Τον γνωρίσαμε χάρη στο ίνσταγκραμ, μέσα από ιστορίες που αφορούν ιδιαίτερες λεπτομέρειες του αρχαίου κόσμου.

Γίνεται archaeotrollist, απλά γιατί μπορεί, και μας χαρίζει άφθονες στιγμές γέλιου ή και προβληματισμού με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Γιατί η αρχαιολογία, μπορεί να είναι και ποπ!

Τι είναι η Ποπ Αρχαιολογία;

Ποπ Αρχαιολογία την είπα για να κάνει εντύπωση και ίσως την αδικεί ο όρος. Καλά, είναι και που το ποπ το έχουμε για κακό. Εννοείται ως popular, δηλαδή για το κοινό, δημοφιλής, προσιτή. Επί της ουσίας είναι Αρχαιολογία Κοινού. Ή αλλιώς Επικοινωνία της Επιστήμης.

Η αρχαιολογία έχει το καλό πως είναι μια επιστήμη που κολλάει στα πάντα γιατί ασχολείται με τα πάντα. Στην Ελλάδα έχουμε την παρανόηση ότι αφορά μόνο την κλασική αρχαιότητα και τον Παρθενώνα. Αλλά η αρχαιολογία ασχολείται με όλο το ανθρώπινο παρελθόν.

Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και σε όλους τους λαούς. Αρχαιολογία είναι ο Παρθενώνας, οι Πυραμίδες, οι βουδιστικοί ναοί στην Κίνα, τα Μοάι (είναι τα γκουμούτσικα τεράστια γλυπτά στο Νησί του Πάσχα), τα κάστρα της Σκωτίας, οι καταυλισμοί των Ινούιτ στην αρκτική, το Μάτσου Πίτσου στο Περού και ούτω καθεξής.

Πώς εμπνεύστηκες την ιδέα να ξεκινήσεις τις αρχαιοϊστορίες σου και τι ακριβώς είναι αυτές;

Βασικά δεν κατάλαβα τι ξεκίνησα να κάνω όταν το ξεκίνησα. Απλά πόσταρα μια ιστορία για ένα αγγείο, γιατί μου φαινόταν υπερβολικά γαμάτη για να μη τη μοιραστώ και με άλλους. Η μια έφερε δεύτερη… και τρίτη… και κατέληξα μέσα στον πρώτο μήνα ή κάπου εκεί γύρω να αποφασίσω ότι θα ήταν ωραίο να γίνει συνειδητά και στοχευμένα ως Αρχαιολογία Κοινού. Αυτά όλα την άνοιξη του ’18.

Οι αρχαιοϊστορίες είναι ο δικός μου, εξαιρετικά αποτυχημένος όρος να βαφτίσω αυτές τις ιστορίες, ποστ, όπως θες πες τα. Απλά δεν βρήκα καλύτερο όνομα. Μόνο χειρότερα. Έτσι έμεινε ο όρος αρχαιοϊστορία.

Και τον αγαπήσαμε πολλοί. Έχεις φτάσει τους 36.000 ακόλουθους και συνεχίζουν να αυξάνονται. Θεωρείς τον εαυτό σου ινφλουένσερ;

(Γέλια) Ούτε καν! Πρώτον, παρότι το θεωρώ ένα πολύ μεγάλο νούμερο για έναν αρχαιολογικό λογαριασμό και με τιμάει απίστευτα το ότι η δουλειά μου αρέσει σε τόσο κόσμο, αντικειμενικά στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων είναι χαμηλός αριθμός. Μακάρι να αυξηθεί, αλλά δεν με νοιάζει η ποσότητα όσο η ποιότητα. Και είναι εντυπωσιακό ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που με ακολουθούν και βλέπουν τη δουλειά μου είναι γενικά και μορφωμένοι και ανοιχτόμυαλοι!

Σκέψου ότι μέσα σε αυτό το νούμερο, είχα ελάχιστες περιπτώσεις ψεκασμένων που ενοχλήθηκαν ή μου έκαναν αντίλογο περί συνωμοσιών. Ναι, έχει και η αρχαιολογία τη συνωμοσιολογία της. Όταν λέω ελάχιστοι, εννοώ Ελάχιστοι! Μπορεί και μονοψήφιο αριθμό.

Το λες και ελπιδοφόρο.

