Νίκος Ξυδάκης-Δημήτρης Παπαδημητρίου: Μουσική συνάντηση στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού

Δεν είναι η πρώτη φορά που συναντώνται οι συνθέσεις του Νίκου Ξυδάκη με του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Είναι η πρώτη φορά όμως που δύο μεγάλα έργα θα παρουσιαστούν μαζί στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στις 29 Ιουνίου. Πρόκειται για τους κύκλους, ‘’Τραγούδια για τους Μήνες’’ και ‘’Γρήγορα η ώρα Πέρασε’’ του Δημήτρη Παπαδημητρίου και του Νίκου Ξυδάκη αντίστοιχα, με την μούσα τους Ελευθερία Αρβανιτάκη, ως κορυφαία και βασική ερμηνεύτρια. Θα τη συνοδεύσει η Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Πέτρου.

Στο πρώτο μέρος της συναυλίας θα παρουσιαστεί ο δίσκος «Γρήγορα η ώρα πέρασε» με την συμμετοχή επί σκηνής του Νίκου Ξυδάκη. Το δεύτερο μέρος ανήκει στα «Τραγούδια για τους μήνες» που θα παρουσιαστούν σε νέα διασκευή – ενορχήστρωση ειδικά διαμορφωμένη για μεγάλο σύνολο από τον ίδιο τον συνθέτη, Δημήτρη Παπαδημητρίου.

Οι δύο συνθέτες που θα συμπράξουν έχουν όμως και εκλεκτική συγγένεια. Όχι μόνο αυτή της κοινής καταγωγής, -γεννήθηκαν στην Αίγυπτο, στο Κάϊρο ο Ξυδάκης και στην Αλεξάνδρεια ο Παπαδημητρίου-. Αλλά κι αυτή της κοινής αισθητικής. Του οράματος για τη μουσική και το τραγούδι. Με την βαθιά γνώση της τέχνης τους, την έμφυτη ευγένεια και την καλλιέργειά τους, έχουν συμβάλει επιδραστικά στον πολιτισμό και στον τρόπο ζωής μας. Στο να εκφράζουμε και να κοινωνούμε τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας.

Λίγο πριν την υπέροχη συνάντησή τους λοιπόν ξέκλεψαν χρόνο από τη μουσική και μου μίλησαν για αυτό που θα παρακολουθήσουμε κάτω απ’ την Ακρόπολη στο τέλος του μήνα. ‘’Τραγούδια για τους μήνες’’ και ‘’Γρήγορα η ώρα πέρασε’’, μέσα από την φωνή-βάλσαμο της Ελευθερίας.

Διανύουμε μία πολύ δύσκολη περίοδο λόγω covid, και η επικοινωνία του κόσμου με τον αγαπημένο του καλλιτέχνη είναι λύτρωση. Η εποχή φαίνεται επιφανειακή αλλά, η ανάγκη πολλών ανθρώπων, να επικοινωνήσουν, μέσα από σημαντικά έργα που έχουν ξεχωριστή θέση στην ιστορία της μουσικής, είναι μεγάλη. Τι ακριβώς θα δούμε στο Ηρώδειο κε Παπαδημητρίου στις 29 Ιουνίου με την Ελευθερία Αρβανιτάκη και τη συμμετοχή σας;

Δ.Π. : H δική μου συμμετοχή, είναι μεν μεγάλη ως εργασία, είναι όμως και αφανής, αφού συνίσταται στην ενορχήστρωση του κύκλου αυτού για συμφωνική ορχήστρα. Επιχειρώ μια αληθινή συμφωνική ενορχήστρωση που να εκμεταλλεύεται τις συμφωνικές δυνατότητες χωρίς να χάνεται ο αρχικός μουσικός στόχος του τραγουδιού. Κανονικά θα είχα τελειώσει σε είκοσι μέρες. Τώρα δουλεύω ήδη δύο μήνες και θα τελειώσω σε μία εβδομάδα. Το είδος αυτής της ενορχήστρωσης δεν είναι σύνηθες για ελληνικά τραγούδια.

Ν.Ξ.: Η Ελευθερία επέλεξε να παρουσιάσει αυτές τις δύο παλαιότερες συνεργασίες της. Με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου τα ”Τραγούδια γιά τους Μήνες”, κι από την πλευρά μου την παρουσίαση ολόκληρου του δισκου ”Γρήγορα η ώρα Πέρασε ”. Ένας δίσκος που έγινε το 2006 με ερμηνεύτρια την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Βασίζεται στα σπαράγματα της ποίησης της Σαπφούς στην μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη. Και τρία αποσπάσματα από ποιήματα του Διονύση Καψάλη, ένα ποίημα του Καρυωτάκη, και ένα χορικό του Ευριπίδη σε μετάφραση του Κ.Χ.Μύρη.

