Μήπως τα στέκια που αγαπάμε θέλουν τη βοήθειά μας;

Το Ραμόν στο Παγκράτι είναι στέκι. Όχι μόνο για μένα, αλλά και για πολλούς άλλους. Γιατί; Δεν μπορείς να εξηγήσεις ακριβώς ούτε το γιατί ούτε το πώς ένα μέρος γίνεται στέκι. Είναι το κλίμα; Η μουσική; Νομίζω το “κλειδί” στην απάντηση είναι οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι που αγαπούν αυτό που κάνουν, σέβονται τον εαυτό τους και εσένα, γουστάρουν να σε βλέπουν χαρούμενο μέσα στο δικό τους χώρο. Ότι έχουν βάλει ένα λιθαράκι για να διασκεδάσεις και ξεδώσεις.

Το Ραμόν έχει αυτήν την ιδιότητα: να γίνεται αυτομάτως στέκι. Όταν είδα λοιπόν ότι το στέκι μου ετοίμασε ένα crowdfunding “για να μείνει όρθιο και η ομάδα του ακέραιη”, δεν μπορούσα να μην μιλήσω με τη Μελίνα γι’αυτό. Μου εξήγησε τους λόγους που το έκανε, αλλά μου παρέθεσε και τους λόγους για τους οποίους πολλοί επιχειρηματίες στην εστίαση θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα την επόμενη περίοδο. Έχει πολύ ενδιαφέρον, γιατί έμαθα πράγματα, που προσωπικά, δεν ήξερα, ούτε μου περνούσαν από το μυαλό.

Όσο για το crowdfunding αυτό καθεαυτό, η ομάδα του Ραμόν δεν έκατσε με σταυρωμένα χέρια μπροστά στις προκλήσεις που όλοι θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε αργά ή γρήγορα. Συγκροτήθηκε, δυνάμωσε και είναι κοντά μας! Έφτιαξε μια σειρά από προϊόντα με ειδικές ετικέτες και στάμπες για την περίσταση! Δείτε το σαν ένα είδος “προπώλησης” και πάρτε ότι τραβάει η καρδιά σας! Ακόμη και ποτό και μεζέ για διασκέδαση με ιδιαίτερο “άρωμα Ραμόν”. Μπορείτε να κλικάρετε εδώ για περισσότερες λεπτομέρειες: https://www.giveandfund.com/giveandfund/project/Ramon-2020?fbclid=IwAR0CGtY3zcLwbRNv-T8cg7GNWBfzXkno6X7SLsQ_TOKB4Z1O44xkD35pzB0

Μελίνα, είσαι η “ψυχή” του Ραμόν στο Παγκράτι, με πιστούς θαμώνες και φίλους. Πότε θα ανοίξει το μαγαζί και με ποιο τρόπο; Π.χ μόνο με τραπέζια έξω;

To Ραμόν έχει ψυχή ακριβώς επειδή δεν είμαι μόνο εγώ…αλλιώς θα λεγόταν Μελίνα! Απ’ ότι ξέρουμε, μέχρι στιγμής, θα ανοίξουμε τον Ιούνιο, μετά από 2,5 μήνες αναστολής εργασιών, με τραπέζια μόνο έξω και σε διπλάσιες αποστάσεις το ένα με το άλλο απ’ότι πριν. Τώρα, λένε ότι μπορεί να δοθεί προσωρινή, ειδική άδεια από τους Δήμους για κατάληψη επιπλέον χώρου “όπου αυτό επιτρέπεται”, κάτι του οποίου το νόημα δεν είναι ξεκάθαρο.

Ποιοι ήταν οι λόγοι που σε οδήγησαν στη δημιουργία του funding;

Η πρώτη ιδέα δεν είχε να κάνει με το funding και στην αρχή, μάλιστα, δεν ήμουν καθόλου σίγουρη πώς θα φανεί κάτι τέτοιο. Έχουμε μια επιχείρηση, δεν είναι κάποια μη κερδοσκοπική ή μια ΜΚΟ ας πούμε.

