Γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς, Διευθυντής της ιστοσελίδας γεωπολιτικής geoeurope.org

Η φράση «έρχονται τα ρομπότ» προέρχεται από τον χώρο της επιστημονικής φαντασίας και πριν από λίγες δεκάδες χρόνια προξενούσε τρόμο. Τώρα τα ρομπότ είναι εδώ και, με τον πολλαπλασιασμό των δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης, αρχίζουν να εμφανίζονται πραγματικοί φόβοι ότι τα ρομπότ θα απειλήσουν τις δουλειές μας. Στην Κίνα, 943.000 ρομπότ λειτουργούν στα εργοστάσια.

Στη Γαλλία, το Cala φτιάχνει πίτσες και πάστα, ενώ στις ΗΠΑ τα Flippy φτιάχνουν χάμπουργκερ, πατάτες και φτερούγες κοτόπουλου. Εννοείται ότι υπάρχουν ρομπότ που φτιάχνουν καφέ και smoothies.
Στην Καλιφόρνια, το Grover καλλιεργεί φράουλες και προγραμματίζεται να καλλιεργήσει κόλιανδρο, μαϊντανό και ντομάτες. Στη Ρουάντα, τα Akazuba, Ikizere και Ngabo χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση του κορονοϊού, μειώνοντας την έκθεση του ιατρικού προσωπικού στη μόλυνση. Στην Αίγυπτο, το Cira-03 κάνει τεστ PCR, παίρνει αίμα και τη θερμοκρασία των ασθενών, ενώ τους υπενθυμίζει να φορούν μάσκα. Στην Ιαπωνία, τα ρομπότ για διασκέδαση πούλησαν 5,1 εκατομμύρια μονάδες το 2020. Τελευταίο επίτευγμα στον χώρο της ψυχαγωγίας είναι το Gundam, που ζυγίζει 25 τόνους και έχει ύψος 18 μέτρα. Στις ΗΠΑ εμφανίστηκε το RoboFly, που διαθέτει φτερά, κινείται στον αέρα, στο έδαφος και στο νερό, ενώ ζυγίζει 74 μιλιγκράμ. Στη Βρετανία εμφανίστηκε η Ai-Da, το πρώτο ανθρωποειδές ρομπότ λογοτέχνης. Η Ai-Da παρουσιάστηκε στο μουσείο Ashmolean της Οξφόρδης και απήγγειλε ποιήματα που είχε γράψει. Μελέτησε το έργο του Δάντη, επεξεργάστηκε τη Θεία Κωμωδία και από εκεί εμπνεύστηκε για τα δικά της ποιήματα. Σε λίγο καιρό, η δημιουργικότητά της θα επεκταθεί και σε άλλα πεδία της τέχνης.

Στις ΗΠΑ, επιστήμονες ανακάλυψαν μια εντελώς νέα μορφή βιολογικής αναπαραγωγής και εφάρμοσαν την ανακάλυψή τους για να δημιουργήσουν τα πρώτα αυτοαναπαραγόμενα ζωντανά ρομπότ. Αυτοί οι επιστήμονες είχαν κατασκευάσει το 2020 τα πρώτα ζωντανά ρομπότ, τα Xenobots, συναρμολογημένα από κύτταρα βατράχου. Τώρα διαπίστωσαν ότι τα Xenobots μπορούν να δημιουργήσουν
μωρά-Xenobots μέσα στο στόμα τους, συγκεντρώνοντας μεμονωμένα κύτταρα που σε λίγο καιρό εξελίσσονται σε νέα Xenobots.

Με την ταχύτατη εξέλιξη της ρομποτικής, εμφανίζονται νέα ερωτήματα για την ανθρωπότητα. Πώς θα επωφεληθούμε από την τεχνολογία χωρίς να παίρνουμε μη αποδεκτά ρίσκα; Τι δικαιώματα θα δοθούν στα ρομπότ τα οποία θα μιμούνται την ανθρώπινη συμπεριφορά ή θα ενσωματώνουν ανθρώπινες ιδιότητες; Τι χώρος θα μείνει για την ανθρωπότητα, αν και όταν ξεπεραστεί από τα δημιουργήματά της;

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι η διαχείριση των ρομπότ βασιζόταν σε αρχές που προέρχονταν από την επιστημονική φαντασία. Οι τρεις νόμοι του Ισαάκ Ασίμωφ για τη στάση των ρομπότ (μην βλάπτεις τους ανθρώπους, να υπακούς στις εντολές, να προστατεύεσαι) δεν αποτελούν πραγματικούς νόμους. Μια σειρά από κυβερνήσεις έχουν διαμορφώσει κανονισμούς διαχείρισης της τεχνητής νοημοσύνης, που βασίζονται στις αρχές του ανθρώπινου ελέγχου, της διαφάνειας, της ασφάλειας, της υπευθυνότητας, των μη-διακρίσεων και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.

Καθώς τα ρομπότ θα γίνονται περισσότερο όμοια με τους ανθρώπους και περισσότερο κοινωνικά, θα χρειαστούν περισσότεροι κανόνες για την προστασία τους. Σε πρώτη φάση θα μοιάζουν περισσότερο με τους νόμους προστασίας των κατοικίδιων ζώων. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στην αποφυγή οπλοποίησης των ρομπότ –κάτι που δεν θα συναντήσει κάποιος στα άδυτα της DARPA και των ανάλογων οργανισμών των Μεγάλων Δυνάμεων– αλλά και θυματοποίησής τους.

Το πρωτοποριακό έργο του Κάρελ Τσάπεκ Τα Ρομπότ, του 1920, τελειώνει με την εξέγερση των ρομπότ, που σκοτώνουν τους πάντες εκτός από έναν από τους κατασκευαστές τους. Αυτή η τεχνολογική αποκάλυψη αποτελεί τη βάση πολλών έργων της επιστημονικής φαντασίας, από τον Φρανκενστάιν μέχρι τον Τερμινέιτορ. Η πραγματικότητα όμως, είναι πολύ διαφορετική.

Καθώς τα ρομπότ αρχίζουν να παίζουν έναν μεγαλύτερο ρόλο στην κοινωνία, θα πρέπει να αναπροσαρμόσουμε τα νομικά συστήματα για να τα διαχειριστούμε. Στον βαθμό που κατανοούμε τις λειτουργίες τους, οι ιδιοκτήτες, διαχειριστές ή χρήστες τους θα πρέπει να είναι υπεύθυνοι για αυτά. Ο νόμος και η εφαρμογή του αποτελούν την υπέρτατη μορφή του ανθρωποκεντρισμού. Οι άνθρωποι αποτελούν τα πρωταρχικά υποκείμενα του νόμου, ο οποίος δημιουργείται, ερμηνεύεται και επιβάλλεται από ανθρώπους.

Η μετακίνηση των ρομπότ από την επιστημονική φαντασία στην πραγματικότητα, μας επιβάλλει να ξανασκεφτούμε και τη δική μας κεντρικότητα. Αλλά βρισκόμαστε ακόμα πολύ μακριά από το να παραιτηθούμε από αυτήν. Αν παραιτηθούμε ποτέ.