητα της βυρσοδεψίας και τα συνεπακόλουθα αποτελέσματά της (δυσοσμία και μόλυνση των υδάτων). Γενικότερος στόχος ήταν προφανώς η αποτροπή εγκατάστασης βυρσοδεψείων στην περιοχή. Υπεύθυνος για την επιτήρηση της διαδικασίας ορίστηκε ο αρμόδιος για τα ιερά άρχων Βασιλεύς.
Η προστασία των υδάτων, των κατασκευών που είχαν σχέση με αυτά, καθώς και η οριοθέτησή τους ήταν συνήθης πρακτική κατά την αρχαιότητα.