Ένα συναρπαστικό μυστήριο γύρω από ένα ζευγάρι στην αναζήτηση της αλήθειας. Μια μαύρη κωμωδία γεμάτη εκπλήξεις όπου το πάθος εναλλάσσεται με τον ολοκληρωτικό πόλεμο. Ο γάμος και η συζυγική ζωή είναι ένα ανεξάντλητο θέμα που έχει εμπνεύσει διαχρονικά δεκάδες θεατρικά έργα και μυθιστορήματα. Ο Ερίκ Εμανυέλ Σμιτ, στα Μικρά Συζυγικά Εγκλήματα, καταδύεται στα αβυσσαλέα βάθη της αρχετυπικής σχέσης των ηρώων του και μας παραδίδει ένα έργο βαθιά φιλοσοφικό. Τα υπαρξιακά ερωτήματα που θέτει είναι αυτά στα οποία αγωνίζονται να απαντήσουν τα ζευγάρια στη μικρή ή μεγάλη διάρκεια του έγγαμου βίου τους, αλλά κατά κανόνα μένουν αναπάντητα μέχρι να τους χωρίσει η ζωή ή ο θάνατος.
Η Κάτια Σπερελάκη μεταφράζει και σκηνοθετεί τη μαύρη κωμωδία του Ερίκ Εμανυέλ Σμιτ στον Πολυχώρο Τέχνης Αλεξάνδρεια. Ανάμεσα στις πρόβες και στις παραστάσεις που ήδη ξεκίνησαν με μεγάλη επιτυχία, ξεκλέβει λίγο χρόνο και μας μιλά όχι μόνο για την παράσταση, αλλά και για τις ανθρώπινες σχέσεις, τη μνήμη και άλλα πολλά με αφορμή το έργο.
Γιατί επιλέξατε να μεταφράσετε και να σκηνοθετήσετε τα «Μικρά συζυγικά εγκλήματα»;
Έχω ιδιαίτερη αγάπη στη γαλλική γλώσσα και στο γαλλικό θέατρο, αλλά το συγκεκριμένο έργο το επιλέξαμε μαζί με τους πρωταγωνιστές του, ή μάλλον τους τότε (προ πανδημίας) πρωταγωνιστές του, γιατί έχουμε ξεκινήσει να το δουλεύουμε πάνω από τρία χρόνια πριν, και έκτοτε το καστ έχει αλλάξει κατά το ήμισυ. Ο Ερίκ Εμανυέλ Σμιτ είναι ένας συγγραφέας που κυριολεκτικά φιλοσοφεί πάνω στην ανθρώπινη φύση, και πραγματεύεται τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται φτάνοντας στο υπαρξιακό βάθος των προβλημάτων που θίγει. Η μεταφραση ήταν μια πρόκληση και η σκηνοθεσία επίσης. Ελπίζω να κατάφερα να εισπράξει ο θεατής τον προβληματισμό, την απαισιοδοξία, αλλά και το χιούμορ των ηρώων του.
Το έργο πραγματεύεται τις ανθρώπινες σχέσεις ιδίως τις ερωτικές/συζυγικές. Τι κρίνετε ότι έχει αλλάξει στην εποχή μας πάνω σε αυτό το θέμα;
Τίποτα δεν έχει αλλάξει. Θα έλεγα ότι το έργο είναι μια πραγματεία πάνω στη συζυγική ζωή, ένας φιλοσοφικός στοχασμός για τη συμβίωση των ανθρώπων. Η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει με τις εποχές, και αυτό κατά τη γνώμη μου καθιστά το έργο διαχρονικό. Βρίσκω ότι ο Σμιτ είναι βαθιά επηρεασμένος από τον Στρίντμπεργκ, αλλά ως Γάλλος και γνήσιος απόγονος του Μαριβώ, ξέρει τέλεια να χειρίζεται τη μαύρη κωμωδία και να ελαφραίνει την ατμόσφαιρα. Πολλά ζευγάρια θα αναγνωρίσουν κομμάτια της σχέσης τους στο έργο, και η θέση του Σμιτ, αν και βαθιά απαισιόδοξη, τελικά συμβιβάζεται με την έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου για συνύπαρξη.
