Η δημιουργία ενός νέου πανεπιστημίου πρέπει πάντα να είναι μια θετική εξέλιξη. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που ακόμα και αυτή η εξέλιξη προσφέρει πολύ υλικό για προβληματισμό.

Γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς, Συντονιστής geoeurope.org

Αναφερόμαστε στην περίπτωση του νεοσύστατου Πανεπιστημίου του Όστιν, που ιδρύθηκε με σκοπό να αντιδράσει στις στρεβλώσεις και τις πιέσεις της κουλτούρας της ακύρωσης (cancel culture) και της πολιτικής ορθότητας (politically correctness), που κυριαρχούν πλέον στα περισσότερα αμερικανικά πανεπιστήμια.

Το νέο πανεπιστήμιο θέλει να αντιμετωπίσει την «ανελεύθερη μετατόπιση» των αμερικανικών πανεπιστημίων. Δηλώνει «ανεξάρτητο» και θέλει να υπερασπιστεί την ελευθερία των δασκάλων του από τη λογοκρισία και την ασφυξία του προοδευτισμού και της φιλοσοφίας της αφύπνισης (woke philosophy). Θεμελιωτής του νέου πανεπιστημίου είναι ο ελληνικής καταγωγής Παναγιώτης (Πάνος) Κανέλος.

Το ερώτημα είναι γιατί, με τη μεγάλη ακαδημαϊκή προσφορά που υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναγκάζονται κάποιοι να ιδρύσουν ένα νέο πανεπιστήμιο για να εκφράζει τις ακαδημαϊκές και ερευνητικές τους θέσεις; Αν, από τη μια, η αμερικανική αγορά είναι αρκετά ζωντανή για να προσφέρει τη δυνατότητα νέων πειραμάτων, από την άλλη, η γέννηση του νέου πανεπιστημίου πιστοποιεί την αδυναμία συμβίωσης με την ορθοδοξία.

Σύμφωνα με τους ιδρυτές του νέου πανεπιστημίου, υπάρχει ένα σχεδόν μονολιθικό μπλοκ που παραμερίζει όχι μόνο συντηρητικούς ή δηλωμένους δημοκρατικούς, αλλά και χριστιανούς, καθολικούς, μη κομφορμιστές φιλελεύθερους, ελευθεριακούς και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και μαρξιστές που δεν ασπάζονται πλήρως τη νέα προοδευτική ηθική. Πράγμα που θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την ελευθερία του λόγου, αλλά και την ελευθερία της διδασκαλίας και της έρευνας.

Η ρητά δηλωμένη ιδεολογική δέσμευση του Πανεπιστημίου του Όστιν αφορά μια πλουραλιστική, κλασικά φιλελεύθερη, ελευθερία έκφρασης. Όμως, όπως έχουν επισημάνει κάποιοι, το έργο του πανεπιστημίου, όπως προσπαθεί να συγκροτηθεί μέχρι σήμερα, βασίζεται σε μια εγγενώς πολιτική κριτική των υπαρχόντων πανεπιστημίων. Και για ένα πνευματικό όχημα τόσο αφοσιωμένο στην ποικιλομορφία της σκέψης που δεν μπορεί καν να υπάρξει στο υπάρχον ακαδημαϊκό τοπίο, οι συνεργάτες του ακαδημαϊκοί δάσκαλοι και στοχαστές αποτελούν από μόνοι τους την άλλη πλευρά της αντιπαράθεσης, τον μη «προοδευτικό» φιλελεύθερο ορθολογισμό.

Η ίδρυση του πανεπιστημίου του Όστιν και η θορυβώδης αντίδραση που έχει ξεσηκώσει, χρησιμεύουν ήδη ως μια προειδοποίηση για την έννοια της αντικειμενικότητας στη σύγχρονη αμερικανική ζωή —
πόσο σαγηνευτική μπορεί να είναι η αξίωση για ουδετερότητα και πόσο ισχυρό αλλά επικίνδυνο εργαλείο μπορεί να γίνει στην εργαλειοθήκη του πολιτισμικού πολέμου.

Υπάρχει, ωστόσο, ένας παραλληλισμός που προκύπτει από την αμερικανική ιστορία. Το 1860 ξέσπασε ο εμφύλιος, ακριβώς επειδή δύο μέρη της χώρας που ήταν διαφορετικά σε πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο δεν μπορούσαν πλέον να συνυπάρχουν μεταξύ τους.

