Ένεκα των ημερών (γιατί κατά τα ΜΜΕ έπρεπε να ασχοληθούμε και με κάτι άλλο εκτός των Τεμπών), μου ήρθε συνειρμικά στο μυαλό το άγαλμα του Κολοκοτρώνη (του Θοδωράκη, όπως τον προσφωνούσε πολύς κόσμος) στην παλιά Βουλή.
Ξέρετε πόσες φορές έχει βανδαλιστεί αυτό το έρμο; Τουλάχιστον μια φορά το δίμηνο βλέπω ταλαίπωρους καθαριστές του δήμου να το πλένουν. Φυσικά, πρόκειται για διάφορους «εναλλακτικούς» που ρίχνουν μπογιές και αρνούνται να δεχτούν ότι ο Κολοκοτρώνης είναι ιστορικό πρόσωπο το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά στο να γίνει η Ελλάδα κράτος (αν αυτό που έχουμε σήμερα μπορεί να θεωρηθεί κράτος), έστω κι αν ακολούθησε μεθόδους που σήμερα φαντάζουν αδιανόητες. Όπως λοιπόν τα βάζω με αυτούς, άλλο τόσο τα βάζω με τον βουλευτή του κόμματος ΝΙΚΗ που άρχισε να σπάει τα έργα και τις προθήκες στην Εθνική Πινακοθήκη. Είναι δικά σου όλα αυτά; Όχι. Έχεις δικαίωμα να τα χαλάς; Όχι. Σου αλλάζουν την καθημερινότητα ή την κοσμοθεωρία σου για τη ζωή; Όχι.
Δεν μπορώ βέβαια να κρατήσω τα χείλη μου κλειστά και το πληκτρολόγιο νεκρό όταν βλέπω ότι τώρα ξαφνικά μου θυμήθηκαν διάφοροι την ελευθερία της τέχνης ή τα όριά της. Γιατί καθημερινά η τέχνη φιμώνεται ποικιλοτρόπως. Από την πολιτικοκερικτίλα της εποχής μέχρι τη λογοκρισία (εξακολουθούν να κατεβαίνουν παραστάσεις εν μία νυκτί, γιατί κάτι δεν αρέσει σε κάποιον άλλον). Είναι τόσο λεπτά αυτά τα θέματα που οφείλουμε να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί όταν εκφράζουμε απόψεις σύμφωνα με τα δικά μας αφηγήματα.
Θα το πω απλά. Όπως δεν θα ανεχτώ η τέχνη να κακοποιεί τα ζώα, να στηλιτεύει κοινωνικές ομάδες όπως γυναίκες, μετανάστες, LGBTQ+ άτομα, ΑμΕΑ ή οποιονδήποτε άλλο, έτσι μου είναι ιδαίτερα δύσκολο να δεχθώ να βάλλονται οι θρησκευτικές πεποιθήσεις κάποιου. Και εδώ έρχεται το φιλοσοφικό ερώτημα περί των ορίων της τέχνης: πώς μπορούμε να προσβληθούμε από την τέχνη, αφού ο ρόλος της είναι να θέτει ερωτήματα, να αρθρώνει εικόνες επαναπροσδιορισμένων εποχών, να δείχνει άλλες πλευρές των γεγονότων;
Οπότε η τέχνη και η δημοκρατία επίσης είναι δύο πολύ δύσκολες θεματικές για να είμαστε δογματικοί – εξ ορισμού η τέχνη και η δημοκρατία απέχουν από δογματισμούς.
Και εδώ έρχομαι στο ζουμί. Ξεσηκώθηκαν ο απανταχού καλλιτέχνες και άρχισαν να διεκδικούν την ελευθερία της τέχνης. Σύμφωνοι.
Για τον Θοδωράκη γιατί όχι; Το άγαλμα δεν είναι τέχνη που ανήκει σε όλους τους κατοίκους της πόλης και της χώρας; Έχει άλλη βαρύτητα ο βανδαλισμός από έναν γραφικό βουλευτή που θέλει να τραβήξει τα φώτα από σοβαρά ζητήματα και άλλη ο βανδαλισμός μες στα μούτρα μας σε σχεδόν μηνιαία βάση; Και αναλογιστήκαμε ποτέ ότι η φασαιότητα της Ικαρίας δεν θα άνθιζε ποτέ χωρίς τον Θοδωράκη;
Υ.Γ. Η ανθρώπινη ιστορία κρύβει μέσα της πολύ αίμα – όλοι οι λαοί έχουν χύσει, και σε όλους τους λαούς έχει χυθεί. Ας αφήσουμε τους συμβολικούς βανδαλισμούς κι ας επικεντρωθούμε στην ιστορία που θα γραφτεί από δω και μπρος. Κι αν καταφέρουμε να τη γράψουμε χωρίς αίμα, μαγκιά μας.