Η πρώτη σκέψη ήταν απλά μαθηματικά. Είχαμε ένα πρόβλημα να λύσουμε. Ως συνεταιριστική, η επιχείρηση δεν επρόκειτο να λάβει καμία ενίσχυση. Υπολογίσαμε πόσα θα χρωστάμε τον Ιούνιο, δηλαδή: τα, έστω και μειωμένα, ενοίκια, το ρεύμα, τη σύνδεση τηλέφωνο/ίντερνετ, τις δόσεις στην ΕΥΔΑΠ, τις δόσεις του δανείου, τις δόσεις των μουσικών, πνευματικών και εκτελεστικών δικαιωμάτων, τα χρήματα που κανονικά μαζεύουμε αυτούς τους μήνες για να πληρώσουμε τραπεζοκαθίσματα, τα ασφάλιστρα αστικής ευθύνης, τις προμήθειες που πρέπει να αγοράσουμε (ολόκληρο τον κατάλογο!) και μπορώ να συνεχίσω για πολύ ακόμα. Αυτά, χωρίς να συμπεριλάβω τα τέλη και το φόρο επί του τζίρου στον Δήμο (που δεν ξέρουμε πότε θα πληρώσουμε), χωρίς το ΙΚΑ και το ΦΠΑ που έχουν ανασταλεί.

Αυτά τα λεφτά (μόνο τα κατεπείγοντα δηλαδή!) για να τα βγάλουμε, θα ήταν ούτως ή άλλως δύσκολο, πόσω μάλλον με τα μισά τραπέζια. Από πλευράς προσωπικού δε, δεδομένων των λίγων τραπεζιών, μια λύση στο πρόβλημα θα ήταν να κόψουμε τα μεροκάματα στα μισά -στην καλύτερη περίπτωση- για τουλάχιστον 4 με 5 μήνες έως ότου σταθεροποιηθούμε ξανά. Το μόνο που θα συνέφερε πραγματικά, οικονομικά μιλώντας, θα ήταν να γίνει σελφ-σέρβις το μαγαζί!

Ουσιαστικά, τα προβλήματα δεν έχουν τέλος.

Ναι. Αλλά κάπου εδώ, ας αφήσουμε τα μαθηματικά. Γιατί δε μετράει μόνο η λογική στην επίλυση ενός προβλήματος και ένα πρόβλημα δεν έχει πάντα μόνο μια λύση. Εκτός από την λογική, υπάρχει και η κρίση. Οπότε το θέμα δεν είναι μόνο να βρεις μια λύση, αλλά και το τι είδους λύση ψάχνεις.

Για να διατηρήσουμε όλες τις θέσεις εργασίας, το λιγότερο που θα πρέπει να γίνει είναι να μη χρωστάμε τόσα χρήματα ανοίγοντας κι άρα να έχουμε περιθώριο τους μήνες που θα υπολειτουργούμε.

Έπεσε η ιδέα να εκμεταλλευτούμε όλα τα πράγματα που έχουμε ήδη αγοράσει και κάθονται (οι μπλούζες π.χ είχαν αγοραστεί για τα γενέθλια του μαγαζιού, μια γιορτή που αναβλήθηκε). Επειδή το Ραμόν διαθέτει και άδεια παντοπωλείου, μπορεί θεωρητικά να πουλήσει μπλούζες και πολλά άλλα. Ωστόσο, θα ήταν ασύμφορο να ανοίξουμε μόνο ως παντοπωλείο σε έναν τόσο μεγάλο χώρο, με τόσα έξοδα. Μετά ήρθε η σκέψη της ηλεκτρονικής “προπώλησης” των προϊόντων. Κάποιος μας πληρώνει τώρα και παραλαμβάνει τα προϊόντα όταν ανοίξουμε και μπορούμε να κόβουμε αποδείξεις. Κι αυτό όμως ήταν δύσκολο να το υποστηρίξουμε μόνοι μας, το λογιστικό τοπίο ήταν θολό και δεν είχαμε και την κατάλληλη υποδομή.

