επιμέλεια: Άντα Κουγιά, Γεωργία Δρακάκη

ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟ ΤΟΠΙΟ!

Όταν ο Τύπος κυκλοφόρησε ελεύθερος, ή καλύτερα… ελεύθερα, άλλαξε το τοπίο στην Ενημέρωση. Ήταν το «new thing» που εισέβαλε στη χώρα μας και το αναγνωστικό κοινό το αγκάλιασε αμέσως. Ήταν η δική μας γενιά, οι τριαντάρηδες (λίγο πάνω, λίγο κάτω) που λάτρεψε τις νέες αφίξεις στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία. Διαβάζαμε αλλιώτικες συνεντεύξεις, ιστορικές στήλες για σχέσεις και σεξ, είδαμε γυμνές φωτογραφίες που ήταν τέχνη κι όχι πορνό…

Έχει λεχθεί και γραφτεί ότι τα free press, σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση του Internet ως επιλογή ενημέρωσης, οδήγησαν στη μείωση των πωλήσεων των παραδοσιακών μέσων, ενώ συχνά αμφισβητείται και η αντικειμενικότητά τους, καθώς τα έξοδά τους βγαίνουν καθαρά και μόνο από τις διαφημίσεις. Αλλά και στα παραδοσιακά μέσα πως εξασφαλίζεται η αντικειμενικότητα και από που προέρχονται τα βασικά έσοδα;

Κάποτε, όμως, πριν από μια δεκαετία ας πούμε, αγωνιούσαμε για το επόμενο τεύχος. Συλλέγαμε στη βιβλιοθήκη μας τα αγαπημένα μας εξώφυλλα και, κάποια από αυτά, τα κολλούσαμε σαν αφίσες στους τοίχους μας. Ερωτευτήκαμε νέες πένες και απομυθοποιήσαμε άλλες, απολαύσαμε καθιερωμένους δημοσιογράφους σε νέους ρόλους και γίναμε όλοι για λίγο φαν του γκουρμέ, των θεατρικών αναλογίων, των σινεφίλ προβολών σε ταράτσες και όλα τα συναφή…

Αν ο Πέτρος Κωστόπουλος διατείνεται ότι μας «ξεστράβωσε» έχοντας μότο ότι η ζωή είναι μικρή για να είναι βαρετή, ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος και ο Φώτης Γεωργελές -αμφότεροι παλιοί συνεργάτες του κωστοπουλικού ΚΛΙΚ- μπορούν άνετα να καυχηθούν ότι μας σύστησαν την ίδια μας την πόλη και μας έκαναν να αισθανθούμε κοντύτερα από ποτέ με τους αγαπημένους μας καλλιτέχνες. Χωρίς μότο.

Θυμόμαστε όταν πρωτοκυκλοφόρησαν οι Athens Voice και Lifo. Η Άντα ήταν μαθήτρια και μόλις είχε αρχίσει να βγαίνει στο μυθικό –εκ βορείων προαστίων, γαρ- «Κέντρο» της Αθήνας. Η Γεωργία τα γνώρισε αργότερα, ως φοιτήτρια και δεν χόρταινε να τα συλλέγει ένα ένα. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Έπρεπε να περιμένουμε τις Πέμπτες για να διαβάσουμε τα ζώδια στη Lifo και τη στήλη του «Σε είδα» στην Athens Voice. Ακόμη και σήμερα βέβαια αναρωτιόμαστε και οι δύο: δημιουργήθηκαν σχέσεις μέσα από αυτή τη στήλη;

Για την Ιστορία…

Free Press Τύπος υπήρχε πρώτα απ’όλα σε πρωτεύουσες του εξωτερικού, με απόλυτη βασίλισσα τη νεοϋορκέζικη Village Voice. Αλλά δεν «μετράει» πολλά χρονιά. Πρώτη φορά ξεκίνησε στο εξωτερικό το 1992 και πολύ σύντομα, η ιδέα ήρθε και από Ελλάδα μεριά. Το πρώτο free press περιοδικό που κυκλοφόρησε στην Αθήνα ήταν η ΜΟΝΟΠΟΛΗ, που πλέον δεν κυκλοφορεί σε έντυπη μορφή, αλλά εξακουλουθεί να στηρίζει τον πολιτισμό μέσω του site www.monopoli.gr.

