Αν ξύσουμε λίγο τη Σκουριά του Χρόνου, ανακαλύπτουμε αλλόκοτες ψηφίδες μυστηρίου.
Το αλλοκοσμικό, το παραφυσικό, ήταν πάντα μαζί μας, απλώς περνούσε απαρατήρητο, χαμένο σε κιτρινισμένα φύλλα αλλοτινών εφημερίδων και σε ξεχασμένες αφηγήσεις. Άγγελοι, δαίμονες, οπτασίες, τέρατα, εξωγήινοι, στοιχειακά όντα και αλλόκοσμα φαινόμενα γρατζούνιζαν τις Πύλες και πολλές φορές παρείσφρεαν στη Συναινετική μας Πραγματικότητα.
από τον Θανάση Βέμπο | Ερευνητή του ανεξήγητου, συγγραφέα
Την 1η Αυγούστου του 1945, η 25χρονη Σταματία Βαμβακά από τη Σάμο παρουσιάστηκε στα γραφεία της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών (ΕΨΕ) στην Αθήνα για να ζητήσει να ερευνηθούν κάποια περίεργα φαινόμενα που βίωνε. Η ΕΨΕ, που είχε ιδρύσει το 1923 ο περίφημος ιατρός Άγγελος Τανάγρας (1877-1971), ήταν ο πρώτος (και μοναδικός) σοβαρός φορέας στην Ελλάδα που μελετούσε τα φαινόμενα που σήμερα χαρακτηρίζονται με τον γενικότερο όρο «παραψυχολογικά».
Η Βαμβακά, παντρεμένη και μητέρα δυο παιδιών, οραματιζόταν την Παναγία. Η οπτασία ήταν πάντα ντυμένη στα μαύρα, αλλά πολλές φορές γινόταν τόσο φωτεινή που θάμπωνε τα μάτια. Μετά από το όραμα, η Βαμβακά συνερχόταν για να δει αποτυπωμένη με κόκκινες γραμμές την εικόνα της Παναγίας στο μπράτσο, στο μέτωπο ή σε κάποιο άλλο σημείο του σώματός της. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείτο και χωρίς όραμα. Έτσι, στις 2 Αυγούστου, ενώ βρισκόταν στα γραφεία της ΕΨΕ, ένιωσε το δεξί της χέρι να μουδιάζει «και αστραπιαίως αποτυπώθηκε εντελώς αυτόματα και καθαρά επάνω στον βραχίονά της η εικόνα της Παναγίας κρατώντας τον Χριστόν». Διαπιστώθηκε ιατρικά από τον Τανάγρα ότι οι γραμμές δημιουργούνταν από διάρρηξη των αιμοφόρων αγγείων και έμεναν ορατές επί 2-3 ημέρες.
Η Βαμβακά είχε αναγκαστεί να έρθει στην Αθήνα επειδή η ζωή της στη Σάμο είχε καταντήσει δύσκολη εξαιτίας των φημών για δαιμονικά φαινόμενα. Η Παναγία είχε υποδείξει στη νεαρή γυναίκα να σκάψει σε ένα ορισμένο σημείο για να βρει την εικόνα της. Ο παπάς του χωριού και διάφοροι κάτοικοι ακολούθησαν τις οδηγίες της και όντως βρήκαν θαμμένη μια μικρή εικόνα, σε χώμα που είχε χρόνια να ανακατευτεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βαμβακά είχε καταφύγει στην ΕΨΕ μετά από προτροπή της ίδιας της Παναγίας! Ο Άγγελος Τανάγρας αποφάνθηκε πως επρόκειτο «περί εξαιρετικού φαινομένου στιγματικής ιδεοληψίας», κοντολογίς ότι η Βαμβακά επηρέαζε το σώμα με τη σκέψη της κατά τον ίδιο τρόπο που τον επηρεάζουν οι στιγματικοί (τα άτομα που εμφανίζουν μυστηριωδώς τις πληγές του Ιησού). Και δήλωσε σχετικά στις εφημερίδες:
«Η Σταματία Βαμβακά έχει λίαν ευπαθές νευρικόν σύστημα και κάθε ισχυρά εντύπωσίς της, ιδίως θρησκευτικής φύσεως, όπως το όραμα της Παναγίας δύναται να προκαλέση αμέσως το φαινόμενον της απεικονίσεως της μορφής της Παναγίας επί του σώματός της. Η φαντασία της έπλασε τη διαταγήν της Παναγίας να έλθη εις εμέ. Εμπρός μου απετυπώθη αστραπιαίως η εικών της Παναγίας εις τον βραχίονά της, υποθέτω δε ότι αν κατορθωθή να παραμείνει εις τας Αθήνας θα παραγάγη άλλα ανώτερα φαινόμενα ανεκτιμήτου επιστημονικής αξίας. Για όνομα του Θεού όμως, τονίσατε παρακαλώ την επιστημονικήν φύσιν του φαινομένου» («Η εικών της Παναγίας αποτυπωμένη στο μπράτσο μιας γυναικός της Σάμου», Βραδυνή, 3.8.1945.)
