Με αφορμή τη ζέστη της προηγούμενης εβδομάδας και της ζέστης που έρχεται την επόμενη, όπως και της κινδυνολογίας που ήδη εκκολάπτεται στα δημοσιογραφικά γραφεία, είπα να γράψω αυτό το κείμενο και να ξεκινήσω κάπως ρηξικέλευθα (ναι σιγά) ενθυμούμενη την ταινία Αρμαγεδδών – ποτέ δεν την ξεχνάω, την έχω δει μετρημένες 49 φορές.
Τότε λοιπόν, το μακρινό 1998, ο Μπρους Γουίλις μαζί με την ομάδα του καλείται να σκάψει έναν μετεωρίτη που θα καταστρέψει τη Γη ώστε να τον ανατινάξουν εκ των έσω. Φυσικά, η αποστολή είναι top secret για να μην προκληθεί πανικός. Πάνε όμως οι έξυπνοι οι επίλεκτοι σε ένα στριπτιτζάδικο και το λένε παντού. Αποτέλεσμα; Ο Πρόεδρος της Αμερικής βγαίνει να κάνει δηλώσεις και ο παγκόσμιος πληθυσμός παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα.
Αναρωτιέμαι λοιπόν τώρα: αν αυτό συνέβαινε στ’ αλήθεια σήμερα, εν έτη 2024, ποια θα ήταν η αντίδραση; Εξηγώ. Το μακρινό 1998, τα ΜΜΕ δεν είχαν επιδοθεί στην καθημερινή αναπαραγωγή κάθε κινδυνολογίας – που έχει μια βάση μεν, η τρίχα γίνεται τριχιά δε. Αν γινόταν αυτό στην πραγματικότητα, οι μισοί θα έβγαζαν θεωρίες συνομωσίας, οι άλλοι μισοί δεν θα πίστευαν λέξη, καθώς έχει από καιρό χαθεί η εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ και όχι άδικα, ενώ τα ΜΜΕ θα τσακώνονταν για το ποιος από όλους έβγαλε το αποκλειστικό. Αποτέλεσμα; Ε, ο Μπρους Γουίλις θα θυσιαζόταν στον μετεωρίτη και στη Γη θα γινόταν ό,τι γίνεται πάντα: αποπροσανατολισμός.
Την προηγούμενη βδομάδα η τρίχα έγινε τριχιά με τη ζέστη. Ναι, ήταν πολλή. Να χτυπάει όμως μήνυμα από το 112 για 40 βαθμούς και παράλληλα όλα τα μέσα να μιλάνε για «ασφυστικό κλοιό» από τη ζέστη, είναι αστείο. Ειδικά όταν για τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, το 112 χτύπησε 10 λεπτά πριν το κακό, ενώ τα ΜΜΕ παράτησαν στη λήθη τους πληγέντες, αφού δεν μπορούσαν πια να κάνουν επίκληση στο συναίσθημα – ο ανθρώπινος πόνος πέρασε, γιατί να μας ενημερώσουν;
Και δεν συζητάμε μόνο για τη ζέστη. Πλείστα όσα παραδείγματα έχω να δώσω. Η μόνιμη ατάκα από παιδάκι ήταν το χειμώνα «σε λευκό κλοιό ο Άγιος Στέφανος. Ε στα βουνά είναι ο Άγιος Στέφανος, δεν θα έχει χιόνι; Όσοι μένουν εκεί, δεν θα έχουν ένα φτυαράκι στην αυλή; Δεν έχουν όμως σημασία τα παραδείγματα, αλλά το γεγονός ότι η ανάγκη για κλικς, μέσω παραληρηματικής εκμετάλλευσης του ανθρώπινου πόνου ή μέσω υπερβολών, είναι σημείο των καιρών.
Μην ξεχνάμε ότι προσφάτως, η Ελλάδα συγκέντρωσε τη χαμηλότερη βαθμολογία (23%) στην ετήσια έκθεση του έγκριτου ερευνητικού οργανισμού του πανεπιστημίου της Οξφόρδης για τη δημοσιογραφία, σε σύνολο 47 χωρών του κόσμου. Μόλις το 52% των Ελλήνων, ανεξαρτήτως φύλου, πιστεύει ότι τα ΜΜΕ καταφέρνουν να το κρατά ενήμερο για τις εξελίξεις. Η φετινή παγκόσμια έρευνα έθεσε στο μικροσκόπιο οκτώ δημοσιογραφικούς ρόλους των ΜΜΕ, αναζητώντας τον βαθμό στον οποίον επιτελούν καθέναν ξεχωριστά απέναντι στους πολίτες. Στην Ελλάδα, με εξαίρεση τον ενημερωτικό ρόλο, στους υπόλοιπους επτά τα ΜΜΕ κατάφεραν ποσοστά αρκετά κάτω του 50% και σημαντικά κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, ανά κατηγορία. Η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρείται στον επεξηγηματικό ρόλο των ΜΜΕ (να βοηθούν το κοινό να καταλάβει τι συμβαίνει στην επικαιρότητα): 42% στην Ελλάδα, έναντι 59% μεταξύ 47 χωρών. Στην Ελλάδα απουσιάζει η κουλτούρα επεξηγηματικής δημοσιογραφίας και, πλην εξαιρέσεων, οι ειδήσεις παρουσιάζονται με αποσπασματικό τρόπο. Και ο αποσπασματικός τρόπος φέρνει την κινδυνολογία. Ή μάλλον, για να καλλιεργηθεί η κινδυνολογία, χρειάζονται αποσπάσματα.
Η ενημέρωση είναι ευθύνη. Κάποια στιγμή, θα γίνει κάτι σοβαρό και θα την πάθουμε σαν τον Πέτρο και τον λύκο. Να μου το θυμηθείτε.