Ο κεντρικός ήρωας έχει πάθει αμνησία. Πόσο σημαντική είναι η μνήμη στην ίδια την ταυτότητά μας;
Είμαστε αυτό που θυμόμαστε ότι είμαστε. Η ύπαρξή μας δομείται από τα θραύσματα της μνήμης μας, τα οποία σαν ψηφίδες ενός παζλ μπαίνουν στη θέση τους και αποτελούν την προσωπικότητά μας. Η απώλεια της μνήμης ακυρώνει αυτό που το άτομο αντιλαμβάνεται ως “εγώ”, βυθίζοντας στο σκοτάδι τη σχέση του με το περιβάλλον και με τους άλλους. Ένας άνθρωπος χωρίς μνήμη πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό του, να χωρέσει τον ψυχισμό του σε ένα άλλο περίβλημα το οποίο πρέπει να αναδομήσει εκ του μηδενός. Δύσκολο έως ακατόρθωτο…
Τι εύχεστε να αποκομίσει ο θεατής από τη συγκεκριμένη παράσταση;
Σε μια παράσταση ο θεατής ανταποκρίνεται ανάλογα με τα βιώματά του, την προσωπικότητά του, τη θέση του στην κοινωνία και στον κόσμο. Στην παράστασή μας λοιπόν, θα ευχόμουν να συλλάβει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων και να συμμεριστεί την υπαρξιακή αγωνία των ηρώων του έργου, αλλά και γιατί όχι, να γελάσει με το χιούμορ με το οποίο αντιμετωπίζουν την κατάστασή τους!
Πώς κρίνετε το επίκαιρο θέμα του ΠΔ85 που έχει αναστατώσει όλο τον κλάδο των ηθοποιών;
Το θέμα είναι πολύπλοκο, παλιό, επί χρόνια άλυτο και κυρίως ανέγγιχτο, αφού καμιά κυβέρνηση δεν ασχολήθηκε με τη λύση του γιατί μοιάζει με άλυτο γρίφο ή γόρδιο δεσμό. Τώρα το περίφημο Π.Δ. κατέγραψε και με τη βούλα ότι η καλλιτεχνική εκπαίδευση θεωρείται επί της ουσίας ανύπαρκτη. Τα επί δεκαετίες αδιαβάθμητα πτυχία μας πρέπει να διαβαθμιστούν και να πάψουν να είναι αόρατα για οποιονδήποτε έξω από το σινάφι μας. Είναι σπουδές επίπονες και ως τέτοιες πρέπει να αναγνωριστούν. Για τους καλλιτέχνες αυτό αποτελεί προϋπόθεση αυτοκαθορισμού, εκτός όλων των άλλων. Άλλωστε το πρόβλημα δεν είναι μόνο των καλλιτεχνικών σχολών, αλλά και όλων όσων έμειναν στο κενό με την κατάργηση της Ανώτερης βαθμίδας.
Πού αλλού σας βρίσκουμε αυτή την περίοδο;
Για μένα αυτή η περίοδος είναι το τέλος της σεζόν. Μόλις τέλειωσα τις παραστάσεις στο θέατρο Αλεξάνδρεια με το έργο του Φλοριάν Ζελέρ Το Ψέμα, που παίχτηκε για τρεις σεζόν, και την προηγούμενη εβδομάδα ανέβηκαν τα Μικρά Συζυγικά Εγκλήματα του Ερίκ Εμανυέλ Σμιτ πάλι στο θέατρο Αλεξάνδρεια, σε δική μου μετάφραση και σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια της Λήδας Σπερελάκη και με πρωταγωνιστές τον Σάκη Σιούτη και τη Μαργαρίτα Σάββα. Το έργο θα παίζεται κάθε Παρασκευή στις 21.00, και μερικά Σάββατα, μέχρι τέλος Μαΐου.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Τα σχέδια πάντα δοκιμάζονται στο καμίνι της πραγματικότητας. Μεταφράσεις, συγγραφή, παραστάσεις, όλα αυτά είναι στα επόμενα σχέδιά μου. Ο χρόνος θα δείξει τι θα ευοδωθεί.
«Κάθε φορά που βλέπετε έναν άντρα και μια γυναίκα μπροστά στον δήμαρχο, αναρωτιέστε ποτέ ποιος από τους δυο θα είναι ο δολοφόνος;»
Ο Ζιλ είναι θύμα ενός μυστηριώδους ατυχήματος. Έχει πάθει αμνησία, δεν ξέρει ποιος είναι. Επιστρέφει στο σπίτι του μαζί με τη Λίζα, τη γυναίκα του εδώ και είκοσι χρόνια.
Ποιος είναι;
Ποια είναι η Λίζα;
Πώς ζούσαν ως ζευγάρι;
Με βάση τα όσα του διηγείται, προσπαθεί να ανασυστήσει την ύπαρξή του. Αν όμως η Λίζα λέει ψέματα;
Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Κάτια Σπερελάκη
Σκηνικά-Κοστούμια: Λήδα Σπερελάκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Αλέκα Στεργίου
Φωτισμοί: Γιάννης Ζέρβας
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Λέπουρης
Τρέιλερ παράστασης: Κωνσταντίνος Λέπουρης, Γιώργος Αγγελίδης
Οργάνωση παραγωγής: Μαντάμ Σαρδάμ
Παίζουν οι ηθοποιοί: Μαργαρίτα Σάββα, Σάκης Σιούτης