Και φτάσαμε ως εδώ. Φοβισμένοι, αγχωμένοι, απογοητευμένοι και βαθιά πληγωμένοι στην ψυχή και στην αξιοπρέπεια.
Ζούμε την απόλυτη κρίση, το ναυάγιο του κοινωνικού περιβάλλοντος, την εξαφάνιση της ατομικής έκφρασης, την έλλειψη κάθε αξίας και ιδεαλισμού. Αποκαλυπτικά σενάρια παρουσιάζονται στον ορίζοντα, σκοτεινοί οιωνοί που μας αφήνουν άφωνους και τρομαγμένους για αυτό που πρόκειται να συμβεί. Πάντα και πιο δύσκολα μπορούμε πλέον να υπολογίζουμε στην αλληλεγγύη των ανθρώπων, στην ευαισθησία της γειτονιάς, στην ανθρωπιά της κοινότητας… Μόνο κανόνες συμπεριφοράς, τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης, συνθήματα συμμετοχής σε ομάδες, ετικέτες ταυτοποίησης και ύμνοι για να τραγουδάμε στο μπαλκόνι μεταξύ ενός μηνύματος “alert” και ενός άλλου. Και όλοι με tattoo και όλοι γυμνασμένοι και όλοι εμβολιασμένοι και όλοι σε καλούπια και όλοι έτοιμοι να θεωρήσουν τον εαυτό τους ένοχο ότι κάποτε ήταν άνθρωποι…
Όλα ξεκίνησαν πολλά χρόνια πριν…. “εν αρχή ην ο λόγος”, …όταν πήραμε απόσταση από τους μύθους…. “και ο λόγος ην προς τον Θεόν”, ….για να ξεφύγουμε από το χάος…. “και Θεός ην ο λόγος…”. Χρειαζόμασταν ένα φίλτρο που θα μας έδειχνε μόνο ένα μέρος της πραγματικότητας, ειδικά γυαλιά που θα μας επέτρεπαν να δούμε μια πραγματικότητα διαμορφωμένη σύμφωνα με τις ανάγκες μας. Και αυτά τα γυαλιά ήταν ο λόγος! Όλος ο δυτικός πολιτισμός βασίζεται στην δυνατότητα “χαρτογράφησης” της πραγματικότητας ερμηνεύοντας την με τον πιο βολικό και πιο χρήσιμο τρόπο για τον σκοπό που πρέπει να επιδιωχθεί.
Αν αφ’ ενός η ερμηνεία των πραγμάτων μας επιτρέπει να αποφύγουμε μια χαοτική άποψη του σύμπαντος, αφετέρου είναι το πρώτο βήμα προς μια εικονική πραγματικότητα που, αναπόφευκτα, θα μας οδηγήσει σε μια υποκειμενική αξιολόγηση των γεγονότων. Θα μπορούμε λοιπόν να αξιολογήσουμε διαφορετικά την ίδια κατάσταση ανάλογα με την οπτική γωνία από την οποία την παρατηρούμε και τις παραμέτρους που εξετάζουμε και θεωρούμε σημαντικές. Η ίδια ιστορία μπορεί να ειπωθεί με διαφορετικούς τρόπους χωρίς τον κίνδυνο αντίφασης. Καταπληκτικό, δεν είναι?
Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να ανακουφίσουμε εκατομμύρια άτομα που ζούνε μια άθλια ζωή χαρίζοντάς τους μια θρησκεία που βραβεύει την ταπείνωση και την αθλιότητα. Θα μπορούσαμε να χειροκροτήσουμε τον βασιλιά που, στην απέραντη γενναιοδωρία του, μας χαρίζει ένα πιάτο φαγητό στο τέλος της ημέρας. Θα μπορούσαμε να ευχαριστήσουμε τον δικτάτορα που μας αναγκάζει να ζούμε στην σιωπή και τον φόβο, αφού το κάνει για το καλό μας και για την ασφάλειά μας. Θα μπορούσαμε να ονομάζουμε “προνόμιο” την δυνατότητα ελεύθερης κυκλοφορίας από χώρα σε χώρα, ή την δυνατότητα να περπατάμε στο δρόμο μετά τις 12 την νύχτα. Θα μπορούσαμε να ονομάζουμε “υγιέστατο” τον τούμπανο που βγαίνει από το γυμναστήριο και πλακώνει τα αντικαταθλιπτικά. Θα μπορούσαμε να θεωρούμε εξαιρετικό το φαγητό του Mc Donald και θα μπορούσαμε να ονομάζουμε “δημοκρατία” ένα σύστημα βασισμένο στην βία και την αδικία, που παρακάμπτει τα ανθρώπινα δικαιώματα και στο οποίο πολλοί λίγοι ζουν και το απολαμβάνουν στους ώμους ενός πλήθους από ασήμαντους που αναγκάζονται να θυσιαστούν για αυτούς.
