Με αφορμή την παράσταση «Ο Ζιλ και η Νύχτα» που ανεβαίνει στο θέατρο Σημείο, μιλήσαμε με το σκηνοθέτη και ερμηνευτή της παράστασης κύριο Νίκο Χατζηπαπά. Ένας αξιόλογος καλλιτέχνης ο οποίος μας μίλησε για τη μαχρόχρονη πορεία του στο Ελληνικό Θέατρο, την ενδιαφέρουσα παράσταση που ανεβαίνει τα Δευτερότριτα από 8 Οκτωβρίου, καθώς και για τα επόμενα σχέδιά του για ολόκληρη τη θεατρική σεζόν.

1. Κύριε Χατζηπαπά, η πορεία σας στα θεατρικά δρώμενα της χώρας είναι μακρά και αξιόλογη. Μιλήστε μας για αυτήν, τις σπουδές σας, τη HelixActionTheatre, τη διοργάνωση του Φεστιβάλ Θεάτρου Δρόμου ή για ο,τιδήποτε άλλο πραγματικά νιώθετε υπερήφανος.

Αν και σπούδασα κινηματογράφο και θέατρο, το θέατρο με κέρδισε. Ίσως λίγο από τύχη αλλά και από ιδιοσυγκρασία, αφοσιώθηκα στο θέατρο και το σινεμά παρέμεινε κάτι σαν μια επιθυμία ή κρυφό όνειρο, που πάντα ήταν στην ατζέντα μου αλλά ποτέ δεν μπήκε δίπλα το ΟΚ. Ο στόχος μου ήταν η υποκριτική αλλά ζώντας στην Ελλάδα, μου ήρθε σχεδόν αβίαστα η σκηνοθεσία, αρχικά ως βοηθός σημαντικών σκηνοθετών. Πολύ γρήγορα πέρασα στην σκηνοθεσία. Συνεργάστηκα με σημαντικούς οργανισμούς όπως το Εθνικό Θέατρο, την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης στη Θεσσαλονίκη και αρκετά Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. Ωστόσο η δημιουργία του Μαγικού Θεάτρου και του Θεάτρου Δρόμου το 1987 ήταν μια περίοδος που καθόρισε σε ένα βαθμό τα επόμενα βήματα μου στο θέατρο. Η περίοδος της διοργάνωσης του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Δρόμου το 2009, το οποίο συνέχισε να πραγματοποιείται για μια εξαετία ήταν πράγματι μια περίοδος που με απορρόφησε στο είδος αυτό το θεατρικό, με απομάκρυνε από το θέατρο του συμβατικού χώρου, αλλά θεωρώ ότι με ωρίμασε και σαν άτομο, αλλά και την άποψη μου για το θέατρο.

2. Σκηνοθεσία ή υποκριτική;

Και τα δύο, από δω και πέρα.

3. Τι σας συναρπάζει στο θέατρο ως θεατής, τι ως ηθοποιός τι ως σκηνοθέτης;

Ως θεατής και ηθοποιός με συναρπάζει η ζωντανή επαφή και το αμετάκλητο των πραγμάτων. Ως σκηνοθέτη, η γοητεία της συνεργασίας με τους ηθοποιούς και η δημιουργία του “Θεατρικού Σύμπαντος” εκ του μη όντος.

4. «Ο Ζιλ και η Νύχτα»: Ποιά είναι τα κεντρικά σημεία του έργου και κατ’επέκταση τα κεντρικά σημεία στα οποία βασίστηκαν η σκηνοθετική σας ματιά και η ερμηνεία σας;

Στο έργο “Ζιλ και η Νύχτα” συνυπάρχουν δύο πλαίσια, ένα πραγματικό και ένα φανταστικό. Το πραγματικό πλαίσιο προσδιορίζεται από την απολογία του Ζιλ ντε Ραι στην Ιερά Εξέταση το 1440. Ολόκληρο αυτό το πλαίσιο, όπου είναι και το κυρίαρχο, καλύπτοντας το 90% του έργου, βασίζεται στα πρακτικά του θρησκευτικού δικαστηρίου τα οποία διασώζονται ακέραια, έχουν εκδοθεί και μεταφερθεί από τα λατινικά στα Γαλλικά από τον Pierre Klossowski. Εκεί είναι συγκεντρωμένα μαζί με τις καταθέσεις των μαρτύρων, ένα αναλυτικό χρονολόγιο, μία μεγάλη εισαγωγή και σημειώσεις του Georges Bataille σε έναν τόμο που κυκλοφόρησε το 1965 με τη δική του εκδοτική επιμέλεια.

