Υπάρχει ο λόγ(γ)ος Γκανιάν… πέρα από τα πατώματα και τα ταβάνια *Λούσιαν Φρόιντ

«Ο καλλιτέχνης που πασχίζει να υπηρετήσει τη φύση δεν είναι παρά ένας εκτελεστής».
Λούσιαν Φρόιντ (8.12.1922-20.7.2011)

«Τα τσιγάρα, τα ποτά και τα ξενύχτια
έχουν κλείσει τα καλύτερα τα σπίτια/
Τα προβλήματα τα αισθηματικά
τη νύχτα γίνονται βασανιστικά».*

Η ορχήστρα παίζει στη διαπασών και η αοιδός Ραμόνα μας παίζει στα δάχτυλα — τα πορφυρά της νύχια, μακριά σαν της θεάς Κάλι, γρατζουνάνε ανεπαίσθητα τα μάγουλα των θαμώνων στα πρώτα τραπέζια της πίστας, καθώς κραδαίνει το μικρόφωνό της σ’ ένα σπαραχτικό κρεσέντο.
«Ουάου», λέει ο Λούσιαν και χαϊδεύει την Μπιγκ Σου, ένα τσιουάουα απ’ το Κανκούν, που έχει κουρνιάσει τρομαγμένο στην αγκαλιά του. «Θέλω να την ζωγραφίσω! Κι εσένα!» λέει στον μεσήλικο σερβιτόρο που εκείνη τη στιγμή ανανεώνει τους ξηρούς καρπούς μας.
Του μεταφράζω ελεύθερα τους εμπνευσμένους στίχους του δημιουργού και κουνάει με συμπάθεια το κεφάλι του. Με το ζόρι τον διακρίνω δίπλα μου, μέσα σε καπνούς από βαριά τσιγάρα στο νυκτερινό κέντρο «Η άβυσσος», σ’ έναν επαρχιακό δρόμο κάπου έξω απ’ το Διδυμότειχο.
Σκέφτομαι ότι κατά βάθος με απωθεί ο ακραίος νατουραλισμός της ζωγραφικής του, αλλά συγχρόνως, κατά περίεργο τρόπο, με ελκύει αυτό που με απωθεί στα έργα του. Τι έχει καταφέρει ο άτιμος…
Επιμένει να κεράσει απόψε, γιατί έκανε γερή μπάζα στον ιππόδρομο του Λονδίνου. Βρίσκεται ινκόγνιτο στην Ελλάδα, γιατί είναι καψούρης με ένα δεκαοκτάρικο, πλούσια γόνο μιας μεγαλοαστικής οικογένειας των Βορείων Προαστείων της Αθήνας.
Την ζωγραφίζει εδώ και μια δεκαετία περίπου.

* Συνθέτης-στιχουργός: Χρήστος Κυριαζής, 1992.

Ο γερμανοεβραϊκής καταγωγής Βρετανός ζωγράφος Λούσιαν Φρόιντ (Lucian Freud), εγγονός του Σίγκμουντ Φρόυντ, έζησε και δημιούργησε σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του στο Πάντινγκτον του Λονδίνου. Στα πρώτα του βήματα πειραματίστηκε με τον σουρεαλισμό, αλλά και σχετίστηκε χαλαρά με το νέο ρομαντικό κίνημα. Μέλος της αποκαλούμενης «Σχολής του Λονδίνου», μιας χαλαρής ομάδας με κύριο εκπρόσωπο τον Φράνσις Μπέικον, επέμεινε στην παραστατική ζωγραφική και απ’ τη δεκαετία του ’50 και μετά άρχισε να αποκρυσταλλώνει το ιδιότυπο, υπερ-ρεαλιστικό ύφος του, ζωγραφίζοντας κυρίως προσωπογραφίες και ολόσωμα γυμνά πορτρέτα γυναικών κι αντρών, αστικά τοπία, αλλά και διάφορες σπουδές της φύσης. Λάτρης της σάρκας στην τέχνη και στη ζωή, τζογαδόρος, καρδιοκατακτητής, απεβίωσε σε ηλικία 88 ετών, αφήνοντας πίσω του τουλάχιστον 13 αναγνωρισμένα τέκνα και 40 εξώγαμα, ενώ πλέον είχε αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα (αν και ο βρετανικός Τύπος είχε ζητήσει «να κλειδωθεί ο Φρόιντ στον Πύργο του Λονδίνου», επειδή αποτύπωσε τη βασίλισσα Ελισάβετ «ως τραβεστί» σ’ ένα πορτρέτο) και τον Μάιο του 2008 έγινε ο πιο ακριβοπληρωμένος εν ζωή καλλιτέχνης, όταν το πορτρέτο του «Benefits Supervisor Sleeping» πωλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Christie’s αντί 33,6 εκατ. δολαρίων. Ο ίδιος απέφευγε να πηγαίνει στα εγκαίνια των εκθέσεών του.

«Δεν υπάρχει στιγμή απόλυτης ευτυχίας»*

«Ο ζωγράφος πρέπει να εκφράζει εντελώς ελεύθερα τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις του, χωρίς να απορρίπτει τίποτα απ’ ό,τι ενστικτωδώς τον ελκύει… Το γούστο ενός ζωγράφου πρέπει να είναι ο καρπός των εμμονών που τον στοιχειώνουν».

«Η ζωγραφική είναι η μόνη τέχνη όπου η διαισθητική ικανότητα έχει μεγαλύτερη αξία για τον καλλιτέχνη από την ίδια τη γνώση ή την ευφυΐα».

«Ο ζωγράφος οφείλει να κρατιέται σε συναισθηματική απόσταση από το θέμα του, προκειμένου να του επιτρέψει να μιλήσει. Εάν αφήσει το πάθος που του εμπνέει να τον κατακλύσει, κινδυνεύει ενώ το ζωγραφίζει να το πνίξει».

«Η εντύπωση που δημιουργούν στον χώρο δύο ξεχωριστά άτομα μπορεί να διαφέρει όσο κι εκείνη που δημιουργεί ένα κερί σε σχέση με μια λάμπα».

«Η ζωγραφιά, για να μας συγκινήσει, δεν πρέπει ποτέ να μας θυμίζει απλώς τη ζωή, αλλά να αποκτήσει τη δικιά της ζωή, ακριβώς για να αντανακλά τη ζωή».

«Στη δημιουργία ενός έργου τέχνης, δεν υπάρχει στιγμή απόλυτης ευτυχίας… Είναι αυτή η βαθιά ανεπάρκεια που ωθεί τον ζωγράφο να συνεχίσει».

*Οι παραπάνω σκέψεις προέρχονται από συνέντευξή του Λούσιαν στο Τρίτο πρόγραμμα του BBC το 1954, την εποχή που ο τριανταδυάχρονος τότε Φρόυντ παρουσίασε είκοσι έργα του στην 27η Μπιενάλε της Βενετίας, εκπροσωπώντας τη Μεγάλη Βρετανία μαζί με τον Φράνσις Μπέικον και τον Μπεν Νίκολσον.

Ακροστιχίδα Γκανιάν#15-Φρόιντ
Γιατί
Κοιτάς
Ανάγωγα
Νεαρέ
Ιδιώτη;
Αντε!
Ντροπή!