Δημήτρης Παπαδημητρίου και Νίκος Ξυδάκης. Είστε δύο από τους μεγάλους μας συνθέτες. Τι κοινό και τι ξεχωριστό έχετε μεταξύ σας;

Δ.Π.: Το πρώτο κοινό με τον Νίκο είναι η προσήλωση μας στο ποιητικό όραμα του κάθε μας τραγουδιού. Είμαστε κάπως “λανθάνοντες λογοτέχνες” της μουσικής. Υπάρχει ισχυρό θεμέλιο του μουσικού έργου επάνω στον λόγο. Και ως εκ τούτου επιθυμούμε να υπηρετούμε, με διαφορετικό τρόπο, αισθητικές αξίες ακριβές και σπάνιες.

Ο ελληνοκεντρισμός μας είναι κοσμοπολίτικος- μην ξεχνάτε ότι είμαστε κοντοχωριανοί, “Εξ Αιγύπτου” που λένε, και οι δύο. Ασχοληθήκαμε και φέραμε στο προσκήνιο όργανα καταπιεσμένα, αφόρητα από το τουριστικό φολκλόρ ή την αγράμματη δυτικόφρονα φοβία της “τουρκογενούς” μουσικής που είναι απλά η μουσική που οι τούρκοι μας υπέκλεψαν από θαυμασμό και μιμητισμό. Το ούτι, το κανονάκι, το μπεντίρ, το ντουντούκ, το καβάλ και το νέι, ακούσματα Ανατολής και Βυζαντίου, μπήκαν ξανά στο πλάνο της γενιάς μας δυναμικά δημιουργικά, με δικά μας κυρίως έργα. Η Ελληνιστική Αίγυπτος μίλησε μέσα μας!

Από κει και πέρα μας ενώνει μια αληθινή φιλία που ξεκινάει πολύ παλαιά, κάπου εκεί, στις αρχές του ογδόντα. Έχουμε παίξει και μαζί, στο “Αερικό” στην πλάκα. Έχω τεράστιο σεβασμό σε αυτόν τον σπάνιο άνθρωπο με το εκλεπτυσμένο ύφος και γούστο. Ας μην ξεχνάμε ότι αποφάσισα να συνεργασθώ με την Ελευθερία ακούγοντας τη δική τους συνεργασία.

Ν.Ξ: Χαίρομαι που και οι δύο είμαστε Εξ Αιγύπτου. Αυτό μάς κάνει όταν βλεπόμαστε, η όταν μιλάμε, να ανταλλάσσουμε χαιρετισμούς και προσφωνήσεις στην Αραβική γλώσσα. Και αυτό το βρίσκω πολύ συγκινητικό. Είναι μια συνήθεια μεταξύ των Αιγυπτιωτών, και μια αφορμή για να κρατάνε την επαφή με την γλώσσα και κατ’ επέκταση με την Αίγυπτο. Και αν σκεφτείτε ότι οι Αιγυπτιώτες με τα χρόνια όσο πάνε και λιγοστεύουν, όλο και λιγότερο θα ακούγεται ο τόσο μουσικός, και προσφιλής σε εμάς, ήχος αυτής τής γλώσσας. Σαν ένα σύνθημα και παρασύνθημα. Για μένα αυτός είναι ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ μας.

Στη συνείδηση του κοινού είναι άρρηκτα συνδεδεμένες οι μελοποιήσεις σας με τη φωνή της κορυφαίας Ελληνίδας ερμηνεύτριας Ελευθερίας Αρβανιτάκη. α) Θέλω να μου πείτε τι είναι αυτό που την κάνει ξεχωριστή. β) Πόσο σημαντικό θεωρείτε το κομμάτι της ερμηνείας, ώστε η μελοποίησή σας να τύχει της αποδοχής ενός ευρύτερου ακροατηρίου;

Δ.Π.: Η Ελευθερία έχει το θείο χάρισμα να μας ενδιαφέρει. Για κάποιους λόγους που θα χρειαζόμασταν πολλές σελίδες. Το καθ’ ημάς τραγούδι είναι μια ηθική πράξη. Από ένα μη εκπαιδευμένο μουσικά κοινό η πρώτη και συχνά η μόνη προσέγγιση στην τέχνη είναι η ηθική. Ο τραγουδιστής συνεπώς κρίνεται πρωτίστως ηθικά. Εάν το τραγούδι τραβήξει την προσοχή (η αισθητική είναι μία από πολλές οδούς), ο μέσος ακροατής ασχολείται με το καλλιτεχνικό διάβημα ως ηθική πράξη: Θα ακούσει τα όποια λεγόμενα από κάποιον που εκτιμά, σέβεται και εμπιστεύεται.

