Αθάνατο έργο, παραγνωρισμένο στην εποχή του, αφού δεν έγινε (αμέσως) αντιληπτό (ή μήπως έγινε) το καυστικό, ανατρεπτικό χιούμορ με την ελαφρώς αντικοινωνική αλλά (αδιαπραγμάτευτη) φιλάνθρωπη προοπτική.

Η κατάρρευση τής φεουδαρχικής τσαρικής Ρωσίας, η άνοδος των αστών και τα κηρύγματα περί Ελευθερίας που εξέθρεψε ο Διαφωτισμός και διέδωσε η Γαλλική Επανάσταση έρχονται εδώ να αντιπαλέψουν συντηρητικά αντανακλαστικά και πεπαλαιωμένες αντιλήψεις περί πολιτικής ορθότητος.

Ο ιατροφιλόσοφος Άντον Παύλοβιτς Τσέχωφ λειτουργεί (συνειδητά ή υποσυνείδητα) ως χρονικογράφος, μάρτυρας τής εποχής του.

Σε αυτό το έργο συμπυκνώνεται όλη η μετέπειτα δραματουργία του.

Η διηγηματογραφία του έχει έναν περισσότερο ευθυμογραφικό χαρακτήρα. Όμως κι αυτά τα θεατρικά του έργα «κωμωδίες» τα ονομάζει και τα χαρακτηρίζει, παρά τις βαρύγδουπες, σκοτεινές, ερεβώδεις σκηνοθεσίες που του επεφύλαξε ο Στανισλάβσκι, ο οποίος όμως τον έκανε γνωστό σε όλον τον κόσμο και τον καθιέρωσε, θεμελιώνοντας ταυτόχρονα τον σκηνικό ρεαλισμό και την απαίτησης τής παραστατικής αληθοφάνειας.

Πέρα κι από τον «Βυθό» του Γκόρκι, ετούτοι οι πάντα επίκαιροι «Άθλιοι» αργοσαπίζουν στην πληκτική ρωσική επαρχία τού τέλους τού επαναστατικού δέκατου ένατου αιώνα. Ο Τσέχωφ σε αυτό το πρωτόλειό του δημιουργεί τύπους. Δεν είναι ακόμη πλήρη δραματικά πρόσωπα. Είναι σαν να τους βλέπει απέξω, αποστασιοποιημένα. Σαν γκροτέσκο κουκλοθέατρο μοιάζουνε ετούτα τα δρώμενα. Κυρίαρχη η τάση φυγής, όπως και στις μεταγενέστερες, ώριμες «Τρεις Αδελφές».

Στην παράσταση τού θεάτρου Τόπος Αλλού, ο Νίκος Καμτσής σε ελαφρώς παραλλαγμένη διασκευή, σε εκσυγχρονισμένη σκηνοθεσία, και με εορταστικό τρόπο (από πλευράς όψεως, ηχητικού τοπίου και υποκριτικής) τονίζει την μεσογειακή, διονυσιακή θα έλεγα, αντίληψη για την χαρά τής ζωής κι απολεπίζει τον βίο από το σκοτεινό βορειοευρωπαϊκό περίβλημά του.

Αυτή η αντίληψη είναι απολύτως θεμιτή και λειτουργική. Παράγει αποτελέσματα συγκρουσιακά αλλά και ενδιαφέροντα από αισθητικής και ρυθμολογικής απόψεως.

Πρόκειται για μια καθ’ όλα νόμιμη ερμηνεία που γεμίζει τους θεατές πλησμονή και τους βοηθάει να προβληματιστούν εκ τους ασφαλούς για τους πολιτικοκοινωνικούς μετασχηματισμούς μιας μακρινής μεταβατικής, μεταιχμιακής εποχής μας, ανάλογης με την δική μας.

Οι προκλήσεις που βιώνουμε σήμερα (Κλιματική Αλλαγή, Ρομποτική, Κβαντική Τεχνολογία, Υπερκατανάλωση Ενέργειας, Υπεράντληση φυσικών και ανθρωπίνων πόρων) είναι ίσως ανάλογες με τις ρήξεις που προκάλεσαν τόσο η Πρώτη όσο και η Δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση.

Όμως τα διακυβεύματα τώρα είναι απείρως σοβαρότερα και οι συνέπειες των όποιων επιλογών μας μη αντιστρεπτές πλέον.

Η διαχρονικότητα τών έργων τού Τσέχωφ έγκειται – κατά την ταπεινή μου γνώμη – στην χειρουργική ματιά, στην εν ψυχρώ αυτοψία στο θερμό σώμα τής τότε επικαιρότητας. Δύσκολος συνδυασμός, σπάνιος. Απαιτεί μεγάλες δόσεις απελπισίας για να μπορέσεις να γράψεις ΈΤΣΙ.

