Πολλά λέγονται και γράφονται για την ανάπτυξη μιας χώρας. Στην πραγματικότητα, όμως, λίγα γίνονται για αυτό που θα έπρεπε να επαληθεύει ουσιαστικά την συγκεκριμένη επιδίωξη.Διαβάζοντας το βιβλίο τσέπης των εκδόσεων ΠΑΤΑΚΗ «ΑΓΩΝΙΣΤΕΙΤΕ!» που πρόκειται ουσιαστικά για μια συνέντευξη μεγάλου μήκους του νεαρού Gilles Vanderpooten με τον Γάλλο πολιτικό και ακτιβιστή Stephane Hessel, μεταφρασμένη στα ελληνικά από την Σώτη Τριανταφύλλου, με έπιασα πολλές φορές να συγκαταβαίνω, να χαμογελώ, να σμίγω τα φρύδια μου και να απορώ.
Ένα από τα αγαπημένα μου σημεία είναι εκεί που ο συμπαθέστατος Stephane, ετών 94 και με πάμπολλες ατόφιες εμπειρίες ζωής και δράση σοβαρή για την πολιτική, την κοινωνία και την οικολογία (ψάξτε τον!), απαντά σχετικά με το ζήτημα της ανάπτυξης, μιας Σημασίας που απασχολούσε ανέκαθεν τον δημόσιο διάλογο και δίχαζε αριστερούς και δεξιούς, συντηρητικούς και προοδευτικούς.
Ο Γάλλος πρωτοπόρος του ΟΗΕ δηλώνει-το 2010 όλα αυτά, γιατί τότε κυκλοφόρησε το βιβλίο- ότι δεν συμφωνεί με την φιλελεύθερη αντίληψη της ανάπτυξης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Λέει συγκεκριμένα:
«Η λέξη ανάπτυξη πρέπει να χρησιμοποιείται με κάποιες επιφυλάξεις.
Ανάπτυξη δεν σημαίνει να επιβάλλουμε την οικονομική μας κυριαρχία σε λαούς που δεν διαθέτουν ακόμα τα μέσα παραγωγής και εκμετάλλευσης των πόρων τα οποία εμείς, στις χώρες του βιομηχανοποιημένου Βορρά, χρησιμοποιούμε εδώ και πολύ καιρό. {…} Δεν αργήσαμε να αντιληφθούμε ότι τα πράγματα δεν λειτουργούσαν έτσι κι ότι το αποτέλεσμα ήταν να διευκολύνεται η εκμετάλλευση των αναπτυσσομένων χωρών από τις ήδη βιομηχανοποιημένες. {…} Έπρεπε, λοιπόν, να μιλήσουμε για εξέλιξη, όχι για ανάπτυξη: για παιδεία, για υγεία, για προστασία όλων των πολιτισμών και της καθεμιάς από τις εθνικές ταυτότητες.»
Κατά πρώτον, respect για την χρήση θηλυκού γένους (της καθεμιάς, και όχι του καθενός) και κατά δεύτερον επιφώνημα ανακούφισης που αυτά τα βασικά, για ορισμένους από εμάς, τα ενστερνίζονται τελικά και σοβαροί, καλλιεργημένοι και δοκιμασμένοι στον πολιτικοοικονομικό στίβο άνθρωποι.
Ο Hessel μιλά για τοπική γεωργία, για αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη που αφορά εκμετάλλευση πόρων με μακροπρόθεσμο όφελος, για αγροοικολογία-ψιλά γράμματα, προφανώς, για χώρες όπως η δική μας.
Ο νεοφιλελευθερισμός που δεν εκπροσωπείται κατ’ ανάγκην από μια δεξιά παράταξη, αλλά και από μία ντεμέκ αριστερή ας πούμε, σημαίνει ότι τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων καθορίζουν τις κρατικές αποφάσεις, οδηγούν τους πλούσιους σε ακόμα μεγαλύτερο πλουτισμό και τους φτωχότερους σε ακόμα πιο δυσμενή θέση.
Είναι αυτό που λένε ορισμένοι ξεγελασμένοι ή ήδη πολύ βολεμένοι ότι «αν δεν ανοίξουν μεγάλες επιχειρήσεις, πώς θα ανοίξουν θέσεις εργασίας;» εννοώντας, φυσικά, θέσεις των μερικών εκατοστάρικων και της εξαήμερης απασχόλησης και κάνοντας εμάς τους καχύποπτους να σκεφτούμε ότι δεν τους ενοχλεί που η πλειοψηφία των συμπολιτών τους θα είναι έμμισθοι σκλάβοι, θα ζουν σε καθεστώς συνεχούς πίεσης και θα είναι πιθανότατα δυστυχισμένοι.
«Ναι, αλλά θα έχουν δουλειά», σου απαντούν με άνεση.
Κάθε λέξη, κάθε έννοια χρωματίζεται διαφορετικά βαλμένη μες σε διάφορα στόματα, μυαλά και πένες ακόμα. Ποιος είπε ποτέ όχι στην ιδέα της καλυτέρευσης, της ανόδου, ας είναι, της ανάπτυξης; Πολλοί και πολλές, θα απαντήσω, αν η καλυτέρευση αυτή αφορά μόνο λίγους ή άπτεται αόριστων και μη χειροπιαστών εννοιών όπως «έθνος», «πολιτισμός», «δεν ξέρω κι εγώ τι».
Η ανάπτυξη πρέπει οπωσδήποτε να πηγαίνει πακέτο με το πολιτικό ήθος. Αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις οφείλουν να σκεφτούν το γενικό συμφέρον, τα χιλιάδες και τα εκατομμύρια μυρμήγκια που κάθε πρωί είναι συνεπείς στο ραντεβού τους με το λεωφορείο για να πάνε να δουλέψουν ή να βρουν δουλειά, χάρη στην οποία θα μπορούν να τραφούν, να ντυθούν, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους.
Η συνύπαρξη άκρατου και υπεροπτικού πλουτισμού με καταστάσεις ακραίας φτώχειας μέσα σε μια χώρα, ακόμα και πάνω σε έναν πλανήτη που κυβερνάται από έλλογα υποτίθεται όντα, είναι ο απόλυτος παραλογισμός και συνάμα ένας δείκτης θλιβερής αποτυχίας του είδους μας να αυτοπροστατευτεί και να προαχθεί.
«Η πρόοδος στην ποιότητα της ζωής δεν συμβαδίζει υποχρεωτικά με την αύξηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος», λέει ο φίλος μου-έτσι τον αισθάνθηκα-ο Stephane.
Ακούτε; Ποιότητα ζωής! Όχι «πάρε ένα μηνιάτικο και βούλωστο, άλλος θα ερχόταν και για πιο λίγα»!