Η Ελευθερία ήταν λοιπόν μια κοπέλα που ο Έλληνας ήθελε να ακούει. Εν συνεχεία έγινε με μόχθο και μελέτη και μία σπουδαία ερμηνεύτρια, κάτι που κέρδισε επάξια με τίς καλλιτεχνικές της επιλογές. Ο Έλληνας ήθελε να ακούει τα σοβαρά και ευαίσθητα μουσικά κείμενα από μια αντάξια «καθαρή» παρουσία. Αυτή η ηθική της στάση την κάνει να ξεχωρίζει πιο πολύ από τις περισσότερες «καλές φωνές» του καιρού μας. Είναι καθάρια, διάφανη και ανέγγιχτη. Και το κυριότερο, αυτό της πάει πολύ.

Όπως είπε και ο Μίκης, το τραγούδι είναι η βόμβα. Το κανόνι είναι ο τραγουδιστής. Χωρίς αυτό η βόμβα θα σκάσει στα πόδια σου.

Υπάρχει όμως και ένα ακόμα στοιχείο, μια ακόμα παράμετρος που απαιτείται για να αναγνωρισθεί ένα αριστούργημα: μια κοινωνία ώριμη και διψασμένη για αυτό. Μια έκθεση του Πικάσο στην ζούγκλα δεν θα εκτιμηθεί πιστεύω από τα λιοντάρια και τους ουρακοτάγκους.

Ν.Ξ.: Μην ξεχνάμε ότι έχει πει δύο τουλάχιστον τραγούδια που αγαπήθηκαν πολύ. Το ”Ερωτικό” και το ”Στην αρχή των τραγουδιών”.

Σημασία όμως έχει να έχεις έναν διάλογο με μια φωνή. Εγώ την ένιωθα ως φωνή των τραγουδιών μου. Και ως ερμηνεία, και θα έλεγα ακόμη και σαν στάση πάνω στην σκηνή. Δεν είναι το πάν η δημοφιλία ενός τραγουδιστή. Αν συμβεί να είναι κι αυτό έχει καλώς. Και δεν μου αρέσει κανέναν να τον βλέπω σαν ένα όχημα διάδοσης, ούτε σε ευρύτερο κοινό, ούτε και σέ ένα μικρότερο κοινό εκλεκτών. Καλή είναι η πολιτική, αλλά, καλύτερη η μουσική!

Πολλά μαζί είναι που την κάνουν αγαπητή. Είναι μία συγκινημένη και συγκινητική φωνή σχεδόν από μόνη της. Για μένα έχει και μια ψυχική ευελιξία. Μπορεί να υποστηρίξει τα λόγια ενός ποιήματος όσο και έναν στίχο ενός τραγουδιού. Όχι μόνο με την φωνή, αλλά, και με την παρουσία της. Μπορεί να έχει αυτόν τον πιο διονυσιακό ξεσηκωτικό χαρακτήρα, αλλά, και έναν πιο προσωπικό εξομολογητικό τόνο. Αυτή τη δυνατότητα της Ελευθερίας αξιοποίησε το ”Γρήγορα η ώρα Πέρασε”.

Στην Σαπφώ φαίνεται πολύ αυτή η εσωτερικότητα στην ερμηνεία, και θα την έλεγα και τολμηρή. Γιατί αυτοί οι πιο εσωτερικοί τόνοι είναι και λίγο απαγορευμένοι ειδικά σήμερα στο τραγούδι μας. Σχεδόν τρομάζουν. Υπάρχει μία φοβισμένη, τρομαγμένη εξωστρέφεια, που συχνά δεν αφήνει τίποτε άλλο να αναπνεύσει. Γι’ αυτό είναι σημαντικό και τολμηρό όταν ένας δημοφιλής καλλιτέχνης, -αρκεί να έχει τις προϋποθέσεις-, παίρνει το ρίσκο να υπερασπιστεί όχι την ποιότητα και την ποίηση γενικά, άλλα μία διαφορετική έκφραση και μία άλλη γλώσσα. Και βέβαια στην καλή ποίησή μας, και στους ποιητές, που δεν έχουν εξαρτήσεις παραισθησιογόνες, και αφουγκράζοντε και λίγο τον εαυτό τους, αυτό το συναντάς πιο συχνά.