Γενικά με την ανοιχτομυαλιά έχεις ένα θέμα. Παρακολουθώντας τα θέματα των ιστοριών σου, διαπιστώνει κανείς ότι δεν είναι και για πολύ συντηρητικούς. Κάνεις λοιπόν αρχαιοϊστορίες για ανοιχτόμυαλους ή ελπίζεις να επηρεάσεις κι εσύ μία πιο συντηρητική μερίδα του κοινού μέσα από τις πληροφορίες για την αρχαιότητα;

Ευελπιστώ -ή βαυκαλίζομαι- ότι μπορώ να δείξω άλλες πλευρές της αρχαιότητας και της αρχαιολογίας. Κάποιες από αυτές, αν όχι όλες, έχουν συνδέσεις, επιπλοκές, επιδράσεις, ταυτίσεις ή διαφορές με τους ανθρώπους σήμερα.

Ναι, θεωρώ ότι η αρχαιογνωσία μπορεί να βοηθήσει την κοινωνία σήμερα. Την κοινωνία πάντα βασικά. Αρχαιογνωσία! Όχι αρχαιολατρεία. Ο θαυμασμός είναι μόνο ένα στοιχείο. Και δεν ακυρώνεται. Απλά υπάρχουν πολλά περισσότερα. Υπάρχει κάτι το ψυχοθεραπευτικό και σε κοινωνικό επίπεδο στη γνώση του παρελθόντος.

Και εν τέλει ναι, δεν τα πάω καλά με τον συντηρητισμό. Οτιδήποτε καταπιέζει κοινωνικές ομάδες μου προκαλεί δυσανεξία. Είτε πρακτικά είτε λεκτικά είτε ως νοοτροπία και θεώρηση.

Επίκαιρο παράδειγμα, μυθολογικής – κοινωνικής φύσης: δεχόμαστε τον Δια ως μπερμπάντη και την Ήρα ως κακιά. Ναι οκ… γελάμε. Μαζικούς βιασμούς έκανε. Και δεν ήταν ο μόνος. Αν δεν το αναφέρουμε κι αυτό, έστω στο ελάχιστο αφήνουμε να μένει μια υποδόρια αποδοχή για την μη συναίνεση στη γενετήσια πράξη. Υπερβολικό; Μπορεί. Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες όμως, δεν λένε;

Βέβαια με την ευκαιρία να αναφέρω πως η αρχαιότητα δεν είναι μόνο η μυθολογία.

Ε, όσο να πεις η αρχαιότητα σε τροφοδοτεί με άφθονο υλικό για να καταρρίψεις ταμπού και συντηρητισμό. Κύριο χαρακτηριστικό των ιστοριών σου είναι το χιούμορ. Είτε ως σχόλιο είτε η αρχαιολογική πληροφορία καθεαυτή δίνουν έναν λόγο στο κοινό να γελάσει. Με ποια κριτήρια επιλέγεις λοιπόν τα θραύσματα της αρχαιότητας που θα παρουσιάσεις;

Με ενδιαφέρει να πω κάτι που δεν πολύ ακούγεται ή δεν είναι ευρέως γνωστό! Μπορεί όμως να πω και κάποια ιστορία για κάποιο πολύ γνωστό μνημείο ή αρχαιολογικό εύρημα, από μια άλλη σκοπιά ή με κάποια πληροφορία που δεν συνηθίζεται να ακούγεται.

Γενικά προσπαθώ -προσπαθώ… δεν ξέρω αν το πετυχαίνω πάντα- να μη λέω πράγματα που έχουν ειπωθεί πολλές φορές. Απολύτως, είναι πρακτικά αδύνατον. Δεν εφηύρα την αρχαιότητα ούτε την αρχαιολογία και ΣΙΓΟΥΡΑ ό,τι λέω έχει ήδη ειπωθεί. Απλά ίσως όχι στο ευρύτερο κοινό. Εξάλλου δεν μιλώ σε αρχαιολόγους. Αυτοί τα ξέρουν ήδη. Το ευρύ μορφωμένο κοινό με ενδιαφέρει.

Θα πω δηλαδή κάτι σπάνιο, κάτι κουφό, κάτι ιντριγκαδόρικο, κάτι αστείο, κάτι συγκινητικό κλπ.

