Στην παράδοση υπάρχουν τα περιβόητα κεραυνοτσέκουρα, τα αντικείμενα που –σύμφωνα με παραδόσεις πολυάριθμων λαών- πέφτουν από τον ουρανό κατά τη διάρκεια καταιγίδων. Από πού νομίζετε ότι προήλθε η λέξη «αστροπελέκι»;
Η αντίληψη ότι η πτώση του κεραυνού ταυτίζεται με την πτώση ενός πέτρινου αντικειμένου με σχήμα τσεκουριού, είναι πανάρχαια. Ο Πλίνιος ήταν ίσως ο πρώτος συγγραφέας που αναφέρθηκε στα «κεραύνια», πέτρες που έμοιαζαν με τη λάμα ενός πέτρινου τσεκουριού και τα οποία έπεφταν μαζί με τον κεραυνό. Τα κεραύνια ήταν η «ουσία» του κεραυνού και πέφτοντας στη γη σκότωναν ανθρώπους και ζώα, κομμάτιαζαν τα δέντρα και τους βράχους. Θεωρείτο μάλιστα ότι ο ίδιος ο κεραυνός –η ηλεκτρική εκκένωση- ήταν δευτερεύον φαινόμενο που ουσιαστικά συνόδευε την πτώση του κεραύνιου.
Τα κεραύνια έχουν κατά κανόνα αεροδυναμικό σχήμα και είναι συνήθως από μαλακό υλικό πρασινωπού χρώματος.
Η παράδοση αυτή συναντάται σε όλη την αρχαία Ευρώπη αλλά και την Ασία, ακόμα και την Αμερική. Εν γένει, το κεραύνιο είναι μια μικρή, συνήθως πρασινωπή και λεία πέτρα με αεροδυναμικό σχήμα σφήνας. Συνήθως δίνει την εντύπωση ότι έχει υποστεί επεξεργασία –κι αυτό ήταν η αιτία που σήμερα τα κεραύνια εξηγούνται ως προϊστορικά εργαλεία που βρίσκονταν θαμμένα στο σημείο που έπεφτε ο κεραυνός.
Στη σκανδιναβική μυθολογία μπορούμε να βρούμε το παράδειγμα του Μιέλλινιρ του τρομερού σφυριού, ή τσεκουριού που εξαπέλυε ο Θωρ και το οποίο είχε την ιδιότητα να επιστρέφει σαν μπούμερανγκ στα χέρια του θεού όταν επιτελούσε το σκοπό του.
Σήμερα, η συμβατική επιστήμη απορρίπτει τα κεραύνια ως δεισιδαιμονία. Σύμφωνα με αυτήν, οι κεραυνοί έπεφταν «συμπτωματικά» σε σημεία που βρίσκονταν θαμμένα προϊστορικά εργαλεία και όταν τα τελευταία ξεθάβονταν, θεωρούνταν ότι ήταν πέτρες που είχαν πέσει από τον ουρανό. Η εξήγηση αυτή μπορεί να μοιάζει αληθοφανής. Όμως δεν στέκει κάτω από ενδελεχή εξέταση. Χιλιάδες φορές σε ολόκληρο τον κόσμο, ήταν άραγε σύμπτωση που στο σημείο που έπεσε κεραυνός υπήρχαν θαμμένα τσεκούρια; Και γιατί οι παραδόσεις όλων των λαών αναφέρουν πάντα για τσεκούρια/σφυριά και όχι για τίποτε άλλο;
Ο σκανδιναβικός θεός Θωρ εξαπέλυε το σφυρί Μιέλλνιρ που ίσως συμβολίζει το κεραύνιο.
Όμως η ορθόδοξη επιστήμη δεν απορρίπτει μόνο τα κεραύνια. Απορρίπτει και πολλά άλλα μυστηριώδη φαινόμενα, πάντα με συγκαταβατικό ύφος, γραπωμένη από τις καθεστηκυίες και παγωμένες απόψεις του ισχύοντος ερμηνευτικού υποδείγματος. Όμως πριν από όχι και τόσο πολύ καιρό, ο μεγάλος Γάλλος χημικός Λαβουαζιέ απέρριπτε τους μετεωρίτες ως δεισιδαιμονία προβάλλοντας το επιχείρημα ότι «οι πέτρες δεν πέφτουν από τον ουρανό». Κι έτσι έχασε την ευκαιρία να είναι ο πρώτος που θα μελετούσε το φαινόμενο όταν περιφρόνησε τις μαρτυρίες των Γάλλων χωρικών που είχαν σταθεί αυτόπτες μάρτυρες.
Οι κεραυνοί του Δία ταυτίζονταν με τα κεραύνια.
Ασφαλώς ένα μεγάλο ποσοστό των παραδόσεων σχετικά με κεραύνια αφορούν συνηθισμένους μετεωρίτες. Όμως οι παραδόσεις επιμένουν –και μάλιστα σε οικουμενική κλίμακα- ότι τα κεραύνια έχουν το κλασικό σχήμα της «σφήνας» και χρώμα πρασινωπό. Το ποια αλήθεια κρύβεται πίσω από τις παραδόσεις, παραμένει αινιγματικό.
Στη χώρα μας το φαινόμενο του κεραυνού είναι συνδεδεμένο με πάμπολλες παραδόσεις και μύθους. Στην αρχαία Ελλάδα, οι κεραυνόπληκτοι τόποι θεωρούνταν ιεροί. Αλλά και στη νεότερη Ελλάδα, οι τσακισμένοι από κεραυνό (ή κεραύνιο) βράχοι, υποτίθεται πως διαθέτουν ιαματικές ιδιότητες. Οι φλοιός και το ξύλο του κεραυνόπληκτου δέντρου έχουν επίσης θεραπευτικές ικανότητες.
Στις νεοελληνικές παραδόσεις τα κεραύνια είναι γνωστά ως αστροπελέκια, αστραπόβολα ή αστραπόπετρες. Ο παρονομαστής είναι κοινός: ο κεραυνός πέφτει στη γη με μια μικρή πέτρα που μοιάζει με τσεκούρι. Το κεραύνιο πέφτει αρχικά ως άμορφη πέτρα, εισχωρεί σε βάθος σαράντα οργιών όπου παραμένει για σαράντα μέρες και μετά εξέρχεται στην επιφάνεια «ώριμο».
Ο μεγάλος λαογράφος Νικόλαος Πολίτης θεωρεί πως οι λίθοι που κατάπιε και μετά έκανε εμετό ο Κρόνος, αναπαριστούν τον κεραυνό που πέφτει από τον ουρανό. Η Αθηνά ξεπήδησε από το κεφάλι του Δία (ο οποίος είναι «αφέντης» των κεραυνών) όταν ο Ήφαιστος του το άνοιξε χτυπώντας το με ένα σφυρί (εδώ θυμόμαστε το Σφυρί του Θωρ).