Κύριε Παπαδημητρίου, το 1996 κάνατε με την Ελευθερία τα “Τραγούδια Για τους Μήνες”, ένας δίσκος βασιζόμενος σε Δημοτικά δίστιχα και σε ποίηση του Ελύτη, του Καρυωτάκη, της Πολυδούρη, του Γκανά και της Σαπφούς. Σήμερα εν έτη 2021 θα κάνατε έναν αντίστοιχο κύκλο τραγουδιών;

Η προσπάθεια μας χρειάστηκε όραμα, πίστη και αυταπάρνηση, ρίσκο. Κυρίως από την Ελευθερία. Όμως υπήρχε το κοινό που ήταν στην κατάλληλη φάση για να τα ακούσει. Καταρχήν, τότε ακούγαμε κύκλους τραγουδιών εκατοντάδες φορές. Τώρα κανείς νέος δεν ακούει καν ολόκληρο το τραγούδι. Αλλά, και οι μεγαλύτεροι απλά επιστρέφουν στη σιγουριά του οικείου και αδυνατούν να ενστερνιστούν κάτι καινούργιο. Επίσης τώρα λειτουργούμε και πρωθύστερα: κανείς δεν ασχολείται με το θαμμένο, το άγνωστο. Η επιτυχία λες και έγινε το αντικειμενικό αισθητικό κριτήριο. Τότε συνέβαινε το ανάποδο. Σκοτωνόμασταν να ανακαλύψουμε ένα άγνωστο αριστούργημα.

Έχω κάνει έκτοτε πολλά εξίσου ή και περισσότερο σημαντικά για την πορεία μου έργα. Πολλά είχαν ίσως και μεγαλύτερη επιτυχία, κυρίως κάποια τραγούδια από τα σήριαλ. Εκεί όμως υπήρχε το κανόνι που λεγόταν τηλεόραση στις δόξες τις. Θέλω να πω ότι τα έργα μου είναι λίγο πολύ εφάμιλλα.

Ο κύκλος «…που γι’ Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός» (Καβάφης) Στο Όνομα της Ελένης (κείμενα για την ωραία Ελένη πολλών μεγάλων ποιητών), Το Δελτίο Ανέμων (Γκανάς, Ρουμί, Αναγνωστάκης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου κ.λπ.) , το Λουλούδι Στη Φωτιά (Γκάτσος) , Στης Ψυχής το Παρακάτω, το Λόγω Τιμής (Γκανάς-Αναγνωστάκης), Οι Μπαλάντες της οδού Ατθίδων (Καψάλης), Τα τραγούδια της αιώνιας φυγής (Μίλερ), Του Έρωτα η Μαύρη Δόξα (Χάινε), και τώρα, Ο Μεγάλος Αιρετικός με 30 τραγούδια ξένων και Ελλήνων ποιητών. Ο κόσμος γύρω μου διαρκώς αλλάζει.

Οι συναστρίες της επιτυχίας είναι και θέμα τύχης. Εγώ απλά γράφω. Πριν λίγους μήνες παρουσίασα για τις ανάγκες streaming στο Ναό του Ποσειδώνα, στο Σούνιο, τις «Παραλλαγές σε μιάν Αχτίδα», πάνω στο ομώνυμο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη. Τώρα λχ έκπληκτος βλέπω κοντά 40 χιλιάδες θεάσεις (views), στον Μεγάλο Αιρετικό Γ, μέσα σε ένα μήνα, στο youtoube. Ως συνθέτη όμως δεν με απασχολεί πότε και πώς ο κόσμος θα στρέψει ξανά το βλέμμα και το αυτί στα έργα μου. Όταν θα το κάνει, θα θέλει να με βρει εκεί που με άφησε. Και εγώ θα είμαι αμετακίνητος, αλλά, με πολλά έργα για να ανακαλύψει.

