Η γνωστή Nessie, το θρυλικό «τέρας του Λοχ Νες», είναι το αρχετυπικό λιμναίο τέρας. Όμως παρόμοια «τέρατα» στοιχειώνουν αμέτρητες λίμνες ανά τον κόσμο. Η πατρίδα μας δεν θα μπορούσε να μείνει πίσω.
Το Φεβρουάριο του 1983 και κάθε μέρα από τις 5 μ.μ. μέχρι τις 9 μ.μ. μουγκρητά αντηχούσαν στη λίμνη με το σημαδιακό όνομα Λάμια, κοντά στο χωριό Βουπράσιο της Αχαΐας. Ένα όργιο φημών ενέσκηψε στην περιοχή και οι κάτοικοι πανικοβλήθηκαν, πιστεύοντας ότι το τέρας του Λοχ Νες έκανε… χειμερινές δια-
κοπές στην Πελοπόννησο. Το επίσημο κράτος αποφάσισε να αποκαταστήσει την τάξη και έστειλε «ειδικούς επιστήμονες». Επίσημο πόρισμα των ερευνών: τους θορύβους τους προξενούσε ο… αέρας.
Το θέμα των λιμναίων «τεράτων» είναι πολύ ενδιαφέρον. Τέτοιου είδους «τέρατα» αποτελούν ανεξήγητα φυσικά ηχητικά και οπτικά φαινόμενα, τα οποία προσαρμόζονται σε πανάρχαια λαογραφικά και μυθολογικά μοτίβα της συλλογικής ψυχής. Όλα αυτά, βεβαίως, κυμαίνονται αναλόγως των πολιτιστικών παραμέτρων και των πεποιθήσεων της εκάστοτε εποχής. Στον μηχανιστικό 19ο αιώνα, για παράδειγμα, τα λιμναία «τέρατα» δεν μπορούσε να είναι κάτι άλλο εκτός από ανεξακρίβωτα ζώα.
Έτσι, στο φύλλο της εφημερίδας Ευνομία, της 8ης Σεπτεμβρίου 1862 διαβάζουμε: «Παράδοξον ζωολογικόν φαινόμενον παρουσιάσθη από τινός κατά τας επαρχιακάς εφημερίδας εις το κέντρον της Πελοποννήσου. Εις το ελώδες πεδίον των Καφυών, την λεγομένην λίμνην της Κανδήλας, διηγούνται ότι παρετηρήθη τερατώδης όφις, άλλοι λέγουσιν ιπποπόταμος, άλλοι τω δίδουσι κέρατα και βρυχηθμόν φρικώδη, και λέγουσιν ότι το σώμα του σκάπτει τάφρον όπου διέρχεται και ότι οι κυνηγετικοί κύνες αποφεύγουσιν αυτό έντρομοι. Υποτίθεται εξελθών από τα βαθέα χάσματα των καταβοθρών».
Η εφημερίδα Σάλπιγγα της Λάρισας δημοσίευσε μια παρόμοια ιστορία την οποία αναδημοσίευσαν οι εφημερίδες Εφημερίς και Αθηναϊκή στην πρωτεύουσα στις 31.3.1890. Τον μήνα εκείνο, στη Ραψάνη του Ολύμπου και συγκεκριμένα στη λίμνη του Νεζερού, έκανε την εμφάνισή του ένα τέρας που οι αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν σαν μεγάλο βόδι, το οποίο έβγαζε τρομακτικές φωνές, «σαν ανθρώπινες». Από τον φόβο τους οι κάτοικοι της περιοχής δεν πλησίαζαν για πολύ καιρό τη λίμνη.
Σύμφωνα με την εφημερίδα Εστία (13 και 14 Δεκεμβρίου 1894), ένα περίεργο βουητό είχε τρομοκρατήσει τους κατοίκους της Κωπαΐδας. Η εφημερίδα ανέφερε ότι οι κάτοικοι πιστεύουν πως ήταν η φωνή ενός τέρατος, που ονομάζεται Ήταυρος. Κανείς δεν κατάφερε να διαπιστώσει από ποιο σημείο της λίμνης προερχόταν ο θόρυβος.
Στο ίδιο δημοσίευμα αναφερόταν και για ένα άλλο φαινόμενο, αυτή τη φορά από την περιοχή του Αμβρακικού. Ένας βόμβος που προκαλούσε ανατριχίλα και υποτίθεται ότι προανήγγειλε δεινά αντηχούσε στα έλη της περιοχής, ιδιαίτερα την άνοιξη και το φθινόπωρο. Οι ντόπιοι πίστευαν ότι προερχόταν από ένα θηρίο που περιπλανιόταν στα έλη ή στον κοντινό ποταμό Λούρο. Κάποιοι αυτόπτες μάρτυρες μίλησαν για ένα πλάσμα που έμοιαζε με μεγάλο ταύρο ή βούβαλο.
Το όνομα Ήταυρος είναι αρκετά διαδεδομένο όχι μόνο στην περιοχή αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα και ταυτίζεται με μυστηριώδη βουητά ή μουγκανητά που προέρχονται από λίμνες, καθώς και με την εμφάνιση περίεργων πλασμάτων που θεωρούνται ως οιωνοί κακών. Ανέλυσα το φαινόμενο με λεπτομέρειες στο βιβλίο μου Πύλες του Αλλόκοσμου. Το αρχέτυπο του βοδιού ή του ταύρου σε σχέση με τα ποτάμια ύδατα έχει βαθιές ρίζες — θυμηθείτε τις παραδόσεις περί πάλης του Ηρακλή και άλλων ηρώων με βουβαλόμορφους
θεούς-ποταμούς.
Ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης αναφέρει μια ακόμα περίπτωση «τέρατος» στη Φωκίδα. Σύμφωνα με την αφήγηση, πανικός είχε καταλάβει τους κατοίκους εξαιτίας της διάδοσης ότι στο έλος που βρισκόταν μεταξύ Αγόριανης και Σουβάλας είχε κάνει την εμφάνισή του ένα τρομερό θηρίο, που μούγκριζε μέρα και νύχτα. Ορισμένοι είπαν ότι είχαν δει ένα τεράστιο κεφάλι σαν αγριογούρουνου με φωσφορίζοντα μάτια.
Κάποιος επιμελητής του Ζωολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών, απέδωσε τις κραυγές σε «πτηνόν εκ του είδους τσικνιά, ψαροφάγου ή νυκτοκόρακος ή τρυγοκράκτου υπό το γαλλικόν όνομα heron butor». Μάλλον ο κ. επιμελητής, που έδωσε τη φιγουρατζίδικη (και γαλλιστί παρακαλώ!) επιστημονικοφανή εξήγηση, θα πληροφορήθηκε το γεγονός από τις λακωνικές ανακοινώσεις των αθηναϊκών εφημερίδων. Κατά πάσα πιθανότητα, ο κύριος αυτός δεν θα μπορούσε να ξεχωρίσει τις κραυγές του εν λόγω πουλιού από το γάβγισμα ενός σκύλου, σε αντίθεση με τους κατοίκους της Φωκίδας που ζούσαν όλη τη ζωή τους στη φύση. Η φτηνιάρικη επίδειξη «επιστημονικής γνώσης» εξακολουθεί να ισχύει ακόμα και στην εποχή μας.