Η αειφόρος ανάπτυξις είναι το ζητούμενο και στον «Θείο Βάνια», όταν ο Τσέχωφ μιλάει αφ’ ενός για τα δάση που καίγονται κι αφ’ ετέρου για το ρημαγμένο συναισθηματικό τοπίο ολάκερης τής Ανθρωπότητας.
Ήταν περισσότερο διεισδυτικός απ’ όσο άντεχε η εποχή του, ελάχιστα διδακτικός (αν και ακόμη μάς εκπαιδεύει στην ενσυναίσθηση ως ευκταία πανάκεια, ως μαγικό φίλτρο καθολικής σωτηρίας).

Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας
https://konstantinosbouras.gr

Info:

Άντον Πάβλοβιτς Τσέχωφ

ΠΛΑΤΟΝΩΦ

Τα όντα που πέφτουν σε χειμερία νάρκη αφυδατώνονται και μειώνουν τον μεταβολισμό τους. Δεν τρώνε, δεν πίνουν, δεν κινούνται και η θερμοκρασία του σώματος μειώνεται στο έπακρο. Η αναδιάταξη της στάθμης του μεταβολισμού τους αρχίζει όταν η άνοιξη δείξει τα πρώτα σημάδια της. Η αύξηση του μεταβολισμού φέρνει αύξηση της ενέργειας που μπορεί να φτάσει μέχρι τον παροξυσμό. Μετά από ένα βαρύ χειμώνα έρχεται στην επιφάνεια ένα έντονο ένστικτο για ερωτικές συνευρέσεις. Ο ερωτικός παροξυσμός δεν είναι κατ΄ ανάγκην κάτι αρνητικό. Αντίθετα μπορεί να είναι ευκαιρία για περεταίρω εξέλιξη και πρόοδο.

Ρωσικός χειμώνας βαρύς. Το χιόνι μέχρι επάνω. Τα σπίτια ερμητικά κλειστά σε πόρτες και παράθυρα και σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους. Που μπορείς να πας; Και ξαφνικά άνοιξη, ένας κάποιος ήλιος, η φύση που ξυπνάει…. Οι αισθήσεις βγαίνουν από την χειμερία νάρκη τους. Το έσω τοπίο των ανθρώπων ξυπνάει και ζητάει… να αναπνεύσει, να σηκώσει τα μάτια να δει τον ήλιο, να μιλήσει, να επικοινωνήσει και να ερωτευτεί φυσικά. Όλα αυτά στον ΠΛΑΤΟΝΩΦ παίρνουν ιλιγγιώδεις διαστάσεις, κωμικές και δραματικές.

Βρισκόμαστε στον κήπο του αποθανόντος άδοξα στρατηγού Βοινίτσεφ και της χήρας πια Αννα Πέτροβνα, μιας νέας σνομπ Ρωσίδας αριστοκράτισσας. Επισημαίνω εδώ ότι ο χώρος είναι και πάλι ένας κήπος. Όπως και στον Βυσσινόκηπο, στον Βάνια, στον Γλάρο, στις Τρεις αδελφές. Να λοιπόν πως συνδέονται όλα μεταξύ τους σε ένα ενιαίο και τέλειο σύνολο στην περίπτωση του Τσέχωφ.
Στη περίπτωση του Πλατόνωφ λοιπόν μετά από ένα βαρύ Ρώσικο χειμώνα μαζεύονται φίλοι και γείτονες για να γιορτάσουν την νύχτα του μεσοκαλόκαιρου. Αιώνιοι και απογοητευμένοι επαναστάτες, καταχρεωμένοι αριστοκράτες, ξεπεσμένοι φεουδάρχες της προεπαναστατικής Ρωσίας, οι οποίοι, αφού έχασαν περιουσίες και ιδανικά σε γλέντια και κακοδιαχείριση, περιμένουν αδρανείς, φλυαρώντας και αμπελοφιλοσοφώντας.

Σχέσεις και πάθη ξετυλίγονται με θυελλώδη τρόπο διότι μετά από ένα χειμώνα που αναγκάζει τους ανθρώπους να μείνουν κλεισμένοι για 8 μήνες, με το χιόνι να σκεπάζει τα σπίτια μέχρι τις καμινάδες, τα πρόσωπα θέλουν να ζήσουν, να αναπνεύσουν, και να ερωτευτούν φυσικά, διότι ο χειμώνας θα ξανάρθει και αυτοί θα ξανακλειστούν μέσα. Επίκεντρο ο γοητευτικός και προκλητικός επαρχιακός δάσκαλος ΜΙΧΑΗΛ ΒΑΣΙΛΙΕΒΙΤΣ ΠΛΑΤΟΝΩΦ με τον οποίο είναι ερωτευμένες όλες οι γυναίκες τις παρέας. Ευφυής και γοητευτικός, αλαζών και κυνικός ο Πλατόνωφ εισβάλλει στο μυαλό και την ψυχή όλων αδιακρίτως και ανασύρει στο φως την ανικανότητά τους να αυτενεργήσουν και εντέλει να ζήσουν. Παίζοντας μαζί τους καταδεικνύει τα πνευματικά και συναισθηματικά τους όρια, ενώ ο ίδιος αφήνεται ηδονικά στα χέρια τους να αναγνωρίσουν σε αυτόν έναν «δαίμονα» που θα τιθασεύσει το χάος του μυαλού τους.