Εξελίξεις υπήρξαν τον Νοέμβριο και στον γειτονικό Καναδά.
Ένα σωματείο δασκάλων στο νότιο Οντάριο αποφάσισε ότι, εάν δεν υπάρχουν αρκετά μέλη της μειοψηφίας στο διοικητικό συμβούλιο, οι ψήφοι θα σταθμιστούν για την περαιτέρω εκπροσώπηση των μελών της μειοψηφίας. Εδώ, η πλειοψηφία και η μειοψηφία δεν καθορίζονται με βάση συνδικαλιστικές παρατάξεις, ή κάτι ανάλογο, αλλά με φυλετικά κριτήρια.

Το νέο σύστημα, που στοχεύει στη βελτίωση της εκπροσώπησης των ιθαγενών, των μαύρων και των φυλετικά μη λευκών δασκάλων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του σωματείου, θα διασφαλίσει ότι θα αντιπροσωπεύουν πάντα το 50% των ψήφων. Αυτο σημαίνει ότι, εάν 15 άτομα που ψηφίζουν έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως φυλετικά λευκοί και πέντε έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως μη λευκοί, και οι δύο ομάδες θα σταθμιστούν, ώστε η καθεμία να αντιπροσωπεύει το 50% του συνόλου.

Το σύστημα εφαρμόζεται σε μια τοπική μονάδα, που βρίσκεται στην περιοχή Halton της μεγαλύτερης Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Οντάριο (OSSTF). Η τοπική μονάδα εκπροσωπεί περίπου 1.400 δασκάλους και προσωπικό. Αυτή η πρόταση εμφανίστηκε στην ετήσια γενική συνέλευση του σωματείου τον Ιούνιο 2021 και πέρασε με την υποστήριξη του 68% των αντιπροσώπων. Αυτή η σταθμισμένη ψηφοφορία θα ισχύει για αποφάσεις που λαμβάνονται από το συμβούλιο των τοπικών προέδρων, οι οποίοι εκπροσωπούν τους δασκάλους σε κάθε σχολείο, όταν έρχεται η ώρα να ληφθούν αποφάσεις.

Μέχρι αυτήν την εξέλιξη, τα συνδικάτα τουλάχιστον υποστήριζαν ότι είναι δημοκρατικοί θεσμοί. Λειτουργούσαν με βάση την αρχή: ένα μέλος – μία ψήφος. Ο ίδιος ο λόγος ύπαρξής τους υποτίθεται ότι είναι η εξισορρόπηση της έλλειψης δημοκρατικής εξουσίας που έχουν οι εργαζόμενοι σε σχέση τους με τους εργοδότες. Αλλά ο τοπικός OSSTF, που εκπροσωπούσε 1.400 μέλη, ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία να δώσει το 50% όλων των ψήφων στους ψηφοφόρους της ορατής μειοψηφίας τους. Εάν, για παράδειγμα, οι ορατοί ψήφοι μειοψηφίας είναι το ένα έκτο του συνόλου ψηφοφόρων, κάθε ψηφοφόρος, φυλετικά προσδιοριζόμενος, Μαύρος, Ινδός, Ασιάτης ή Αβορίγινος λαμβάνει πέντε φορές την ψήφο ενός λευκού ψηφοφόρου.

Στην πραγματικότητα, τα πράγματα είναι ακόμα πιο σύνθετα, καθώς αυτό ισχύει για τους προέδρους των τοπικών σχολείων, άρα οι ψήφοι των μεμονωμένων μελών μετρούν περισσότερο ή λιγότερο ανάλογα με το αν ο συγκεκριμένος εκπρόσωπός τους ανήκει σε φυλετική μειοψηφία. Αυτό, με τη σειρά του, θα διασφαλίσει ότι οι ψηφοφόροι θα υποχρεωθούν να εκλέξουν έγχρωμα άτομα, ώστε να έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα.

Το αν αυτή η σταθμισμένη ψήφος αντιμετωπίζει προβλήματα συνταγματικής νομιμοποίησης, δεν έχει γίνει γνωστό. Αλλά η παράκαμψη της αρχής ένα μέλος – μία ψήφος, μπορεί να λέει πολλά για το μέλλον των συνδικάτων.