Κάθε χώρα έχει ανάγκη από ποιοτική και προσβάσιμη σε όλους παιδεία. Οι όροι και ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουν να μαθαίνουν τα παιδιά και οι νέοι είναι της μεγαλύτερης σπουδαιότητας.
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα δεν είναι απλώς μια απόφαση οικονομικής φύσης, δεν είναι απλώς μια συζήτηση «μονοπωλίου» και ανταγωνισμού. Αγγίζει πυρηνικά –και συνταγματικά– θέματα, όπως η μη εμπορευματοποίηση της γνώσης, η ισότητα και οι κοινωνικές διακρίσεις αλλά και η αποστολή του ίδιου του Κράτους. «H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους», «Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια», «H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται.» Σύνταγμα της Ελλάδας – άρθρο 16.
Βέβαια όλες οι άλλες βαθμίδες έχουν και τα αντίστοιχα ιδιωτικά ιδρύματά τους εδώ και πολλές δεκαετίες, αλλά μη γελιόμαστε, τα κόστη της ανώτατης εκπαίδευσης, όταν αυτή είναι ιδιωτική είναι αστρονομικά. Τα φοιτητικά δάνεια, που σε άλλες χώρες είναι συχνότατα, γονατίζουν οικογένειες και σπουδαστές. Βέβαια, φυσικά υπάρχουν αυτοί που θεωρούν πως αφού όλες οι χώρες της Δύσης έχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, κάτι θα ξέρουν. Και φυσικά υπάρχουν αυτοί που επιμένουν πως ο μέχρι τώρα κρατικός χαρακτήρας τους στην Ελλάδα συμφέρει κάποιους λίγους μόνο, για λόγους οικογενειοκρατίας των πανεπιστημιακών εδρών και μονοφαγίας ευρωπαϊκών κονδυλίων. Όμως, όλοι ξέρουμε ποιες είναι οι προοπτικές ενός εκπαιδευτικού συστήματος που επιτρέπει τη λειτουργία τέτοιων ιδιωτικών ιδρυμάτων. Είναι αναπόφευκτο ότι η πρόσβαση στην εκπαίδευση θα ποικίλλει δραματικά, ανάλογα με το οικονομικό υπόβαθρο της κάθε οικογένειας. Η αξία και τα προσόντα, λοιπόν, για άλλη μια φορά, μικρή σημασία θα έχουν. Οδηγούμαστε αυτομάτως κι εμείς, εμπρός στο δρόμο που χάραξαν κι όλοι οι άλλοι, προς ένα κατακερματισμένο εκπαιδευτικό τοπίο, όπου οι ευκαιρίες θα κατανέμονται μόνο με οικονομικά κριτήρια.
Στο βωμό του «ανταγωνισμού» και της ελεύθερης αγοράς έχουμε δει πολλά εκτρώματα. Σχολές που δεν ελέγχονται επαρκώς, πτυχία άρπα κόλλα που ουσιαστικά εξαγοράζονται, courses που οι γονείς πρέπει να πληρώσουν διπλά και τρίδιπλα, σε περίπτωση αποτυχίας του παιδιού. Συχνά ως παράδειγμα προς μίμηση μας φέρνουν και τη γειτονική Κύπρο που έχει φυσικά μερικά ιδιωτικά πανεπιστήμια και χιλιάδες πτυχιούχους ήδη στην πιάτσα (με δίδακτρα γύρω στις 9.000€-10.000€ το χρόνο και για τις Ιατρικές, Οδοντιατρικές και Κτηνιατρικές σχολές περίπου 20.000€ το χρόνο). Έχουν βοηθήσει την οικονομία της; Οι νέοι από οικονομικά ευάλωτες οικογένειες έχουν λιγότερες ευκαιρίες να αποκτήσουν πτυχία που μπορούν να τους οδηγήσουν σε καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές; Εντείνονται οι κοινωνικές ανισότητες; Και εν τέλει, η ποιότητα αυτών των ιδρυμάτων είναι αντίστοιχη με αυτήν του Αριστοτελείου, του Πανεπιστημίου Αιγαίου ή του Καποδιστριακού;
Φυσικά, τα δημόσια πανεπιστήμια της Ελλάδας δεινοπαθούν. ΑΝ όμως υπήρχε μια πιο σωστή κρατική εποπτεία και διασφάλιση συγκεκριμένων προτύπων ποιότητας, τότε μπροστά στον προσιτό και αντικειμενικό της χαρακτήρα δε θα είχε κανείς κανένα επιχείρημα να αντιτάξει. Αλλά αντί να σκεφτούμε πως θα βελτιωθούν ιδρύματα με τεράστια σημασία και ιστορία, πως θα δοθούν μεγαλύτερα ποσά από τον κρατικό προϋπολογισμό στις σχολές, ανησυχούμε πως «Τα λαμπρότερα μυαλά μας φεύγουν στο εξωτερικό σε ιδιωτικά πανεπιστήμια. Άρα η λύση είναι να έχουμε κι εμείς ιδιωτικά πανεπιστήμια που θα λειτουργούν με γνώμονα την κερδοφορία, άρα θα φθηναίνει και η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Αλλά, δεν πειράζει, κάτι κερδίζεις κάτι χάνεις. Θα ανθίσει η αγορά μας.» Πώς θα ανθίσει ακριβώς η αγορά μας; Οι γνωστοί για τις τακτικές αφαίμαξης των φοιτητών τους Αμερικάνοι, τα τελευταία χρόνια, βλέπουν να μπαίνουν στα πανεπιστημιακά τους ιδρύματα απανωτά λουκέτα, ή στην καλύτερη τρομερές περικοπές σε καθηγητικό προσωπικό και ποιότητα σπουδών. Και αναρωτιέμαι: αν ακόμα και τα Αμερικανικά ιδιωτικά πανεπιστήμια, που είναι από τα ακριβότερα αλλά και πιο περίφημα στον κόσμο (με εισακτέους από εκατοντάδες χώρες) πλήττονται τόσο σοβαρά, εμείς, στη μικρή μας χώρα, πώς φανταζόμαστε ότι μπορεί να λειτουργήσει η ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση;
Πώς θα εξασφαλιστεί ο χαρακτήρας του πιο σημαντικού αγαθού, στο οποίο όλοι οι πολίτες πρέπει να έχουν ίση πρόσβαση; Η παιδεία είναι το βασικό θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η ευημερία, η δικαιοσύνη, η «ανθοφορία» μας και δεν μπορεί να είναι σε χέρια ιδιωτών, ούτε να καταλήξει προνόμιο μόνο μιας ελίτ οικονομικής ισχύος.