Και σε ένα φανταστικό πλαίσιο που αναφέρεται στις σκέψεις και σ’ έναν εσωτερικό διάλογο του Ζιλ Ντε Ραι με την Ιωάννα της Λωραίνης και τον δαίμονα Μπαρόν που στην πραγματικότητα είναι ένας τραγικός μονόλογος που πηγάζει από τα πιο μύχια και σκοτεινά τοπία της ύπαρξης του.

Ο Ζιλ ντε Ραι έγκλειστος σε ένα κόσμο που βρίσκεται στο μεταίχμιο της αγιότητας και του πιο σκοτεινού και ειδεχθούς εγκλήματος, με μόνη διέξοδο τον πιο ταπεινωτικό και φρικτό θάνατο της κρεμάλας και της πυράς. Η ειλικρινής μεταμέλεια του Ζιλ ντε Ραι τον απαλλάσσει από τον αφορισμό που τον έτρεμε, αλλά τον οδηγεί στη θεαματική και λυτρωτική διαφυγή με θάνατο στην πυρά και την αγχόνη. Τα αποτρόπαια, εκλεπτυσμένα και ειδεχθή εγκλήματα του Ζιλ ντε Ραι τον κατατάσσουν σ’ ένα εκ των πλέον σκοτεινών και αποτρόπαιων κατά συρροή δολοφόνων όλων των εποχών.

5. Στην παράσταση αναλύεται η ψυχολογική φύση ενός εγκληματία; Ένας τρόπος σκέψης διαφορετικός από το συνηθισμένο;

Το έργο Ζιλ και η νύχτα έχει πολλαπλό ενδιαφέρον. Δικαστικό, θρησκευτικό, κυρίως ψυχογραφικό. Όλοι οι μελετητές του φαινομένου Ζιλ ντε Ραι αναρωτιούνται πως ένας άνθρωπος σαν τον Ζιλ Ντε Ραι, από αυτό που ήταν, θεοσεβούμενος, πιστός στο Χριστό και στην Ιωάννα, ένθερμος πατριώτης, που πολέμησε για την απελευθέρωση της Γαλλίας και έγινε Στρατάρχης, έφτασε στο αντίθετο απώτατο άκρο. Η ψυχογραφική ή και ψυχιατρική παράμετρος είναι από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του έργου που μεταφράζονται και ως θεατρικό και ερμηνευτικό ενδιαφέρον.

6. Στο έργο αναλύεται επίσης και η σχέση του Ζιλ ντε Ραι με τη Ζαν ντ’Αρκ. Πόσο σχετίζεται με την ψυχοσύνθεση του Ζιλ;

Η σχέση του Ζιλ ντε Ραι με την Ιωάννα της Λωραίνης είναι δομικό στοιχείο του έργου. Η Ιωάννα είναι η μια πλευρά, η φωτεινή όψη του καλού και ο Δαίμονας Μπαρών, η σκοτεινή πλευρά του κακού. Και τα δυο μαζί συνθέτουν την ύπαρξη του Ζιλ Ντε Ραι.