Και για να κάνουμε μια μικρή παρένθεση, απαραίτητη για να υπενθυμίσουμε το ρόλο των λέξεων στην περιχαράκωση αυτού του προβληματικού Χώρου Πραγματικότητας, ο όρος «ιδεοπλασία» σήμαινε «γενικώς την επίδρασιν της ιδέας επί της ύλης». Επρόκειτο για έναν ελληνογενή όρο (ideoplasty), που επινόησε ο Γάλλος φυσιολόγος και φιλόσοφος Ντυράν ντε Γκρος το 1860, για να χαρακτηρίσει την επίδραση της υποβολής του υπνωτίζοντος επί του υπνωτιζόμενου. Το 1884 ο Πολωνός ψυχολόγος Τζούλιαν Οχόροβιτς έδωσε στη λέξη τη νέα της σημασία. Σήμερα η λέξη είναι άγνωστη, έχοντας αντικατασταθεί από τον όρο-ομπρέλα «ψυχοκίνηση» (ΡΚ). Το άρθρο με τα φαινόμενα της Βαμβακά κατέληγε ως εξής: «Την ανεύρεση της εικόνος της Παναγίας με την καθοδήγησι της Σταματίας ο κ. Τανάγρας την αποδίδει εις τηλεόρασιν». Φυσικά δεν επρόκειτο για χρήση του όρου με τη σημερινή έννοια — απλώς έτσι ονομαζόταν η «όραση εκ του μακρόθεν». Η τηλεόραση ήταν κάτι που οι Έλληνες της εποχής έβλεπαν μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Ο Τανάγρας θεώρησε πως έπρεπε να διευκρινίσει αυτό το σημείο με μια επιστολή.
«Εις το προχθεσινόν άρθρον περί της αποτυπώσεως θρησκευτικής εικόνος εις το μπράτσο της Σταματίας Βαμβακά εισεχώρησε μικρά παρεννόησις οφειλομένη εις ομοιότητα λέξεων. Η εύρεσις παρά της Σταματίας θαμμένου εικονίσματος οφείλεται όχι εις “τηλεόρασιν” ήτις είναι απλούν ηλεκτρομηχανικόν φαινόμενον συνιστάμενον εις την μεταβίβασιν μίας εικόνος από έναν πομπόν εις ένα δέκτην, αλλά εις Διόρασιν. Η Διόρασις είνε αντιληψις δια μέσου της ύλης άνευ των αισθήσεων. Είδος ζωντανών ακτίνων Ραίντγκεν του ζωικού ψυχοδυναμισμού» («Η αποτύπωσις της εικόνος της Παναγίας», Βραδυνή, 6.8.1945).
Την ημέρα που δημοσιεύτηκε η επιστολή του Τανάγρα, ένα άλλο κοσμοϊστορικό γεγονός θα αποτελούσε νέα μείζονα εξέλιξη στη Συναινετική Πραγματικότητα. Η πρώτη ατομική βόμβα έπεφτε στην ιαπωνική πόλη Χιροσίμα, αφήνοντας πίσω της 80.000 νεκρούς. Το σοκ της απελευθέρωσης δυνάμεων που ήταν ικανές να αφανίσουν την ανθρωπότητα ήταν πολύ ισχυρό στο συλλογικό ασυνείδητο. Μια από τις φρικαλέες επιδράσεις της ατομικής έκρηξης στους επιζώντες ήταν τα τρομερά εγκαύματα. Σε πολλές περιπτώσεις, στην επιδερμίδα των θυμάτων αποτυπώθηκαν τα σχέδια των ρούχων που φορούσαν. Ίσως δεν ήταν καθόλου τυχαίο το ότι η Σταματία Βαμβακά, στην επιδερμίδα της οποίας εμφανίζονταν εικόνες, είχε καταφύγει στον Τανάγρα μερικές μόλις ημέρες πριν την ατομική βόμβα της Χιροσίμα!
Ούτως ή άλλως, «τυχαίο» είναι μια λέξη εντελώς παραπλανητική.