Η Νέα Φιλαδέλφεια διατηρεί μέχρι τώρα την αύρα της αναγέννησης. Αυτή την αναγέννηση που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες το μακρινό 1923, τότε που κατέφθασαν στην περιοχή ξεριζωμένοι από το σπίτι τους στη Μικρά Ασία, με λιγοστά υπάρχοντα στη βαλίτσα, αλλά μπόλικη ελπίδα στις τσέπες τους.
Από τότε, με τα χρόνια και τις αλλαγές, η Νέα Φιλαδέλφεια έχει διαμορφωθεί σε μια περιποιημένη περιοχή με πολύ πράσινο και καλή ποιότητα ζωής. Συνεχίζει να κουβαλάει την ιστορία της, η οποία πάει χέρι-χέρι με την ιστορία της Ελλάδας, μαζεύοντας όλες εκείνες τις στιγμές που τη σημάδεψαν και τέλος, τη διαμόρφωσαν.
Ρέματα: Νήματα περιοχών. Ακολουθώντας την υγρή μορφή της ιστορίας
Με αφορμή την πρώτη ονομασία της περιοχής, πιάνουμε το νήμα από την αρχή. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1927, η γνωστή Νέα Φιλαδέλφεια λεγόταν Ποδονίφτης, παίρνοντας το όνομά της από το ομώνυμο ρέμα που τη διαρρέει, εκεί που σήμερα φτάνει το Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας. Η ονομασία του ρέματος επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Οι επικρατέστερες είναι είτε ότι ο Ποδονίφτης είχε τόσο λίγο νερό, που αρκούσε για να πλύνεις μόνο τα πόδια σου, είτε επειδή ήσουν αναγκασμένος να τσαλαβουτήσεις στα ρηχά νερά του για να περάσεις στο δρόμο με τον οποίο διασταυρωνόταν.
Ένα άλσος γεμάτο ιστορία
Ένας γυμνός λόφος που μετατράπηκε σε καταφύγιο πράσινου. Αυτό είναι το Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας. Η βασίλισσα Σοφία φύτεψε το πρώτο πεύκο το 1914, σηματοδοτώντας την αρχή της δημιουργίας ενός σημαντικού πνεύμονα της Αθήνας, δίπλα από το ρέμα του Ποδονίφτη. Έκτοτε, η διαδρομή του Άλσους ακολουθεί την πορεία της ιστορίας. Το 1939 πραγματοποιήθηκε νέα δενδροφύτευση από τον βασιλιά Γεώργιο Β’, καλύπτοντας την έκταση των 480 στρεμμάτων.
Η γερμανική κατοχή ταλαιπώρησε και το Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας, εκτός από τους κατοίκους της Αθήνας. Τα δέντρα του χρησιμοποιήθηκαν για ξυλεία θέρμανσης, απογυμνώνοντας το Άλσος. Το 1948 ολοκληρώθηκε νέα αναδάσωση από τη βασίλισσα Φρειδερίκη, ενώ το 1956 εγκρίθηκε η κατασκευή της λίμνης που κοσμεί μέχρι σήμερα το Άλσος. Το 1959 θεμελιώθηκε ο Δημοτικός Κινηματογράφος στην είσοδο του Άλσους, προσθέτοντας πολιτιστικό χαρακτήρα στο χώρο.
Σαν κεραυνός… Εν Αιθρία!
Σαν… κεραυνός εν αιθρία έπεσε πριν πολλά πολλά χρόνια στην παρέα, ότι η Νέα Φιλαδέλφεια έχει αποκτήσει τη δική της ξεχωριστή μπυραρία. Με μπύρες από όλο τον κόσμο. Με ποικιλίες και πιάτα που συνοδεύουν γευστικά κάθε επιλογή μας. Σε δροσερό σημείο για τις καλοκαιρινές μας συναντήσεις.
Οι πρόσφυγες φτάσαν και στη Νέα Φιλαδέλφεια
Η περιοχή κατοικήθηκε μαζικά για πρώτη φορά την περίοδο 1922-1928 από Μικρασιάτες πρόσφυγες. Μαζί με τις μνήμες και τα λιγοστά υπάρχοντά τους, οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους και την ιστορία ενός τόπου που ποτέ δεν ξέχασαν. Κι έτσι ο Ποδονίφτης έγινε Νέα Φιλαδέλφεια σημαίνοντας μια νέα αρχή για την πόλη.