Μιλήσαμε με τη διεθύντρια,, τη Μάρη Τιγκαράκη, η οποία από τότε ήταν βασικό μέλος της ομάδας δημοσιογράφων που συστάθηκε, ώστε να μας πει όσα θυμάται:

“To ΜΟΝΟΠΟΛΗ κυκλοφόρησε πρώτη φορά στην Αθήνα το 1996 ως ένας διμηνιαίος οδηγός πολιτισμού και διασκέδασης για την πόλη. Ουσιαστικά «εγκαινίασε» την αγορά του free press, καθώς λίγο μετά ακολούθησαν και άλλα έντυπα όπως το ΟΖΟΝ, που είχε θέμα τη μόδα, το METROPOLIS, το ΜΕΤΡΟΡΑΜΑ και ορισμένα άλλα. Το ΜΟΝΟΠΟΛΗ ήταν μια ιδέα του δημοσιογράφου Γρηγόρη Νικολόπουλου που θέλησε να φέρει την πρακτική των free press και στην Ελλάδα. Η αρχική συντακτική ομάδα συγκροτήθηκε από φοιτητές του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Το περιοδικό ήταν μια ακριβή έκδοση, έβγαινε σε ιλουστρασιόν χαρτί και τα έξοδα και οι μισθοί μας καλύπτονταν από τις διαφημίσεις. Το ΜΟΝΟΠΟΛΗ κυκλοφορούσε μόνο στην Αθήνα και συγκεκριμένα διανέμονταν από τα δισκοπωλεία Metropolis, θέατρα, γκαλερί, μουσικές σκηνές, μουσεία αλλά και επιλεγμένα café και bar. Τα πρώτα μας εξώφυλλα ήταν ζωγραφικά ή σκίτσα που δημιουργούσε αποκλειστικά για το ΜΟΝΟΠΟΛΗ ο σκιτσογράφος Ηλίας Μακρής, ενώ στη συνέχεια πορτραίτα καλλιτεχνών που φωτογράφιζε ο Τάκης Διαμαντόπουλος. Η έντυπη έκδοση του ΜΟΝΟΠΟΛΗ σταμάτησε 10 χρόνια μετά το πρώτο τεύχος του όταν πλέον η αγορά του free press άνοιξε πολύ με τα εβδομαδιαία έντυπα, αλλά κυρίως όταν τα διαδικτυακά μέσα μπήκαν δυναμικά στο παιχνίδι. Τώρα συνεχίζουμε ως monopoli.gr και ο πολιτισμός είναι πάντα το πρώτο θέμα μας”

Η ΒΟΙΣ

Η αγαπημένη μας συνήθεια που έγινε λατρεία, ήταν η Athens Voice. Η AV κυκλοφόρησε 2 χρόνια πριν από το Lifo, το 2003, με υπέροχα εξώφυλλα και editorials που συζητήθηκαν.

Το πρώτο πρώτο editorial (23 Οκτωβρίου 2013) υπάρχει ακόμη μέσα στους ιστούς του διαδικτύου. Μεταξύ άλλων, ο Φώτης Γεωργελές αναφέρει:

«Όταν βρίσκω την εφημερίδα που αγαπάω, αρχίζω το διάβασμά από το τέλος. Από τα μηνύµατα, τις προσωπικές αγγελίες […] Ελπίδες, όνειρα, ανάγκες, επιθυμίες που διασχίζουν τους ουρανούς των μεγαλουπόλεων σαν στιγμιαία πυροτεχνήματα στη νύχτα, πριν χαθούν στον θόρυβο και στα εκτυφλωτικά φλας των media. Όμως εγώ αυτές τις λάμψεις χρειάζομαι[…] Η Αθήνα αλλάζει τα τελευταία χρόνια πιο γρήγορα από µας. […] Πόλη «ανοιχτή», παράξενη, γεµάτη ενέργεια, γρήγορες αλλαγές, κώδικές που γεννιούνται και πεθαίνουν κάθε σεζόν. Οι αναγνώστες της «Athens voice» είναι οι πολίτες της νέας Μητρόπολης […] Η «Α.V.» δεν είναι µόνο ένας οδηγός για να ζήσεις αυτή την πόλη καλύτερα. Είναι και µια νέα συνθηµατική γλώσσα που φέρνει σε επαφή όσους ζουν αυτή την παράξενη πόλη που για πρώτη φορά αρχίζουμε να την αγαπάµε. Μια γλώσσα που αλλάζει καθηµερινά, όπως αλλάζει και η Αθήνα. […] Ακούτε ήδη τη Φωνή της Αθήνας.»