Υπάρχει η έννοια της απόδρασης το ίδιο έντονη και υπαρξιακή όπως και στα άλλα μεγάλα και ολοκληρωμένα έργα του. Διότι και στον ¨Πλατόνωφ¨ τα πρόσωπα εκφράζουν το ανικανοποίητο της ζωής τους όπως και στον Θείο Βάνια. Βιώνουν ένα τέλμα και θέλουν να αποδράσουν από αυτό και δεν τα καταφέρνουν όπως και στις Τρεις αδελφές που δεν θα πάνε ποτέ στη Μόσχα. Θα συνεχίσουν να σέρνουν την ζωή τους με τον ίδιο τρόπο που την σέρνουν ο Eστραγκόν και ο Βλαντιμίρ περιμένοντας έναν Godot που δεν θα έρθει ποτέ.

Ο ΠΛΑΤΟΝΩΦ είναι το πρώτο έργο του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα.
Το έργο είναι η μήτρα όλων των κατοπινών μεγάλων έργων του Τσέχωφ καθώς περιέχει πρόσωπα και καταστάσεις που ο συγγραφέας διαπραγματεύτηκε στα διάσημα κατοπινά του έργα που έμειναν στην ιστορία.
Μια καινούργια δραματουργική επεξεργασία, απολύτως βασισμένη στο πρωτότυπο θα δώσει την ευκαιρία για μια νέα ρηξικέλευθη παράσταση. Κείμενο- σκηνοθεσία ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ

Στην σκηνή του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ έχει στηθεί ο κήπος του αποθανόντος άδοξα στρατηγού Βοινίτσεφ –Σκηνικό – κοστούμια ΜΙΚΑ ΠΑΝΑΓΟΥ και εκεί μαζεύονται μετά από ένα βαρύ Ρωσικό χειμώνα όλα τα πρόσωπα.
Επίκεντρο ο γοητευτικός και προκλητικός επαρχιακός δάσκαλος ΜΙΧΑΗΛ ΒΑΣΙΛΙΕΒΙΤΣ ΠΛΑΤΟΝΩΦ (ΜΑΞΙΜΟΣ ΜΟΥΜΟΥΡΗΣ). Γύρω του ηθοποιοί γνωστοί που έχουν διανύσει πολλά σκηνικά χιλιόμετρα, όπως ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΡΑΓΚΙΟΓΛΟΥ, η ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ ΠΑΛΑΙΟΘΟΔΩΡΟΥ, η ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΘΑΝΟΥ, ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ, η ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΦΩΤΑΚΗ, η ΙΩΑΝΝΑ ΜΥΛΩΝΑ, δόκιμοι και βασικοί συνεργάτες του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ, αναλαμβάνουν ισάξιους ρόλους. Τον ρόλο του γιατρού Νικολάι Τριλέσκι (alter ego του Τσέχωφ) έχει αναλάβει ο ίδιος ο σκηνοθέτης.
Πραγματικά σ΄ αυτό το έργο και ειδικά στο κείμενο που επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης, δεν υπάρχουν πρώτοι και δεύτεροι ρόλοι. Οι επαρχιακοί αριστοκράτες που ξετυλίγουν τα πάθη τους στο κτήμα του Βοινίτσεφ και της γυναίκας του Άννας Πέτροβνα, είναι όργανα μιας ορχήστρας, που αποδίδει συναρπαστικά το συμπάν του Αντον Τσέχωφ και τον απελπισμένο κόσμο της προεπαναστατικής Ρωσίας.

Κείμενο-Σκηνοθεσία-Σκηνικό
ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ
Κοστούμια
ΜΙΚΑ ΠΑΝΑΓΟΥ
Μουσική
ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΙΤΑΤΟΣ
Χορογραφία-Κίνηση
ΚΑΛΙΑ ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΗ
Βοηθός Σκηνοθέτη
ΧΡΥΣΑ ΝΤΑΟΥΛΗ
Βοηθοί Σκηνογράφου-Ενδυματολόγου
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΜΕΛΕΤΙΟΥ
Δημ. Σχέσεις – επικοινωνία
ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΚΟΛΑΚΗΣ
Social media
SUNFOLLOWERS-Ελένα Τσιροζίδου

Ο ΠΛΑΤΟΝΩΦ ξεκίνησε στις 18 Νοεμβρίου στην κεντρική σκηνή του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ και παίζεται κάθε ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, ΣΑΒΒΑΤΟ, ΚΥΡΙΑΚΗ στις 8.30 μμ.