Ένα γήπεδο, φορέας ελπίδας
Η Νέα Φιλαδέλφεια είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ομάδα της ΑΕΚ. Κι αυτό γιατί η συγκεκριμένη αθλητική ομάδα δεν λειτουργεί μόνο ως ένας αθλητικός όμιλος που στεγάστηκε στην περιοχή. Φέρει το βάρος των ανθρώπων που έστησαν μια αθλητική ένωση μέσα από τον ξεριζωμό, για να ριζώσουν αλλού, χωρίς όμως να ξεχνούν την ιστορία που κουβαλούν βαριά στις πλάτες τους.
Όλα άρχισαν το 1924. Δύο χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, μια παρέα Κωνσταντινουπολιτών της Αθήνας αποφάσισε να ιδρύσει ένα σωματείο που θα θύμιζε τις χαμένες πατρίδες και τον πολιτισμό χιλιάδων χρόνων, ο οποίος έσβησε μέσα στις στάχτες.
Στις 13 Απριλίου 1924, στο κατάστημα αθλητικών ειδών του Κωνσταντίνου Δημόπουλου και των αδερφών Αιμίλιου και Μενελάου Ιωνά στην οδό Βερανζέρου 24 στο κέντρο της Αθήνας, οι Πολίτες αθλητές πήραν την ιστορική απόφαση και ένας νέος μεγάλος σύλλογος είχε ήδη αποκτήσει ζωή. Το καταστατικό υπέγραφαν πάνω από σαράντα μέλη της Κωνσταντινουπολίτικης κοινότητας της Αθήνας. Έμβλημα ήταν ο Δικέφαλος Αετός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και χρώματα το κίτρινο και το μαύρο.
Μετά από ενέργειες του συμβούλου της Κεντρικής Επιτροπής Στεγάσεως Προσφύγων, Ιωάννη Χρυσαφίδη, παραχωρήθηκε το 1926 για την άθληση των προσφύγων μία δενδρόφυτη έκταση στον Ποδονίφτη, τη Νέα Φιλαδέλφεια δηλαδή! Ήταν ένας ανώμαλος χώρος που με τη νυχθημερόν εθελοντική εργασία των προσφύγων μετατράπηκε σε γήπεδο.
Η ΑΕΚ, όμως, δεν εγκαταστάθηκε εκεί πριν τις 2 Νοεμβρίου του 1930, όταν εγκαινιάστηκε με μεγαλοπρέπεια στο φιλικό 2-2 με τον Ολυμπιακό. Το 1934, ο πρώτος πρόεδρός της, Κωνσταντίνος Σπανούδης, με προσωπικές του ενέργειες προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, κατάφερε να παραχωρηθεί το γήπεδο από το Υπουργείο Πρόνοιας στην ΑΕΚ για αθλητική χρήση. Την ίδια εποχή, το γήπεδο απέκτησε περίφραξη και υποτυπώδεις υποδομές, όπως αποδυτήρια. Προς τα τέλη της δεκαετίας του ‘30, και με τη Νέα Φιλαδέλφεια να είναι πια η έδρα της ομάδας, η ΑΕΚ θα γίνει η απόλυτη κυρίαρχος του ελληνικού ποδοσφαίρου, κατακτώντας το νταμπλ του 1939 και το πρωτάθλημα του 1940.
Σαν κεραυνός… Εν Αιθρία!
Σαν… κεραυνός εν αιθρία έπεσε πριν πολλά πολλά χρόνια στην παρέα, ότι η Νέα Φιλαδέλφεια έχει αποκτήσει τη δική της ξεχωριστή μπυραρία. Με μπύρες από όλο τον κόσμο. Με ποικιλίες και πιάτα που συνοδεύουν γευστικά κάθε επιλογή μας. Σε δροσερό σημείο για τις καλοκαιρινές μας συναντήσεις.
Πάνω κάτω η Δεκελείας
Η λεωφόρος Δεκελείας είναι η αρτηρία της Νέας Φιλαδέλφειας. Η διαδρομή ξεκινά στο σημείο που η Δεκελείας συναντιέται με την Τατοΐου, στα σύνορα με Μεταμόρφωση και Νέα Ιωνία.