«Λάιφο» ή «λίφο», όλοι την ξέρουν

Τομή, φυσικά, στην Ιστορία του Free Press αποτέλεσε και η κυκλοφορία της Lifo, που από το 2005 κυκλοφορεί στην Πόλη μέχρι σήμερα και φυσικά, έχει και την ηλεκτρονική της μορφή. Το πρώτο τεύχος (https://www.lifo.gr/issues/view/1) κυκλοφόρησε την πρώτη Δεκεμβρίου του 2005 με τίτλο «Όλα για την Αθήνα».

Ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γράφει στο πρώτο editorial μεταξύ άλλων:

«Είχα πάρει την απόφαση ότι δεν θα βγάλω άλλο περιοδικό… Το free press με απελευθέρωσε όπως θα απελευθερώσει πολλούς στο μέλλον. Δεν έχεις το άγχος της πλαδαρής εμπορικότητας δεν χρειάζεσαι εξαρτήσεις και μεσάζοντες. Ασκείς την πρώτη και κύρια αρετή της δουλειάς σου:μιλάς θαρρετά και μοιράζεσαι τσάμπα…. Το τεύχος που κρατάτε σχεδιάστηκε και στήθηκε σε 10 μέρες. Από τους δρόμους ήρθαμε, στους δρόμους γυρίσαμε. Εκεί που γεννιέται πάντα η Νέα Ζωή, εκεί που βράζει το νέο αίμα… Κάθε Πέμπτη θα τα λέμε με τα πάντα για την Αθήνα…»

Και οι δύο αυτοί κολοσσοί του αθηναϊκού free press, στους οποίους δεκάδες νέοι δημοσιογράφοι ονειρευτήκαμε να εργαστούμε, έστω κάποια στιγμή στη ζωή μας, κατηγορήθηκαν κατά καιρούς και ιδίως εν όψει κοινωνικοπολιτικών αναταραχών και κρίσης για νεοφιλελεύθερα, μη λαμβάνοντα θέση, ή λαμβάνοντα τη… «λάθος» θέση. Και αυτό που ‘’απελευθέρωσε’’ τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο με τις εξαρτήσεις και τους μεσάζοντες πολλοί πια το αμφισβητούν. Αλλά δεν είναι χαρακτηριστικό αυτό των φρι πρες μόνο… Κάθε νέος και φέρελπις καλλιτέχνης επιθύμησε να περιληφθεί στα φύλλα τους, αρκετοί φωτογραφήθηκαν και γυμνοί στην ιστορική στήλη Naked City της Lifo, μπόλικοι από εμάς τους αναγνώστες ή/και συναδέλφους δημοσιογράφους ζηλέψαμε τα ευφάνταστα θέματα και σκάσαμε από το κακό μας που δεν ήμασταν κι εμείς «σε εκείνο το πάρτυ για το οποίο παραμίλησε όλη η πόλη». Ποπ κουλτούρα μέχρι τα κόκαλο, με αμφίβολο πολιτικό background και, από ένα σημείο και μετά, όχι παντελώς αδικαιολόγητα, αμφιλεγόμενη θεματολογία και μία αίσθηση τυποποίησης και κορεσμού.