Ποια είναι η αγαπημένη σου ιστορία;

Η αρχαιοϊστορία που είχα κάνει για τους σκελετούς που έχουν βρεθεί θαμμένοι αγκαλιά. Επέλεξα τρία ζευγάρια. Τα δυο ήταν ετερόφυλα και το ένα ομόφυλο. Δεν τόνισα ποιο είναι ποιο.

Γιατί η αγάπη είναι από τις ελάχιστες σταθερές στην ανθρώπινη ύπαρξη που είναι φτιαγμένη για να εξελίσσεται και να αλλάζει. Όπως και η ανθρώπινη κοινωνία. Είναι σε μια αέναη κίνηση, όπως και το σύμπαν ολόκληρο.

Όταν λέμε «μα είναι στη φύση μας, δεν αλλάζει», γελάω. Ανθρώπινη φύση είναι η ανθρώπινη βιολογία. Πεινάμε, διψάμε, κρυώνουμε, κατουράμε, αφοδεύουμε. Όλα θέμα βιολογίας. Τη φύση μας τη φτιάξαμε. Δεν ήταν στη φύση μας να τρώμε ψωμί. Καλλιεργήσαμε τη γη και βγάλαμε στάρι κι αλεύρι. Δεν είναι στη φύση μας να φοράμε ρούχα. Κουρέψαμε το πρόβατο. Δεν είναι στη φύση μας να μένουμε σε πολυκατοικίες, να οδηγούμε, να μιλάμε στο τηλέφωνο.

Με πιάνεις πού το πάω…

Τι αντιδράσεις έχει συνήθως ο κόσμος; Πες μας την πιο αστεία.

Οι αντιδράσεις γενικά είναι πολύ θετικές. Ελάχιστοι έχουν ένα μικρό θεματάκι εξοικείωσης με το να βλέπουμε το παρελθόν μας από πολλές πλευρές και πτυχές γιατί έχουμε μάθει να το θαυμάζουμε μόνο ως ιεροποιημένο και κάποιοι δυσκολεύονται να το αποκαθηλώσουν. Το να πεις ότι κάτι μπορεί να μην ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα πχ… είναι κόκκινο πανί για μερικούς.

Το καλύτερο σχόλιο όμως ήταν σε πολύ άσχετο ποστ:

Ήταν σε μια αρχαιοϊστορία για αρχαία σκυλάκια! Υπάρχουν πολλά στοιχεία για αρχαία κατοικίδια που οι ιδιοκτήτες τους τα αγαπούσαν, όπως ακριβώς και το ίδιο έντονα όσο και σήμερα.. και έχουμε μέχρι και ταφικά μνημεία αφιερωμένα στα τετράποδα μέλη των οικογενειών εκείνων!

Μέσα σε όλα, ανέφερα επίσης ότι κάποιες ράτσες έχουν μεγάλο παρελθόν, ότι τα μαλτεζάκια ήταν από την Ιταλία και ονομάζονταν Μελιταία κυνίδια, Μελίτη είναι η Μάλτα στα αρχαία ελληνικά, άρα Μελιταίο – Μαλτεζάκι. Και σχολίασα ότι παρότι στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα που αναφέρουν το κοκόνι ως αρχαία ελληνική ράτσα, αυτό δεν τεκμηριώνεται από κάπου (μέχρι στιγμής τουλάχιστον και ως εκεί που φτάνουν οι γνώσεις μου) και ότι είναι περισσότερο φημολογία παρά πραγματικότητα ότι το κοκόνι είναι αρχαία ράτσα.

Μια κυρία λοιπόν, προφανώς τρολ, θεώρησε ότι αυτό πλήττει την εθνική της υπερηφάνεια και μου έγραψε ένα σχόλιο του τύπου: Ε ΟΧΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΚΟΝΙΑ ΠΙΑ! ΟΛΑ ΘΑ ΜΑΣ ΤΑ ΙΣΟΠΕΔΩΣΕΤΕ ΕΣΕΙΣ ΕΚΕΙ ΣΤΗΝ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ!!!

(εντωμεταξύ εγώ ούτε καν ξέρω που πέφτει η Κουμουνδούρου και δεν νομίζω καν να με ξέρουν ποιος είμαι στον Σύριζα! Ή σε όποιο άλλο κόμμα εξάλλου!)