Το crowdfunding το σκέφτηκα όταν ένας γνωστός μου, συνιδιοκτήτης μπαρ στην Γερμανία (Du Beast / κλειστό λόγω καραντίνας), χρησιμοποίησε μια τέτοια πλατφόρμα για να μαζέψει χρήματα για τους μισθούς των υπαλλήλων, δίνοντας ως “δώρο” -ή ως ανταπόδοση αν θέλετε- μπλούζες που σχεδίασαν. Τότε σκέφτηκα ότι, μέσω μιας τέτοιας πλατφόρμας, δεν είναι αναγκαστικό να μείνεις σε μια προσέγγιση “δωρεάς” και ότι θα μπορούσε να μας λύσει τα χέρια. Το giveandfund.com παρεμπιπτόντως είναι η μοναδική τέτοια πλατφόρμα στην Ελλάδα και όλες οι πλατφόρμες του εξωτερικού έχουν αποκλείσει τα πρότζεκτ από την χώρα μας από την περίοδο των capital controls.

Τι προϊόντα, λοιπόν, μπορούμε να βρούμε να αγοράσουμε;

Αυτά που θα έβρισκε κανείς και σε ένα ανοιχτό Ραμόν: ποτό δηλαδή και μεζέ… Με ειδικό όμως packaging! Ντιπ πάπρικας μακεδονίτικης, μια σειρά από πίκλες (αγγουράκια-κολοκυθάκια-κρεμμυδάκια) και λικέρ τσίλι. Σε όλα τα βαζάκια προσθέσαμε τις ειδικά σχεδιασμένες για την περίσταση ετικέτες μας. Επίσης, σχεδιάσαμε δύο διαφορετικά μπλουζάκια με στάμπες που συνδυάζουν το ύφος του μαγαζιού με την περίοδο που διανύουμε. Εδώ είναι η στιγμή που πρέπει να πω ότι όλα αυτά δε θα μπορούσαμε να τα κάνουμε εάν δε μας βοηθούσαν -αμισθί- φίλοι σχεδιαστές και γραφίστες και αν αρκετοί προμηθευτές μας δε δέχονταν να μας στείλουν επί πιστώσει ό,τι μας έλειπε για να ολοκληρωθεί η προσπάθεια.

Ποια ακριβώς προβλήματα αναδύονται στην “μετά-καραντίνα” εποχή που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα επιχειρήσεων σαν τη δική σας; Μπορείς με απλά λόγια να εξηγήσεις σε κάποιον που δεν ξέρει γιατί κινδυνεύουν ακόμη και με κλείσιμο οι επιχειρήσεις εστίασης;

Αν προσθέσει κανείς τα χρέη που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια της καραντίνας αλλά, κυρίως τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα λειτουργούν οι επιχειρήσεις για άγνωστο έως τώρα χρονικό διάστημα, τότε το μείγμα είναι εκρηκτικό. Κάποιος που δε γνωρίζει, δε μπορεί να φανταστεί καταρχάς όλα αυτά που καλείται να πληρώσει μια επιχείρηση εστίασης, ένα δείγμα αυτών ανέφερα πρωτύτερα.

Έπειτα, ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο τι θα γίνει με τις πληρωμές που έχουν ανασταλεί, πότε και με ποιον τρόπο θα πρέπει να τα πληρώσουμε. Κι όλα αυτά ενώ έχουμε καταγράψει ταμείο μηδέν τους δύο από τους τέσσερις πιο δυνατούς μήνες του χρόνου (τον Απρίλη και το Μάιο δηλαδή, που γεμίζει ένα μαγαζί “μέσα-έξω”, όπως συμβαίνει το Σεπτέμβρη κι τον Οκτώβρη για τα μαγαζιά που βρίσκονται στις πόλεις). Τέλος, έχουμε μπροστά μας μια περίοδο κατά την οποία θα πρέπει να καλύψουμε τα ίδια έξοδα, του ίδιου χώρου χωρίς όμως να μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες του χώρου αυτού.

Σε αυτά, φυσικά, δεν αναφέρω τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στον κλάδο της εστίασης στην Ελλάδα και τα οποία αποτελούν μια καθημερινή απειλή για την βιωσιμότητα κάθε τέτοιας επιχείρησης, ακόμη και της πλέον πετυχημένης, που γεμίζει καθημερινά τα τραπέζια της.