Κατεβαίνοντας, συναντάμε στα αριστερά μας την αρχή του Άλσους της Νέας Φιλαδέλφειας. Λίγο πριν το τέλος του Άλσους, κι αφού έχουμε περάσει το θερινό σινεμά Cine Alsos, βρίσκουμε το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού “Φιλιώ Χαϊδεμένου”. Η εξαιρετική συλλογή μικρασιατικών κειμηλίων, που διασώθηκαν από τις δραματικές στιγμές της μικρασιατικής καταστροφής, ξεδιπλώνει την ιστορία των προσφύγων, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν με προθυμία στο κάλεσμα της Μικρασιάτισσας Φιλιώς Χαϊδεμένου, η οποία τα συγκέντρωσε με ιδιαίτερη επιμονή και φροντίδα.
Λίγα βήματα παρακάτω, ορθώνεται μπροστά μας το Μνημείο Μικρασιατών και Αλησμόνητων Πατρίδων, πάνω στο ομώνυμο πάρκο. Ένα ορειχάλκινο σύμπλεγμα που απαρτίζεται από δέκα όρθιες φιγούρες. Πέντε παιδικές, τρεις γυναικείες -εκ των οποίων η μία κρατά ένα βρέφος στην αγκαλιά της- και μια ανδρική φιγούρα, ενός ιερέα. Στέκονται για τελευταία φορά στα πάτρια εδάφη τους, τα παράλια της Μικράς Ασίας, με το βλέμμα στραμμένο προς το Αιγαίο, έτοιμοι να ξενιτευτούν. Το μνημείο φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Χρήστο Μέλλο το 1995, ενώ τον χώρο γύρω από αυτό επιμελήθηκε ο αρχιτέκτονας Κ. Χριστόπουλος.
Στην αντίπερα όχθη της Δεκελείας βρίσκεται ο “ναός” της ΑΕΚ. το στάδιο Αγιά Σοφιά.
Σαν κεραυνός… Εν Αιθρία!
Σαν… κεραυνός εν αιθρία έπεσε πριν πολλά πολλά χρόνια στην παρέα, ότι η Νέα Φιλαδέλφεια έχει αποκτήσει τη δική της ξεχωριστή μπυραρία. Με μπύρες από όλο τον κόσμο. Με ποικιλίες και πιάτα που συνοδεύουν γευστικά κάθε επιλογή μας. Σε δροσερό σημείο για τις καλοκαιρινές μας συναντήσεις.
Η προσφυγιά μέσα από το χιπ-χοπ τραγούδι των Στίχοιμα “Ο Ξένος”
Είναι η Οδύσσεια απ’ του πλοίου την κουβέρτα
κατέβηκε στον Πειραιά και του δώσαν μια τέντα
τους ρώτησε αν ήρθαν οι φίλοι του και τα αδέρφια
και του πάνε μακριά από εδώ κάπου στα Φιλαδέλφεια
τον ρώτησαν ποιοι είσαστε, εγγόνια ποιων προγόνων
και απάντησε είμαστε Έλληνες 3.000 χρόνων
κι έσφιξε μες στα χέρια του χώμα και 2 πέτρες
αυτές που σπέρνουν πρόσφυγες κι εκεί φυτρώνουν τέντες
και οι τέντες γίνανε φωνές μικρών παιδιών στους δρόμους
και οι φωνές γίναν φωτιές απ’ την δουλεία στους ώμους.
Σαν κεραυνός… Εν Αιθρία!
Σαν… κεραυνός εν αιθρία έπεσε πριν πολλά πολλά χρόνια στην παρέα, ότι η Νέα Φιλαδέλφεια έχει αποκτήσει τη δική της ξεχωριστή μπυραρία. Με μπύρες από όλο τον κόσμο. Με ποικιλίες και πιάτα που συνοδεύουν γευστικά κάθε επιλογή μας. Σε δροσερό σημείο για τις καλοκαιρινές μας συναντήσεις.
Γιάννης
Ο Γιάννης ήρθε 7 χρονών στη Ν. Φιλαδέλφεια με τους πρόσφυγες γονείς του. Από τότε δεν την έχει εγκαταλείψει ποτέ. Μιλήσαμε μαζί του για τα καλά και τα άσχημα της γειτονίας αυτής.