Θα περίμενα οι πιο έντονες αντιδράσεις να αφορούσαν τους εραστές του Ηρακλή ή του Δία, που έχουν παγιωθεί ως πρότυπα κυρίαρχου αρσενικού. Έχεις κάνει άλλωστε και ιστορίες που φωτίζουν αυτές τις -όχι και τόσο γνωστές – πλευρές των αρχαίων ημών ειδώλων. Πώς αντιδρά το κοινό σε αυτά; Με χιούμορ ή αγανάκτηση;

Το ίδιο περίμενα κι εγώ ως έναν βαθμό όταν ετοίμαζα και πόσταρα τέτοιες ιστορίες. Αλλά παραδόξως ήταν απειροελάχιστες οι αντιδράσεις σε αυτά. Να έχει αρχίσει να αλλάζει η αντίληψη της τοξικής πλευράς της πατριαρχίας και της κακώς εκφρασμένης αρρενωπότητας και να μην ενοχλεί τόσο πολύ κάτι τέτοιο; Να φταίει ότι το κοινό μου στο ίνσταγκραμ είναι κατά 90% από 18 ως 44 άρα πολύ νεανικό και πιο ανοιχτόμυαλο; Μπορεί όλα αυτά. Εξάλλου, δεν λέω κάτι από το μυαλό μου. Όλα αυτά υπάρχουν στην ευρύτερη βιβλιογραφία που είναι προσβάσιμη πλέον από πολύ κόσμο!

Άλλωστε, οτιδήποτε πω δημόσια σε κάποια αρχαιοϊστορία μπορώ να το τεκμηριώσω βιβλιογραφικά, γι’ αυτό και το λέω. Δεν τα βγάζω από το μυαλό μου προφανώς. Είναι πληροφορίες που βασίζονται είτε στην αρχαία γραμματεία είτε στην πολυετή δουλειά αξιόλογων συναδέλφων (και είναι πολλοί αυτοί).

Πρόσφατα μπήκες και στον χορό των podcast. Πώς σου ήρθε η ιδέα;

Δεν μου ήρθε η ιδέα για πόντκαστ. Για την ακρίβεια, ήμουν αρνητικός στη σκέψη.

Επικοινώνησε μαζί μου ο Σταύρος Θεοδωράκης, από το pod.gr και μου το πρότεινε. Τιμητικό φυσικά, αλλά διστακτικός και αμήχανος εγώ, θεωρώντας ότι είναι ένα πεδίο που δεν το ξέρω, είπα ευγενικά ένα… «θα το σκεφτώ», θεωρώντας ότι δεν θα δοθεί έκταση. Ο κος Θεοδωράκης είχε άλλη γνώμη. Με ξαναπροσέγγισε, και ψήθηκα! Λέω «Οκ… τι εχω να χασω; Να μη βγει καλό; Οκ, θα το σταματήσω».

Τελικά μου καλοάρεσε και έχω γλυκαθεί και παρότι δεν μου αρέσει να ακούω τη φωνή μου (σε ποιον αρέσει εξάλλου), μου αρέσει το ότι μπορώ να αφηγηθώ ιστορίες που τις διανθίζω με τραγούδια, μουσικές και ήχους και έτσι ζωντανεύει αλλιώς στη φαντασία!

Ο τολμών νικά. Έχεις γίνει πια αρκετά δημοφιλής και στους φοιτητές της αρχαιολογίας και έχεις δώσει και αρκετές διαλέξεις σε πανεπιστήμια. Γενικά φαίνεται πως η ποπ αρχαιολογία έχει έντονο εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Πιστεύεις ότι είναι εργαλείο που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η εκπαιδευτική διαδικασία;

Θα μπορούσε ναι. Έχει πολλές προεκτάσεις και πολλές εφαρμογές και πολλά επίπεδα εκλαΐκευσης. Εγώ επιλέγω να κινούμαι σε ένα, ή έστω δυο τρία, συγκεκριμένα. Τα επίπεδα εκλαΐκευσης από την απόλυτη εκλαΐκευση ως την απόλυτα «ωμή» επιστημονική πληροφορία είναι πολλά και ιδανικά πρέπει όλα να καλύπτονται από την Επικοινωνία της Επιστήμης.