Αντιλαμβάνομαι με θαυμασμό το πελώριο έργο της διάδοσης του χριστιανικού λόγου που ξεκίνησε από 12 περιπετειώδης αποστόλους. Με εκπλήσσει η αχαλίνωτη δύναμη του ανθρωπισμού και της επιστημονικής γνώσης που κατάφερε να βάλει τέλος στον Μεσαίωνα και να ξεκινήσει το μεγαλείο της αναγέννησης. Με εντυπωσιάζει η μαγνητική γοητεία που μετέτρεψε τον Διαφωτισμό τον δέκατο όγδοο αιώνα σε παγκόσμιο φαινόμενο. Αναρωτιέμαι όμως τι μπορεί να γίνει σήμερα με την χρήση μιας εξαιρετικά προηγμένης τεχνολογίας. Μια τεχνολογία ικανή να κατασκευάσει αποτελεσματικές αφηγήσεις για κάθε τύπο κατάστασης και ικανή να τις μεταδώσει αμέσως σε κάθε ξεχασμένο κάτοικο αυτού του πλανήτη. Σε ένα δύσκολο κόσμο, σε μια περίπλοκη κοινωνία, μπροστά σε περίπλοκες καταστάσεις και σύνθετους προβληματισμούς, είναι προφανής η ανάγκη για μια συνταγή κατανόησης που μας επιτρέπει να αποδεχτούμε και να αφομοιώσουμε μια πραγματικότητα που συχνά είναι διαστρεβλωμένη και αδικαιολόγητη.
Βιώνουμε μια απόλυτη κρίση. Κρίση αξιών, οικονομική κρίση, κρίση ταυτότητας, κρίση στόχων, κρίση ελπίδων. Ωστόσο, πάνω από όλα, βιώνουμε μια διαλεκτική κρίση. Έχουμε μπερδέψει (ή, μάλλον, μας οδήγησαν στο να μπερδέψουμε…) το “όνομα” με το “πράγμα”, το “εικονικό” με το “πραγματικό”, το “κανονικό” με την “εξαίρεση”, την “συγκίνηση” με το “συναίσθημα” . Μια εξαιρετικά προηγμένη και ασταμάτητη τεχνολογία μας προσφέρει λύσεις προτού να έχουμε καταφέρει να διαβάσουμε το πρόβλημα. Είναι σαν να πηγαίνουμε στις εξετάσεις για να πάρουμε το “proficency” στα αγγλικά με ένα εγχειρίδιο που περιέχει όλες τις απαντήσεις στις ερωτήσεις του test. Δεν καταλαβαίνουμε ούτε μια λέξη στα αγγλικά αλλά το αποτέλεσμα θα είναι θριαμβευτικό και θα πάρουμε το δίπλωμα με άριστα. Κανένας, ούτε οι καθηγητές, δεν θα τολμήσει ποτέ να αμφισβητήσει τις απαντήσεις που υπογράφονται από διάσημους και αναγνωρισμένους γλωσσολόγους που ετοίμασαν το εγχειρίδιο και εμείς θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι πράγματι η λέξη “πληροφορία” ( φέρω την πληρότητα ) μεταφράζεται με “information” ( είμαι στη φόρμα ….).
Θυμήθηκα τώρα μια ιταλική γελοιογραφία που δείχνει έναν άνθρωπο με το κεφάλι χωμένο στην άμμο. Το συννεφάκι πάνω του λέει: “όλη τη ζωή μου έχω το κεφάλι χωμένο στην άμμο…. και μόνο τώρα μου λένε ότι δεν είναι άμμος. Είναι σκατά!!!”.
