Αυτήν την περίοδο μιλήσαμε με πάρα πολλούς ανθρώπους, φίλους, γνωστούς και αγνώστους. Το ερωτηματολόγιο της ΗΠΖ ήρθε να καλύψει μία ανάγκη και δική μας και πολλών, που ήθελαν να απαντήσουν.

Ακούγεται αντιφατικό;

ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΟΥΓΚΑΣ / Ψυχολόγος

Ακούσαμε και διαβάσαμε πολλά από τα μέσα Μαρτίου μέχρι και τώρα, ενάμισι μήνα περίπου από τη μέρα που ξεκίνησε η σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων σχετικά με τις ψυχολογικές επιπτώσεις του εγκλεισμού. Και το βασικό συμπέρασμα είναι ότι την περίοδο της καραντίνας, ο καθένας αντιμετώπισε την κατάσταση με το δικό του τρόπο.

Σε αυτές τις σαράντα μέρες, κάποιοι διατήρησαν έναν ρυθμό και μια καθημερινότητα που είχε σχετικά μικρές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το πριν. Για τους πολλούς όμως, οι αλλαγές ήταν τεράστιες και κλήθηκαν να προσαρμοστούν σε έναν τρόπο ζωής τελείως διαφορετικό από αυτόν που είχαν συνηθίσει. Και καθώς οι αλλαγές δεν ενθουσιάζουν πάντα, αυτές αποτέλεσαν μια ιδιαίτερα απαιτητική ψυχολογική άσκηση. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν αυτές οι αλλαγές δεν προκύπτουν ιδία βουλήσει, αλλά επιβάλλονται από τις συνθήκες ξαφνικά, χωρίς περίοδο προσαρμογής και με ασαφή ημερομηνία λήξης.

Ιδίως τις πρώτες μέρες και μέχρι να συνειδητοποιήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει, πολλοί από μας τρόμαζαν και μόνο στο άκουσμα των λέξεων απαγόρευση κυκλοφορίας και όχι απαραίτητα άδικα, γιατί οι συνειρμοί είναι εφιαλτικοί. Μετά το σοκ των πρώτων ημερών, ένας καταιγισμός ερωτήσεων άρχισε να ζητά απαντήσεις.

Ξεκινώντας με ερωτήματα που είχαν να κάνουν με την οικονομική μας επιβίωση, τους υγειονομικούς κινδύνους, την μοναξιά μας ή τη συμβίωση μας με άλλους έως τη διαχείριση του όποιου πλεονάζοντος χρόνου, έπρεπε να βρούμε λύσεις. Και τολμώ να πω πως σε αυτή την εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση, ο καθένας από τη δική του θέση, τα πήγε μάλλον καλά.

Σε αυτό που οι ψυχολόγοι χαρακτηρίζουν σοβαρή ψυχοπιεστική συνθήκη οι στήλες, οι πίτες και τα διαγράμματα των ερευνών δείχνουν ότι ανταπεξήλθαμε ικανοποιητικά. Και για να μην παρεξηγηθώ, μιλάω πάντα στατιστικά και κρίνω νούμερα και αριθμούς πλήθους απαντήσεων. Γνωρίζω ότι υπήρξαν και πολλές περιπτώσεις που συνάνθρωποί μας ταλαιπωρήθηκαν, οικονομικά, πρακτικά, διαπροσωπικά και εν τέλει, ψυχολογικά.

Όσο κι αν οι περισσότεροι ένιωσαν, έστω και λίγο, να χαλαρώνουν από το άγχος της καθημερινότητας των προ καραντίνας ημερών υπήρξαν και αρκετοί για τους οποίους αυτή η αίσθηση χαλάρωσης συνοδεύτηκε με ένα δάκρυ. Και υποθέτω ότι δεν ήταν δάκρυ ανακούφισης. «Μα πώς;» θα αναρωτηθούν μερικοί. Ακούγεται αντιφατικό; Κι όμως συνέβη. Και εκ του αποτελέσματος εκτιμώ ότι το πρόσημο είναι θετικό.

Είναι μια σπάνια ευκαιρία

Απ’ ό,τι φαίνεται εκτός από τις νεότερες ηλικίες οι υπόλοιποι την περίοδο της καραντίνας σεξ πολύ δεν κάνανε. Οι στιγμές χαλάρωσης εναλλάσσονταν με στιγμές έντασης και την αίσθηση ότι τα όρια που δεν πρέπει να ξεπεραστούν είναι πολύ κοντά. Ωστόσο, κάτι τελικά συνέβη και στο τέλος με μικρές συγκριτικά (αλλά πάντα επώδυνες) απώλειες, επιβιώσαμε.