Κύριε Ξυδάκη, Το 2006 κάνατε με την Ελευθερία το “Γρήγορα η Ώρα Πέρασε”, ένας δίσκος βασιζόμενος σε ποίηση Σαπφούς (μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη), Καρυωτάκη, Κ.Χ.Μύρη, και Διον. Καψάλη. Σήμερα εν έτη 2021 θα κάνατε έναν αντίστοιχο κύκλο τραγουδιών;

Μα και τότε το ”Γρήγορα η ώρα Πέρασε”, ήταν ένας δίσκος που θεωρούσαν ότι δεν συμβάδιζε με την εποχή εκείνη. Πάλι ποιήματα και μάλιστα σπαράγματα της Σαπφούς;! Κανείς δεν τo πίστευε! Γι’ αυτό και τo είχα τουλάχιστον δέκα χρόνια στο συρτάρι. Χωρίς να υποτιμώ τον καιρό, δεν μπορώ να σκεφτώ καθόλου έτσι. Εξ άλλου το ίδιο έκανα πάντα. Κάτι αντίστοιχο.

Και μέχρι σήμερα κάνω κυρίως τα πράγματα που με συγκινούν και αγαπώ, τραγούδια ή ποιήματα. Και ας μην εκλαμβάνονται τέτοιες επιλογές λίγο επιπόλαια ως εγωισμοί και ατομισμοί. Γιατί στην ουσία ανιχνεύουν την καλή συλλογικότητα και δεν εξορίζουν το άτομο. Θα ήμουν δυστυχής εάν δεν είχα γράψει τον ”Αποχαιρετισμό” του Βιζυηνού” επειδή εθεωρείτο εξοργιστικά ”εκτός εποχής” ο ίδιος, η γλώσσα του. ‘Η τον Διονύσιο Σολωμό, σπαράγματα κι αυτός! Σε όλους μας ανήκουν αυτά. Απλώς εγώ διακινδυνεύω να το κάνω καλά ή να αποτύχω. Θα κριθεί αυτό…

Κύριε Παπαδημητρίου, γνωρίζετε πολύ καλά ότι η μελοποίηση της ποίησης, είναι μια ιδιαιτέρως εξειδικευμένη εργασία, η οποία απαιτεί από τον συνθέτη, όχι μόνο μια εμπνευσμένη μελωδία, αλλά, μια ολοκληρωτική επικοινωνία του με το κάθε ποίημα. Από τη θέση του ακροατή (όσο μπορείτε), τι αισθανθήκατε όταν ακούσατε για πρώτη φορά τις μελοποιήσεις του κ. Ξυδάκη;

Ο Ξυδάκης όπως είπα είναι ένας μουσικός -λογοτέχνης. Το μέτρο, η λεπταίσθητη προσέγγιση και η ανάδειξη του ποιητικού κόσμου όμως, είναι θέμα του ταλέντου και της καλλιέργειας πριν η παιδεία του έρθει να τα στερεώσει. Το ‘’Ερωτικό’’, ο Σολωμός του, ο Καψάλης και η Σαπφώ του είναι κορυφές που δύσκολα ανεβαίνει κανείς. Και αυτό γιατί πριν προλάβω να σκεφτώ, είμαι σκλάβος αυτού που ακούω. Πιστεύω ακράδαντα ότι ο Καψάλης και η Σαπφώ του είναι μέσα στα λίγα αριστουργήματα του καιρού μας.

Εσείς κύριε Ξυδάκη, από τη θέση του ακροατή (όσο μπορείτε), τι αισθανθήκατε όταν ακούσατε για πρώτη φορά τις μελοποιήσεις του κ. Παπαδημητρίου;

Αισθάνεσαι πόσο μπορεί να σε εμπνεύσει ένας τόπος και μία γλώσσα. Και η πνοή μιας τέτοιας μουσικής να τα ταξιδέψει όχι για μήνες, αλλά για χρόνια…

Τι ετοιμάζετε γενικώς αυτή την περίοδο;

Δ.Π. Έχω μία προσωπική συναυλία μία μέρα μετά το Ηρώδειο, στις 30 Ιουνίου, στο Θέατρο Ρεματιάς Χαλανδρίου, με πολύ ενδιαφέρον ρεπερτόριο. Μια εικοσαμελής νέα ορχήστρα σολιστών, υψηλών προδιαγραφών, αυτή του Δήμου Χαλανδρίου μου κάνει αφιέρωμα. Σε αυτό περιλαμβάνονται συμφωνικά κομμάτια από διάφορα έργα μου σε ειδικές διασκευές, και πολλά τραγούδια –από τον Αιρετικό και το “Πάμε να βρούμε Λίγη Θάλασσα”, μέχρι τα πολύ γνωστά μου τραγούδια που όλοι υποθέτουμε. Με την Βερόνικα Δαβάκη, τον Γιώργο Φλωράκη και τον Πάνο Παπαιωάννου.