Ξεκινώντας από τα όμορφα στοιχεία αυτής της γειτονιάς· με διάταγμα του 1993, στη Ν. Φιλαδέλφεια δεν μπορούνε να χτιστούνε πολυκατοικίες που να ξεπερνάνε τους δύο ορόφους. Επίσης, υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές για να χτιστεί μία οικοδομή οι οποίες πρέπει να συνάδουν με τον τρόπο που χτίστηκαν τα προσφυγικά σπίτια στην περιοχή.
Πολλά μαγαζιά εστιάζουν στην ιστορία της Ν. Φιλαδέλφειας προσφέροντας προϊόντα που σχετίζονται με τα υλικά και τα φαγητά των προσφύγων που έφεραν μαζί τους σαν παραδόσεις από την Πόλη. Ακόμη, δε θα βρεις τεράστια εμπορικά καταστήματα που να καταπίνουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα. Όλα τα παραπάνω βοηθάνε στο να συνεχίζει η Ν. Φιλαδέλφεια να διατηρεί έντονο το στοιχείο της γειτονιάς και την ησυχία της. Το γήπεδο της ΑΕΚ μπορεί κάποιες φορές να διαταράσσει αυτήν την ηρεμία αλλά αποτελεί ταυτόχρονα ένα σημείο σύνδεσης με το παρελθόν και την ιστορία του τόπου.
Περνώντας στα αρνητικά. Το πρώτο πράγμα που μου ανέφερε είναι το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει με το πάρκινγκ. Ενώ η Ν. Φιλαδέλφεια είναι μια περιοχή εξόδου για τον κόσμο της Αθήνας, δεν έχει τις απαιτούμενες υποδομές για την στάθμευση των αυτοκινήτων αφού δεν υπάρχει ούτε δημόσιο πάρκινγκ, ούτε μεγάλος ιδιωτικός χώρος στάθμευσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα αυτοκίνητα να παρκάρουν όπου βρουν δημιουργώντας μεγάλο πρόβλημα σε πεζούς αλλά ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα στα ΑμεΑ εξαιτίας της στάθμευσης πάνω στις μπάρες.
Επίσης, η Λ. Δεκελείας είναι ένας δρόμος περίπου 7 χλμ στον οποίο αν και έχει γίνει πεζοδρόμηση δεν υπάρχει ποδηλατόδρομος για να μπορεί ο κόσμος να κινηθεί με ποδήλατο. Το πασίγνωστο Άλσος της Ν. Φιλαδέλφειας είναι ένας τεράστιος χώρος πρασίνου και ανοιχτωσιάς μέσα στην τσιμεντένια πόλη, αλλά είναι αρκετά παρατημένος. Αν και είναι καθαρός δεν υπάρχει επαρκής φωτισμός και τα γηπεδάκια που υπάρχουν στο εσωτερικό του δεν είναι προσεγμένα. Ακόμη, δεν αξιοποιείται όσο θα έπρεπε για να γίνονται δράσεις ή να γίνει χώρος άθλησης για να μπορέσει να ζωντανέψει το πάρκο. Σημαντική πληροφορία είναι ότι μέσα στο Άλσος βρίσκεται το Μετεωρολογικό Κέντρο (Ε.Μ.Υ) το οποίο είναι σημείο αναφοράς για τη Ν. Φιλαδέλφεια, αλλά και για ολόκληρη την Αττική.
Το γήπεδο της ΑΕΚ είναι κι αυτό ένα σημείο αναφοράς για την περιοχή. Όμως, το ήδη πολύ μεγάλο πρόβλημα του πάρκινγκ γίνεται ακόμη μεγαλύτερο τις μέρες που πραγματοποιούνται αγώνες. Ο πολύς κόσμος που συγκεντρώνεται στην περιοχή λόγω των αγώνων μπορεί επίσης να λειτουργήσει αποτρεπτικά για κόσμο που θέλει να κάνει την έξοδό του ή τη βόλτα του. Φυσικά, το ότι θα μπορούσε η Ν. Φιλαδέλφεια να έχει περισσότερο πράσινο είναι μία παρατήρηση που κάθε γειτονιά θα έπρεπε να βάζει στα κυριότερα αιτήματά της προς τον εκάστοτε αρμόδιο Δήμο.