Υπάρχουν κι άλλοι ελεύθεροι…

Το Νοέμβριο του 2000, κυκλοφόρησε η πρώτη καθημερινή free press εφημερίδα με τίτλο Metrorama, η οποία στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Metro. Η Metro κυκλοφορούσε από Δευτέρα ως Παρασκευή στην Αττική, ενώ κυκλοφoρούσε και δύο φορές την εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στον Βόλο και στη Λάρισα. Δύο χρόνια αργότερα, εμφανίστηκε η αθλητική «SportDay» η οποία στην αρχή διανέμονταν δωρεάν, αλλά σήμερα διατίθεται έναντι αντιτίμου στα περίπτερα. Τον Ιούνιο του 2003, άρχισε να κυκλοφορεί στην Αθήνα η «City Press» και λίγους μήνες αργότερα κυκλοφόρησε και στη Θεσσαλονίκη, με εκδότη τον Γιώργο Κύρτσο. Η ίδια εταιρεία τύπωνε τα εβδομαδιαία «Blow» (lifestyle) και «City Auto». Κατά τους τρεις πρώτους μήνες του 2008 κυκλοφόρησαν στην Αθήνα δύο εβδομαδιαία free περιοδικά, το «FAQ» και το «Platform», και δύο μηνιαία, ένα αστρολογικό («Αστρόπολις») και ένα οικογενειακό («Family Life») από τις εκδόσεις Κ Group.

Για λίγους μήνες στην Αθήνα, το 2012 και το 2013, κυκλοφόρησε και το αριστερό, καλλιτεχνικό stree press City Vibes, με εκδότη το Γιάννη Στύλιο ο οποίος αποπειράθηκε, χωρίς επιτυχία, να κυκλοφορήσει και στα περίπτερα την εφημερίδα Σύγχρονη Έκφραση.

Σήμερα, θα βρείτε μεταξύ άλλων, τη ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣH, το εβδομαδιαίο free press της ΕΡΤ που κυκλοφορεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, το δεκαπενθήμερο ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ του ΑΠΕ ΜΠΕ, το CITY CODE MAGAZINE (δίγλωσσο) και το CITY CODE PAPER ειδικά για την Αθήνα, με θέματα κυρίως τέχνης και πολιτισμού, το περιοδικό ΣΠΟΥΤΝΙΚ, τη Documento Street του Κώστα Βαξεβάνη, αλλά και το εβδομαδιαίο Alpha free press, ένα free press για την Αττική, που κυκλοφόρησε το 2018. Επιπλέον, υπάρχουν και πολλά άλλα και δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε τις «ΔΥΤΙΚΕΣ ΜΑΤΙΕΣ» που κυκλοφορούν σε 25.000 αντίτυπα στα Δυτικά Προάστια.

Και οι γονείς έχουν το free press τους!