Στις 3 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο θα παρουσιασθεί το προπέρσινο θεατρικό μουσικό έργο μου “Φραγκίσκος”, σε κείμενα του Καζαντζάκη, με συμμετοχή ορχήστρας, χορωδίας και τραγουδιστών, πέραν δηλαδή των ηθοποιών. Η σκηνοθεσία και το όλο εγχείρημα οφείλεται και ανήκει στον Ηλία Μαλλανδρή. Μαζί μου θα είναι η Βερόνικα Δαβάκη, ο Μπάμπης Βελισσάριος και ο Κωνσταντίνος Κληρονόμος, μεταξύ άλλων σπουδαίων συμμετοχών σε ηθοποιούς.

Στις 12 Σεπτέμβρη πάλι στο Ηρώδειο, συμμετέχω ως συνθέτης στη “Δίκη του Κολοκοτρώνη”, έργο διασκευασμένο από το θεατρικό συγγραφικό δίδυμο Ρέππα-Παπαθανασίου, σε παραγωγή του Πανελλήνιου Δικηγορικού Συλλόγου και σκηνοθεσία Σταύρου Καραγιάννη.

Παράλληλα ετοιμάζεται για τον Φεβρουάριο ξανά το μιούζικαλ, ο ‘’Μόμπυ Ντικ’’, η μνημειώδης παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων που επανέρχεται μετά τον κορονοϊό στο Christmas Theater. Σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, με τριάντα ηθοποιούς-τραγουδιστές και τρομερή σκηνογραφία του Μανόλη Παντελιδάκη. Ο κορονοιός μας έκοψε με 23 sold outs προπώληση…αλλά, τώρα θα είμαστε ακόμα καλύτεροι!

Ν.Ξ. Ολοκληρώθηκε ένα έργο για το 1821, η ”Μάρθα”, που γράψαμε με τον Διονύση Καψάλη. Ανάθεση της Λυρικής σκηνής. Μαγνητοσκοπήθηκε και περιμένουμε την προβολή του. Και στα άμεσα σχέδια ένας δίσκος με επτά τραγούδια με την Βερόνικα Δαβάκη. Κι αυτό ολοκληρώθηκε. Και θα εκδοθεί σύντομα.

Το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού είναι ένας ιερός χώρος που ταιριάζει και με το ρεπερτόριό σας και με την αισθητική σας. Σας θυμάμαι τον Σεπτέμβρη του 2000 με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, με την επιβλητική παρουσία σας κι ήταν κάτι μοναδικό. Πώς αισθάνεστε για το φετινό ραντεβού;

Δ.Π.: Τι να πω! Το Ηρώδειο είναι το πρώτο μου θέατρο που πήγα ποτέ ως παιδί και είδα Πέρσες σε παράσταση του Κουν. Το πρώτο που δούλεψα επαγγελματικά, αφού στα 19 μου έγραψα μουσική για Οιδίποδα Τύραννο σε παράσταση του Πανεπιστημίου Αθηνών. Να’ταν σημαδειακό; Με την Ελευθερία έχουμε πάει πολλές φορές, με το “Στο Όνομα της Ελένης”, με τον Καβάφη κ.λπ. Είναι νομίζω οριακής συγκίνησης η στιγμή που θα βγει να πει τα “Τραγούδια Για τους Μήνες”, αυτά που η ίδια, η ελληνική κοινωνία και ο χρόνος τα ανέδειξαν ως μεγάλα!

Ν.Ξ.: Είναι ένας ιστορικός χώρος. Σου δίνει το κύρος του και το αισθητικό περιβάλλον. Ενίοτε προσθέτει και ένα βάρος. Να ανταποκριθείς σε μια προσδοκία. Είναι σημαντική πάντως αυτή η συναυλία. Δεν μπορείς εύκολα να παρουσιάζεις ορισμένα έργα συχνά, και μάλιστα στην ολοκληρωμένη μορφή τους. Η Ελευθερία έχει και προσφέρει και το κατάλληλο όνομα, σε αυτή την δύσκολη συγκυρία. Ας το δούμε σαν μια γιορτή. Σαν γενέθλια έξοδο, μετά τον εγκλεισμό και την πανδημία.