7. Το Καλό και το Κακό συνυπάρχει στο έργο του Ούγκο Κλάους, βασισμένο και στα πρακτικά της απολογίας του Ζιλ ντε Ραι. Πόσο δυσδιάκριτα και υποκειμενικά είναι τα όριά τους;

Το καλό και το κακό συνυπάρχουν στον Ζιλ σε βαθμό που δύσκολα μπορεί κανείς να ξεδιαλύνει τα όρια τους. Ο Ζιλ είναι ταυτισμένος με την Ιωάννα, αλλά κουβαλά τις ενοχές του, επειδή δεν κατάφερε να την γλιτώσει από την πυρά. Επικαλείται τον διάβολο για να φτιάξει χρυσάφι που θα τον σώσει από την οικονομική καταστροφή, αυτός ωστόσο δεν παρουσιάζεται ποτέ, για τον απλούστατο λόγο, είναι ήδη εκεί, κατοικεί μέσα στον Ζιλ Ντε Ραι. Ο Ζιλ έχει μια φωτεινή και μια σκοτεινή πλευρά που συνυπάρχουν αξεδιάλυτα. Το έργο είναι αυτή η κατάδυση στην σκοτεινή πλευρά της ύπαρξης που αναζητά μάταια την λύτρωση και το φως.

8. Πόσο επίκαιρη είναι η παράσταση «Ο Ζιλ και η Νύχτα»; Τι θα έχει να δει και να ζήσει ο θεατής βλέποντας την παράσταση; Τι είναι αυτό που θα πάρει μαζί του στις «αποσκευές» του;

Το έργο είναι σύγχρονο και το θέμα του διαχρονικό, η αιώνια πάλη του καλού και του κακού των δημιουργικών και καταστροφικών δυνάμεων της ανθρώπινης νόησης. Το “Ζιλ και η Νύχτα” είναι ένα πολύ σκληρό και ακραία τολμηρό έργο, στοιχείο που χαρακτηρίζει εξάλλου το συνολικό έργο του Ούγκο Κλάους, που δεν στερείται ωστόσο το χιούμορ, τις απροσδόκητες διακυμάνσεις και ακραίες μεταπτώσεις. Η πολιτική, κοινωνική πλευρά του έργου θα ήταν σοβαρή παράλειψη να αγνοηθεί, μια πλευρά που βρίσκεται στον πυρήνα του έργου. Ο ολοκληρωτισμός, η βία, ο πόλεμος και η θυσία της πιο αγνής και παιδικής αθώας ύπαρξης, στον βωμό του χρήματος αποτελούν δομικό συστατικό στοιχείο του έργου. Ελπίζω πως αυτό που ο θεατής θα πάρει μαζί του φεύγοντας από την παράσταση είναι η λυτρωτική αγαλλίαση που μας προσφέρει το αυθεντικό έργο τέχνης.

9. Τι άλλα σχέδια έχετε για την επερχόμενη θεατρική σεζόν;

Τον ερχόμενο Οκτώβριο θα παρουσιαστεί στο θέατρο Olvio το έργο του Slawomir Mrozek, Tango το οποίο σκηνοθετώ με την συμμετοχή ενός εκλεκτού θιάσου. Από τις 15 έως 30 Σεπτεμβρίου, επίσης στο θέατρο Olvio πραγματοποιείται το Δεύτερο Φεστιβάλ Θεάτρου Βαλίτσας. Αρχές Φεβρουαρίου θα παρουσιαστεί το έργο του Jose Triana “H Νύχτα​ των Δολοφόνων”,​ επίσης στο Θέατρο Olvio. Παράλληλα, θα επαναληφθεί η μουσικοθεατρική παράσταση «Δανάη» στον Πολυχώρο Εκστάν και τέλος εντός της θεατρικής περιόδου του 2019, το Θέαμα για Δημόσιο Χώρο,“Μηχανή​ Caspar”,​για το οποίο η ομάδα Helix έχει επιχορηγηθεί από το υπουργείο πολιτισμού για την συγκεκριμένη παραγωγή.

10. Τι είναι για εσάς το Θέατρο με τρεις λέξεις;

Μια λέξη “Θρησκεία”.

Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Χατζηπαπά

INFO

 «Ο Ζιλ και η Νύχτα»

Πρεμιέρα: 8 Οκτωβρίου

Συντελεστές 

Μετάφραση: Μαρία Ευσταθιάδη

Σκηνοθεσία- Ερμηνεία: Νίκος Χατζηπαπάς

Συμμετοχή: Πάνος Λαμπρίδης

Γλυπτό: Κωστής Παπαδόπουλος

Μουσική Επιμέλεια: Ελίζα Χατζηπαπά

Βοηθός Σκηνοθέτη: Νέλη Αλκάδη

Φωτογραφήσεις: Κλεοπάτρα Σάρλη

Εκτέλεση Κοστουμιών: Λίτσα Κυρίτση

Δημόσιες Σχέσεις: Χρύσα Ματσαγκάνη

Διεύθυνση Παραγωγής: Κατερίνα Βαρδακαστάνη

Βοηθός Παραγωγής – Βοηθός PR: Ράνια Παπαδοπούλου

Παραγωγή: Helix Theatre – Labillusions

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη – Ώρα 20:30 από 8 Οκτωβρίου έως 4 Δεκεμβρίου 2018

Τιμές εισιτηρίων:

12 Ευρώ

10 Ευρώ μειωμένο / Ομαδικά

8 Ευρώ ανέργων, Φοιτητικό, Άνω των 65, ΑΜΕΑ.

5 Ευρώ ατέλειες

*   Ο Νίκος Χατζηπαπάς σπούδασε θέατρο, κινηματογράφο, σκηνογραφία, ενδυματολογία και γραφικές τέχνες. Το 1979 ίδρυσε την Εταιρεία Δωδεκανησιακού Θεάτρου. Το 1987 ίδρυσε το Μαγικό Θέατρο. Το 1996 ίδρυσε το Helix Action Theatre. Με παραστάσεις του έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και Ευρωπαϊκές Διοργανώσεις σε Μεγάλη Βρετανία, Πολωνία (Malta Festival), Μπελαρούς, Γαλλία, Ιταλία, Βουλγαρία, Σερβία, Κροατία, Κύπρο, Τουρκία, Αίγυπτο, Ινδία και Κίνα (31o Φεστιβάλ των Εθνών). Την περίοδο 1991-1995 διετέλεσε Διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου. Από το 1997 – 2000 συνεργάστηκε ως σκηνοθέτης στο Εθνικό Θέατρο. Συνεργάτης της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης Θεσσαλονίκης και πολλών Περιφερειακών Θεάτρων. Από το 2009 διοργανώνει το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Δρόμου στην Αθήνα. Έχει υλοποιήσει τα Ευρωπαϊκά προγράμματα Helidra (leader) και το πρόγραμμα Circus as way of life (partner). Εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Πανευρωπαϊκό Νομαδικό Πανεπιστήμιο στο Πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου του Aurillac στη Γαλλία, που πραγματοποιήθηκε το 2008. Tο 2010 συμμετείχε ως προσκαλεσμένος στο Open Street International forum στο Fermo της Ιταλίας. Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Υποψηφιότητας της Ρόδου (Α και Β φάση), για την Πολιτιστική Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2021. Από το 2014 – 2016 διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής και παραγωγός του Θεάτρου “Προσκήνιο”. Το 2015 διοργάνωσε το Φεστιβάλ Θεάτρου Βαλίστας. Έχει σκηνοθετήσει έργα των Σαίξπηρ, Μπεν Τζόνσον, Κρίστοφερ Μάρλοου, Μολιέρου, Κάρλο Γκολντόνι,  Άντον Τσέχωφ, Φ. Γκαρθία Λόρκα, Σάμουελ Μπέκετ, Μπέθ Χένλυ, Μισέλ Ντε Γκελντερόντ, Μάϊκλ Φρέϊν, Γιούκιο Μισίμα, Αριστοφάνη, Αισχύλο, Καζαντζάκη, Θεοτοκά, Ζιώγα, Μάτεσι, Μπόστ, Σκούρτη, Κεχαϊδη, Μουρσελά, Λυμπεράκη, Ευθυμιάδη, Δωριάδη, Μοντσελέζε, Χουρμούζη κα. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών και του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου.