Ο άγιος Γεώργιος, μία από τις εμβληματικότερες μορφές του χριστιανισμού, συνδέεται άμεσα με το σύμβολο του ήρωα που σκοτώνει τον δράκο, ένα μοτίβο που εμφανίζεται σε πολλούς πολιτισμούς και λαογραφικές παραδόσεις.
Ο θρύλος
Ο άγιος Γεώργιος γεννήθηκε στην Καππαδοκία στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. και υπηρέτησε ως αξιωματικός στον ρωμαϊκό στρατό. Η ζωή του συνδέεται με την αντίσταση στις διώξεις των χριστιανών από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό, ο οποίος υπήρξε υπεύθυνος για πολλές εκστρατείες εναντίον τους. Ο Άγιος Γεώργιος, παραμένοντας πιστός στη χριστιανική του πίστη, αρνήθηκε να προσφέρει θυσίες στους ρωμαϊκούς θεούς και υπέστη βασανιστήρια που κατέληξαν στον αποκεφαλισμό του στις 23 Απριλίου 303 μ.Χ.
Ωστόσο, ο άγιος Γεώργιος είναι πιο γνωστός για την εικόνα του ως ήρωας που νικά τον δράκο. Ο θρύλος λέει ότι ένας δράκος προκαλούσε φόβο στην πόλη Σιλήνη στη Λιβύη. Για να προστατευτούν από το θηρίο που επιτέθηκε στους κατοίκους, οι πολίτες του έριχναν καθημερινά δύο πρόβατα. Όμως, όταν τα πρόβατα εξαντλήθηκαν, αναγκάστηκαν να προσφέρουν ανθρώπους, οι οποίοι επιλέγονταν με κλήρωση. Μια μέρα, η τύχη έριξε το κλήρο στην κόρη του βασιλιά, αλλά κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να την αντικαταστήσει. Τότε εμφανίστηκε ο άγιος Γεώργιος, ο οποίος σκότωσε τον δράκο με τη λόγχη του και έσωσε την πριγκίπισσα.
Ο βασιλιάς, γεμάτος ευγνωμοσύνη για τη σωτηρία της κόρης του, προσέφερε στον Γεώργιο μεγάλα ποσά και θησαυρούς. Όμως, ο Άγιος αρνήθηκε αυτά τα δώρα και τα μοίρασε στους φτωχούς της πόλης.
Το μοτίβο του δρακοκτόνου ήρωα δεν περιορίζεται μόνο στον Άγιο Γεώργιο, αλλά αποτελεί ένα παγκόσμιο σύμβολο που απαντάται σε πολλές μυθολογίες και πολιτισμούς.
Οι ήρωες των μύθων
Το μοτίβο αυτό ήταν κοινό στον Μεσογειακό χώρο, με ήρωες που αντιμετώπιζαν υπερφυσικά τέρατα, που προσομοίαζαν με δράκους και τα οποία απειλούσαν τη σταθερότητα του κόσμου. Στην ελληνική μυθολογία, για παράδειγμα, ο Περσέας νικά ένα θαλάσσιο κήτος για να σώσει την Ανδρομέδα, αλλά και τα σιτηρά του τόπου, ενώ ο Ηρακλής κατατροπώνει τη Λερναία Ύδρα και τον δράκο που φυλάει τα μήλα των Εσπερίδων. Το ίδιο κάνει και ο Βελερεφόντης με τη Χίμαιρα, αλλά και ο Θησέας με τον Μινώταυρο. Παρόμοιες ιστορίες συναντάμε και σε άλλες μυθολογίες: Στη βαβυλωνιακή, ο Μαρντούκ πολεμά την Τιαμάτ, ενώ στην αιγυπτιακή μυθολογία ο θεός Σεθ εξοντώνει τον Άποφι.
Η εικόνα του αγίου Γεωργίου ως δρακοκτόνου συνδέεται εμφανώς και με τον θεό Απόλλωνα, ο οποίος νίκησε τον Πύθωνα στην ελληνική μυθολογία. Η νίκη του Απόλλωνα θεωρείται σύμβολο της επικράτησης της τάξης πάνω στο χάος. Το άγαλμα του Απόλλωνα του Σαυροκτόνου, έργο του Πραξιτέλη, απεικονίζει τον θεό να σκοτώνει τον Πύθωνα, και αυτό το μοτίβο μεταφέρθηκε αργότερα στην χριστιανική παράδοση. Σε αυτήν την περίπτωση, ο δράκος συχνά αναφέρεται ως σύμβολο του Σατανά και της αμαρτίας. Στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, ο διάβολος εμφανίζεται ως ένας δράκος που καταδιώκει τους πιστούς.
Η εικόνα με τον δράκο
Η καταγραφή του θρύλου του αγίου Γεωργίου και του δράκου εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον 11ο αιώνα στην Γεωργία, και από εκεί διαδόθηκε στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία και στη Δυτική Ευρώπη. Στην αρχική εικόνα του αγίου που χρονολογείται τον 6ο αιώνα, εμφανίζεται πεζός και στρατιώτης, ενώ σε μεταγενέστερες αναπαραστάσεις, όπως αυτές του 9ου αιώνα, έφιππος και πολεμικός, ως αντανάκλαση της απειλής του Ισλάμ και της εικονομαχίας στην Ανατολική Εκκλησία. Στον 11ο αιώνα, η εικόνα με τον δράκο επικρατεί. Στην πορεία, ο άγιος Γεώργιος συνδέθηκε με ιπποτικά ιδεώδη και έγινε προστάτης των σταυροφόρων, ενώ στην Αγγλία αναδείχθηκε πολιούχος της χώρας.
Ο άγιος Γεώργιος στην τέχνη
Η εικόνα του ως ιππότης με πανοπλία, είτε πεζός είτε έφιππος, ενώ διαπερνά τον δράκο με τη λόγχη του, αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί δημοφιλές θέμα για τους καλλιτέχνες. Από τον Ραφαήλ μέχρι τον Gustave Moreau, αλλά και ως σύμβολο μαχητικότητας σε αφίσες για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εικόνα του αγίου Γεωργίου αντανακλά τις ανάγκες των εποχών, παραμένοντας ένα παγκόσμιο σύμβολο της μάχης κατά των κακών δυνάμεων, ό,τι κρίνεται ως κακό ανάλογα με τις συνθήκες.