Μιλήσαμε και με την Μαρκέλλα Δήμου, εκδότρια του ΤΑΛΚ, ενός μηνιαίου free press για γονείς και παιδιά που, μεταξύ μας, διαβάζουμε και μη γονείς και μη παιδιά. «To πρώτο Taλc κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2011, λίγες μέρες μετά τη γέννηση του τρίτου παιδιού μου. Άρα, είναι το τέταρτο αγαπημένο παιδί μου! Η ιδέα προέκυψε από τη μεγάλη μου αγάπη για τα free press που κυκλοφορούσαν στην πόλη μας και μας έκαναν να την αγαπάμε περισσότερο. Ήθελα να συνεχίσω την αγάπη των ανθρώπων για την Αθήνα, ακόμα και όταν αυτοί αποκτούν παιδιά. Το Τaλκ είναι ένα free press για γονείς που ζουν ΜΕ τα παιδιά τους και οχι ΓΙΑ τα παιδιά τους. Σε αυτό μπορούν να ενημερωθούν για ό,τι “τρέχει” στην πόλη και να διαβάσουν συνεντεύξεις και άρθρα που τους αφορούν πραγματικά. Το πρώτο θέμα/ρεπορτάζ που έγινε για την πρώτη έκδοση ήταν μια συνέντευξη με τη Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα και το όραμά της για την Εθνική Γλυπτοθήκη».  Η εκδότρια μάς μιλάει και για το κατά πόσο άλλαξαν τα πράγματα στις εκδόσεις όταν μπήκε το Internet για τα καλά στις ζωές μας: «Σίγουρα το διαδίκτυο είναι η πιο εύκολη και γρήγορη απάντηση στο ανάγκη για ενημέρωση και ψυχαγωγία. Και όταν ξεκινήσαμε εμείς την έντυπη προσπάθειά μας, τα πράγματα έγερναν ήδη αρκετά προς τη διαδικτυακή εκδοχή τους. Για το λόγο αυτό αγαπάμε και φροντίζουμε το ψηφιακό αποτύπωμα του Taλκ, το talcmag.gr. Όμως η εφημερίδα μας, με όλα όσα τη συνοδεύουν-το τυπογραφείο, οι δημιουργικές αναζητήσεις, οι προετοιμασία της, η αγωνία του “κλεισίματος”- είναι ο έρωτας που δε θα μας περάσει ποτέ. Το χαρτί έχει ακόμη δύναμη. Περισσότερη από όση νομίζουμε. Τα γραπτά μένουν, και ακριβώς επειδή μένουν, είναι-ή πρέπει να είναι- πιο φροντισμένα, πιο…σκεπτόμενα, πιο ποιοτικά. Έχει μια άλλη φιλοσοφία, μια φιλοσοφία που εξακολουθεί να ταιριάζει σε μεγάλους αλλά και μικρούς. Ευτυχώς». Ο κόσμος αντιμετώπισε το Talc «με ενθουσιασμό, ο οποίος θα έλεγα ότι μεγαλώνει με το πέρασμα των χρόνων. Έχουμε φανατικούς αναγνώστες, μας αναζητούν, τηλεφωνούν στα γραφεία συγκινημένοι ή προβληματισμένοι για κάτι που διάβασαν, μας ζητούν συμβουλές. Καμιά φορά σκέφτομαι ότι το τεύχος που τυπώνεται μοιάζει με μια τεράστια διαδικτυακή ανάρτηση και τα…σχόλια είναι πιο ζωντανά. Είναι όμορφο όλο αυτό και μας δίνει κουράγιο να συνεχίζουμε να κάνουμε αυτό που μας αρέσει».

Η Πατησίων που έγινε Πόλη και ζει ακόμη…

Όσο για εμάς; Εμείς είμαστε μία free press του …δρόμου! Ξεκινήσαμε το ’12, όταν μας ενέπνευσε ένας δρόμος. Η Πατησίων. Και ο Σταύρος, ένας αγαπημένος μας κούριερ είπε απλά «δεν βγάζουμε ένα έντυπο για την Πατησίων;». Η Πατησίων δεν είναι ένας απλός δρόμος! Είναι.. ιδέα! Που ενώνει γειτονιές, πόλεις, ανθρώπους και καταστάσεις. Και έχει ακολουθήσει όλη την ιστορία της Αθήνας. Μετά από 52 τεύχη τα ίδια τα πράγματα μας οδήγησαν στο «Η Πόλη Ζει», χωρίς να αλλάξει η ψυχή και η ταυτότητα του εντύπου.

Ρωτήσαμε τον Χρύσανθο Ξάνθη για την καλύτερη στιγμή όλης αυτής της πορείας: «Δεν μπορώ να διαλέξω μία στιγμή. Αυτό που μ’ αρέσει είναι πως μπορούμε να κάνουμε σχεδόν ό,τι θέλουμε. Π.χ. Δημοσιεύσαμε όλη την τραγωδία ΑΝΤΙΓΟΝΗ, έξι σελίδες και άκουσα δύο τύπους σε ένα καφενείο να λένε, αφού την διάβασαν: «Αυτοί έχουν ξεφύγει, σε λίγο θα μας βάλουν να γράψουμε διαγώνισμα». Θέλω να πω πως αυτό που με ενθουσιάζει είναι ο πειραματισμός και οι αντιδράσεις του κόσμου. Δεν ανταγωνίζομαι κάποιον, προτιμώ να δημιουργούμε όσο γίνεται, κάτι διαφορετικό, πέρα από δόγματα. Για μένα το έντυπο αυτό (άλλοι το λένε έντυπο, άλλοι περιοδικό και άλλοι εφημερίδα) είναι μία πρόκληση να συνδυάζει τον πολιτισμό με την λαϊκότητα».

