«Οι σκύλοι διαβάζουνε πολύ Balzac!»

Μαργαρίτα Καραπάνου (1946-2008)

Τηλεφωνώ στην Μαργαρίτα ανήμερα των γενεθλίων της, στις 17 Ιουλίου. Έχουμε να μιλήσουμε δώδεκα χρόνια. Θα έκλεινε τα εβδομήντα τέσσερα, αν ζούσε.
«Γεια σου, Μαργαρίτα».
«Γεια σου, Μπαντ Μπόι».
Την ακούω βραχνή. Έχει ξεμείνει από Dunhill και κάνει τράκα Gaulloise απ’ τον Μπατάιγ. Είναι γείτονες σε μια εργατική πολυκατοικία στον Παράδεισο των συγγραφέων.
«Σκατά παράδεισος», λέει.
Πίνει κάθε μέρα το λούνγκο της σ’ ένα φραντσάιζ του Ciao στην αριστερή όχθη της Κόλασης και γράφει το θρίλερ που δεν πρόλαβε να τελειώσει στη Γη, αυτό που θα φοβηθεί και ο Στίβεν Κινγκ, ακόμη και θα κρυφτεί κάτω απ’ το κρεβάτι του.
«Μη, Μπους!» φωνάζει, «κακό σκυλάκι…»
Το σκυλάκι της είναι ένα παραδείσιο Cavalier King Charles Spaniel, λιγάκι αλλήθωρο και πολύ ζωηρό.
«Μπους, όπως ο πολιτικός;»
«Όχι, απ’ το limbus».

«Διαβάζοντας την Κασσάνδρα, μου ήρθανε στο νου ο Προυστ, ο Κοζίνσκι και ο Λιούις Κάρολ. Εσείς, όμως, έχετε βρει εδώ μιαν αλήθεια, που κανένας απ’ αυτούς τους τρεις συγγραφείς δεν έπιασε».

Τζον Απντάικ, New York Times 9.9.1979

«Είναι νοσηρά ευφυές, εντελώς αποκρουστικό, σαδιστικό χωρίς λόγο – μήπως η αφηγήτρια είναι σχιζοφρενής;», αναρωτιέται ένας διάσημος ξένος εκδότης, που απορρίπτει το χειρόγραφο της «Κασσάνδρας και του Λύκου». Ο Αμερικανός ατζέντης της Καραπάνου, Hyman R. Cohen, τότε σχολιάζει: «Τους φοβίζεις, Μαργαρίτα.

Όμως και ο πρώτος που διάβασε Ντοστογιέφσκι, ανατρίχιασε από δέος». (Η «Κασσάνδρα και ο λύκος» τελικά θα κυκλοφορήσει πρώτα στη Γαλλία, τον Μάρτιο του 1976 – σε μετάφραση της συγγραφέως – και στις ΗΠΑ τον επόμενο μήνα, σε μετάφραση του Νικ. Γερμανάκου.

Στην πατρίδα της, η Κασσάνδρα θα σταθεί θριαμβευτικά στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, το φθινόπωρο του 1976 από τον «Ερμή»).

«Πρέπει να διαβάζει κανείς την Καραπάνου όπως διαβάζουμε τον Ρεμπώ ή τον Μπλέηκ, όπως κοιτάμε την απόλυτη ομορφιά στο μάτι ενός τίγρη».

Τζέρομ Τσάριν, «Le Monde», 22.11.1987

Ανάμεσα στα δεκατέσσερα μέλη της επιτροπής του γαλλικού Βραβείου Καλύτερου Ξένου Μυθιστορήματος, που της απένειμε ομόφωνα το 1988 το βραβείο για τον «Υπνοβάτη», ήταν και ο Maurice Nadeau (ιδρυτής του λογοτεχνικού περιοδικού La Quinzaine Litteraire), ο Georges Belmont (διευθυντής της θρυλικής λογοτεχνικής σειράς Pavillons του εκδοτικού οίκου Robert Laffont, ο πρώτος που κατάφερε έπειτα από αλλεπάλληλες δίκες να εκδώσει και να επιβάλει τον Χένρι Μίλερ στη Γαλλία), ο εκδότης Ivan Nabokov (ανιψιός του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ), αλλά και συγγραφείς όπως η Viviane Forrester, ο Robert Sabatier, και ο Michel Tournier.

Το ίδιο βραβείο είχε πάρει και ο Τσίρκας το 1972 για τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες», αλλά και ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, που την αμέσως επόμενη χρονιά τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

«Τα βιβλία τα ‘χω χεσμένα μπροστά στη δύναμη της αγάπης»*

• Πήγα κι εγώ να γράψω κάποτε ένα παιδικό βιβλίο κι έγραψα την «Κασσάνδρα και το Λύκο». Δεν είναι για μικρά παιδιά, ούτε καν για μεγάλους…
• Ένα χειμώνα στην Ύδρα έγραψα τον «Υπνοβάτη». Τα βράδια έπαιζα πόκερ με δώδεκα ξένους, πλούσιους γέρους –τους πήρα μέχρι και τ’ ασημένια μαχαιροπίρουνα– και το πρωί έγραφα.
• Το «Ναι» το ’γραψα για τους ανθρώπους που είναι μόνοι τους, άρρωστοι, τρομαγμένοι. Ήμουν στην κλινική. Μόλις μου βγάζανε τον ορό, έτρεχα στο τραπέζι κι έγραφα.
• Θέλησα να γράψω το «Lee και Lou» μ’ ανθρώπους, όμως το βρήκα πολύ βαρετό. Κοίταξα τα σκυλιά μου και σκέφτηκα «γιατί όχι;» Οι σκύλοι έχουν για μένα μυθιστορηματικό χαρακτήρα.
• Το «Μαμά» είναι ένας διάλογος μεταξύ μητέρας και κόρης. Βίαιος, αλλά πολύ τρυφερός. Συχνά, μέσα στην αγάπη, υπάρχει και μίσος.
• Το «Μήπως;» είναι ένα βιβλίο λογοτεχνικό, παρ’ όλο που είναι και δοκιμιακό. Για μένα δεν υπάρχουν βιβλία αμιγώς λογοτεχνικά. Υπάρχουν καλά βιβλία και κακά βιβλία.
• Το «Η ζωή είναι αγρίως απίθανη» δεν είναι ημερολόγιο, είναι σαν έλικας, γιατί γυρίζει συνέχεια γύρω από τον εαυτό του. Όλα τα βιβλία είναι σαν έλικας που γυρίζει γύρω από τον εαυτό του.

Ακροστιχίδα Γκανιάν #02-Καραπάνου

Γράφεις

Καλύτερα

Αναταράζοντας

Ναρκωμένες

Ιδεοληψίες

Ανικανοποίητης

Νομοτέλειας

*Επιλογή από άρθρα και συνεντεύξεις της Μ. Καραπάνου στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο (Νέα, Επενδυτής, Μακεδονία, Έψιλον, Λέξη, Lifo). Περισσότερα για τη βιβλιογραφία της, στη biblionet: www.biblionet.gr