Χωρίς να μπορώ να το τεκμηριώσω με στατιστικά στοιχεία, υποψιάζομαι ότι τις μέρες, αλλά και τις νύχτες του εγκλεισμού μας κουβεντιάσαμε κατά κάποιον τρόπο περισσότερο με τον εαυτό μας. Δεν ισχυρίζομαι ότι ήταν σε όλες τις περιπτώσεις μια συνειδητή διαδικασία. Τουναντίον, θα έλεγα ότι ήταν κυρίως μια υποσυνείδητη διεργασία που υποβοηθήθηκε από τις πρωτόγνωρες εμπειρίες που βιώναμε μέσω των αισθήσεών μας.

Ακούσαμε, για παράδειγμα, ήχους που είτε είχαμε ξεχάσει είτε τους ακούμε μονάχα στην εξοχή και δεν υποψιαζόμασταν ότι θα ακούγαμε ποτέ στην πόλη. Τα κοτσύφια και ο γκιόνης στο Πεδίον του Άρεως να μονοπωλούν τις ακουστικές προσλαμβάνουσες του καθενός μας για κάμποσες εβδομάδες ήταν κάτι που έμοιαζε σουρεαλιστικό.

Θέλοντας και μη, αυτόματα και ασυνείδητα, ακόμα και αυτοί που δεν τα πάνε ιδιαίτερα καλά με τον εαυτό τους, βρέθηκαν σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή που βιώνουμε όλοι μας όταν κοιτάμε το πρόσωπό μας στον καθρέφτη. Έτσι λοιπόν άλλες φορές τον βλέπουμε όμορφο, άλλες φορές άσχημο, άλλες φορές τον παρατηρούμε εξεταστικά γεμάτοι απορία, άλλες με θυμό, ικανοποίηση ή αποδοχή. Αυτά λοιπόν τα τόσο αντιφατικά που βιώνουμε μπροστά στον καθρέφτη μας είναι παρόμοια με τα αμφιθυμικά που βιώναμε και μέσα στην καραντίνα. Ίσως και περισσότερο έντονα, περισσότερο επιδραστικά.

Σε επίπεδο αισθήσεων, αλλά και συναισθημάτων ο καθένας με τον τρόπο του βιώσαμε κάτι μοναδικό, κάτι που μπορεί να αποτελέσει, αν δεν το έχει ήδη κάνει, μια σπάνια ευκαιρία.

Έχοντας ζήσει όλο αυτό, έχοντας μια τόσο ιδιαίτερη και συγκεκριμένη εμπειρία μπορούμε πλέον να αναρωτηθούμε για το με ποιους ακριβώς όρους θέλουμε να γυρίσουμε στην πρότερη καθημερινότητά μας.

Είμαστε σίγουροι ότι όλα τα προηγούμενα ήταν όντως καλά καμωμένα, κανονισμένα και οργανωμένα; Πόσο είμαστε έτοιμοι να κάνουμε σε συλλογικό επίπεδο τις αλλαγές που για χρόνια συζητάμε; Πριν όμως φτάσουμε να μιλάμε για συλλογικές αποφάσεις και πριν καταλήξουμε να νοσταλγούμε τις μέρες της καραντίνας και του εγκλεισμού, ας κοιτάξουμε για ακόμα μια φορά διερευνητικά τον εαυτό μας στον καθρέφτη και ας αναρωτηθούμε επιτέλους «εγώ, τι ζωή θέλω να ζήσω(;)»…

Πλατφόρμα: https://kwiksurveys.com/
Διάρκεια: 28 Απριλίου – 8 Μαΐου 2020 | Πλήθος απαντήσεων: 1410
• Ποσοστό Συμμετοχής Ανδρών / Γυναικών*: 40% / 60%
• Συμμετοχή ανά Ηλικιακή κατηγοριοποίηση*: 18-24: 8%, 25-35: 19%, 36-49: 35%, 50-65: 34%, 65 και άνω: 6%
• Οικογενειακή Κατάσταση*: Μόνος/η: 30%, Δύο άτομα: 24%, Με παιδιά (1): 16%, Με παιδιά (2) 19%, Με παιδιά (3+): 4%, Άλλο: 7%
• Οικονομική κατάσταση*: Κακή: 16%, Μέτρια: 67%, Καλή: 18%
• Τετραγωνικά μέτρα χώρου διαμονής κατά την καραντίνα*: έως 50 τμ. 13%, 51-70 τμ. 19%, 71-100 τμ. 40%, 101 τμ. και άνω: 28%
• Εργασία κατά την περίοδο της καραντίνας*: καθόλου: 38%, εκ περιτροπής: 11%, τηλε-εργασία: 24%, κανονικά: 16%, άνεργος-η: 10%
• Τόπος Διαμονής*: Αθήνα: 76%, Επαρχία: 21%, Εξωτερικό: 4%

*Λόγω αυτόματης στρογγυλοποίησης από την πλατφόρμα, ενδέχεται το σύνολο να είναι από 98-102%