Εγώ δεν γίνομαι εσκεμμένα διδακτικός μέσω των κοινωνικών δικτύων. Τι είναι η μόρφωση όμως; Συλλογή πληροφοριών. Συλλέγουμε ακούσια πληροφορίες καθημερινά από παντού! Ε, μπορούν κάποιες από αυτές να αφορούν και τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Αρκεί ο ενδιαφερόμενος να βρίσκει την πληροφορία προσβάσιμη στα κοινωνικά του δίκτυα! Δεν μπορώ και δεν θέλω να γίνω δασκαλίστικος! Αν καταφέρω να μεταφέρω νέες πληροφορίες σε ανθρώπους που τους ενδιαφέρουν, αυτό είναι επιτυχία.

Ούτως ή άλλως, δε θα μπορούσε ποτέ η ποπ αρχαιολογία ή η επικοινωνία της επιστήμης να υποκαταστήσει την ίδια την επιστήμη! Η επιστήμη διδάσκεται ποικιλοτρόπως. Η εκλαϊκευμένη μορφή της είναι απλά μια από τις μορφές επικοινωνίας της.

Όπου να ‘ναι βγαίνει και το βιβλίο σου. Τι να περιμένουμε ότι θα δούμε σε αυτό;

Το βιβλίο μου “Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;” είναι ένα γρήγορο ταξίδι -παρουσίαση, σε όλη την ελληνική αρχαιότητα, από τη βαθιά προϊστορία μέχρι το τέλος της, ενώ παράλληλα απαντά και σε πολλές κοινές απορίες περί αρχαιολογίας (πώς θάβονται οι αρχαίες πόλεις; πιο εύρημα έχει μεγαλύτερη αξία; πώς ξεκίνησε η αρχαιολογία; γιατί έχει τέτοια ορολογία; γιατί έχει διαφωνίες; κλπ). Είναι δηλαδή ό,τι δεν χωράει να πω στα κοινωνικά δίκτυα. Μια συνολική, γρήγορη και απλή παρουσίαση όλης της ελληνικής αρχαιότητας με ευχάριστο τρόπο!

Πότε με το καλό θα το πιάσουμε στα χέρια μας;

Αν όλα πάνε καλά με το άνοιγμα του λοκντάουν, αρχές Ιουνίου θα είναι στα βιβλιοπωλεία! Για να το πάρεις μαζί σου στην παραλία και να διαβάζεις πίνοντας pina colada!

Φήμες λένε ότι θα παρουσιάσεις κι ένα ντοκιμαντέρ, αρχαιολογικού φυσικά περιεχομένου. Πες μας γι’ αυτό.

Έμεινε στα μισά του λουτρού! Είναι ένα ντοκιμαντέρ για τα αρχαία κείμενα και το ταξίδι τους στον χρόνο!

Τα γυρίσματα θα ολοκληρωθούν όταν πια μπορούμε να ταξιδέψουμε! Εντωμεταξύ το μαλλί μου γκριζάρει με όλα αυτά που ζούμε. Στη μια σκηνή θα είμαι καστανός και στην άλλη silver fox! Με βλέπω να βάφω μαλλί. Εκεί μας κατάντησε ο κορονοϊός! (Γέλια)

Υπάρχουν αρχαιοϊστορίες που θα ήθελες να κάνεις αλλά δεν μπορείς για κάποιον λόγο;

Ναι!

Είτε γιατί δεν έχω επαρκές φωτογραφικό υλικό, είτε γιατί δεν χωράνε σε ένα ποστ στο ίνσταγκραμ.

Τώρα βέβαια έχω το podcast που μου δίνει ευχέρεια χώρου, αλλά δεν έχει εικόνα! Φυσικά, προτιμώ να είναι όσο πιο σύντομες γίνεται οι ιστορίες που λέω. Βρίσκω τη λεπτομέρεια που θέλω να πω και λέω εκείνη, μόνο με όσα χρειάζεται για να ντυθεί αυτή η λεπτομέρεια. Αν αφεθώ, θα θέλω να πω 1000 άλλα στοιχεία!

Πού μπορεί να δει κάποιος τη δουλειά σου;

Στο ίνσταγκραμ και στο facebook στο προφίλ Archaeostoryteller, και σε podcast, σε όλες τις πλατφόρμες και εφαρμογές που κυκλοφορούν (spotify, apple podcast, google podcast, κλπ)

Επίσης στο youtube ως archaeostoryteller έχει βίντεό μου και ομιλίες (πχ Tedx Athens).