Ρωτάμε εάν έχει μέλλον το έντυπο γενικά: «Τα ενδιαφέροντα πράγματα έχουν μέλλον. Τα βαρετά όχι. Βέβαια πολλές φορές τα ενδιαφέροντα δεν αντέχουν, ενώ τα βαρετά αντέχουν ακόμα και μετά από πυρηνική καταστροφή. Κανείς δεν ξέρει… Εδώ στην Ελλάδα όλα έρχονται με καθυστέρηση δέκα χρόνων. Στην Ευρώπη και στην Αμερική έχει αρχίσει ήδη η αναβάθμιση του εντύπου. Εδώ, σαν φουστανελοφόροι με καπελαδούρα (βλαχομπαρόκ αλλά μην παρεξηγηθώ!) εκσπερματώνουμε στα διαδίκτυα. Και όχι τίποτα άλλο αλλά ευτελίζουμε και το ίδιο το μέσο, το διαδίκτυο. Τόσα ποστ, τόση πληροφορία… Είναι σαν ένας άνθρωπος να σου μιλά συνεχώς στο αυτί, 24 ώρες… Στο τέλος μένει ένας χυλός, ένα βουητό… Και εμείς προσπαθούμε να έχουμε έναν πιο φιλικό, πιο ήρεμο ιστότοπο. Και ας μην έχει 4.500.000 μοναδικούς επισκέπτες. Τελος πάντων, το διαδίκτυο είναι ένα καταπληκτικό μέσο, αλλά και το χαρτί δεν ξεπερνιέται. Και τα δύο χρειάζονται σεβασμό’’

ΥΓ: Σκοπεύαμε στο εν λόγω αφιέρωμα να συμπεριλάβουμε και τα fanzines, από την εποχή του Νικόλα Άσιμου και ακόμα πιο πίσω ίσως, αλλά σκεφτήκαμε πόσο πιο καλή ιδέα θα ήταν να κάναμε ξεχωριστή δουλειά για αυτά.

ΥΓ2: Ο εκδότης της, ο συγγραφέας Φώτης Γεωργελές, που είναι εκδότης και άλλων επιτυχημένων εντύπων, δεν βρήκε χρόνο να μας μιλήσει και υποσχέθηκε να το κάνει σε επόμενο χρόνο, οπότε λέμε να επανέλθουμε κάποια στιγμή στο μέλλον…

ΥΓ3: Ευχαριστούμε και τις Μάρη Τιγκαράκη και Μαρκέλλα Δήμου για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού που παρουσιάζουμε!

ΥΓ4: Είναι σίγουρο πως οι όποιες παραλήψεις μας δεν είναι επί τούτου. Οπότε ζητάμε προκαταβολικά συγνώμη για όσους ξεχάσαμε!

Οι εχθροί του φρι πρες

α. Μερικά γκαρσόνια που τα καταχωνιάζουν πίσω από την μηχανή του εσπρέσο, πας και βρίσκεις τα τεύχη του Αυγούστου ενώ έξω χιονίζει…

β. Τα πουλιά. Οι τύποι που παίρνουν καμιά δεκαριά φύλλα για να χουν να αλλάζουν τα καναρίνια τους και την καρδερίνες. Έχουν διαβάσει συνεντεύξεις αυτά τα πουλιά… αμέτρητες…

γ. Οι κουλτουριάρηδες που θεωρούν την ύλη ασόβαρη, τυχάρπαστη και τρασένια.

δ. Η τυποποίηση, η βαρεμάρα και η επανάληψη σε θέματα, αφιερώματα και συνεντεύξεις. Π.χ. Τα δέκα καλύτερα μαγαζιά είναι… και ποιο είναι το μεγαλύτερό σας ελάττωμα; Η ειλικρίνεια!

ε. Το διαδίκτυο! Έξαλλοι και οι ίδιοι εκδότες φωνάζουν πως το χαρτί πέθανε και ρίχνονται στο ίντερνετ. Εμπεριέχει μία διπολική αναταραχή αυτό αλλά τι να κάνουμε;