Ποια θα έλεγες ότι είναι αυτά, τα χρόνια προβλήματα;

Η εστίαση αποτελεί τη βασική πηγή γρήγορου και εύκολου ρευστού για το κράτος και βρίσκεται πάντα στην πρώτη γραμμή των όποιων επιδρομών. Βολεύει επειδή είναι στο ισόγειο, η πόρτα πάντα ανοιχτή και τα σκυλιά δεμένα που λέμε. Βολεύει, επίσης, επειδή, ό,τι και να γίνει, λίγο “ρευστό”, θα υπάρχει στο ταμείο το βράδυ, άσχετα εάν η επιχείρηση τα χρωστάει αλλού αυτά. Θα κόψει το λαιμό του, θα τα μαζέψει τα λεφτά, ο επιχειρηματίας στην εστίαση. Ξέρετε άλλο κλάδο επιχειρηματικό που να δέχεται 5 με 10 διαφορετικούς ελέγχους τον μήνα; Ήρεμα ρωτάω!

Δημοτική αστυνομία, ΙΚΑ, Επιθεώρηση Εργασίας, ΣΔΟΕ, Υγειονομικό, μια η αστυνομία για “τυπικό έλεγχο”, μια η αστυνομία από “ανώνυμη καταγγελία” κι όλη αυτή η παρέλαση διαδοχικά και πάλι από την αρχή, όποια ώρα, όποια μέρα. Ο επιχειρηματίας στον κλάδο μας αντιμετωπίζεται μονίμως ως παραβάτης, πρέπει να αποδεικνύει συνεχώς τα αυταπόδεικτα και ότι δεν άνοιξε κάποια νύχτα στα κρυφά, ενώ από πάνω του πλανάται μια μόνιμη απειλή απαγορευτικών προστίμων για την τήρηση νόμων και κανόνων, που φάσκουν κι αντιφάσκουν μεταξύ τους. Εάν καθόταν κάποιος να βάλει όλους αυτούς του κανόνες μαζί, όλους όμως, θα αντιλαμβανόταν ότι ζητάει από τον επιχειρηματία να τετραγωνίσει τον κύκλο. Και μάλλον αυτός τα καταφέρνει, γιατί η εστίαση συνεχίζει να αποτελεί βασική πηγή εσόδων των δήμων και επειδή συνεχίζουμε να επιβιώνουμε against all odds.

Θα πει κανείς ότι μπορεί αυτό να αποδεικνύει ότι είμαστε λαμόγια. Μπορεί κάποιοι να είναι. Εγώ πάλι θα πω ότι μπορεί να αποδεικνύει ότι δε το βάζουμε κάτω. Και, εν πάση περιπτώσει, αυτό για μένα είναι το βασικότερο πρόβλημα στην εστίαση, είτε πριν είτε μετά την καραντίνα. Δε μπορεί το πλαίσιο δικαίου που διέπει έναν ολόκληρο κλάδο να στηρίζεται στην υπόθεση ότι ο κλάδος απαρτίζεται από απατεώνες. Ούτε είναι δυνατόν μια επιχείρηση να αισθάνεται μονίμως ότι το κράτος είναι εχθρός της.

Θεωρείς ότι ο κόσμος θα φοβάται να βγει έξω, παρά το γεγονός ότι το κράτος έχει ορίσει συγκεκριμένα μέτρα ασφαλείας;

Δεν ξέρω καθόλου. Αλλά έχω την υποψία ότι η εικόνα θα είναι πολύ διαφορετική ανάλογα με τις ηλικίες. Επίσης νομίζω θα παίξει ρόλο η αναγνωριστική πρώτη έξοδος που θα γίνει -και το τι θα ακολουθήσει κυρίως από πλευράς αυξομείωσης των κρουσμάτων κλπ.

Πώς κρίνεις γενικά το μέλλον της εστίασης, έχοντας εμπειρία στο χώρο;

Κοίτα, είμαστε σε μια χώρα της οποίας το κλίμα λειτουργεί σα μαγνήτης και βγάζει τον κόσμο από το σπίτι. Μπορεί να κλείσουν συγκεκριμένες επιχειρήσεις, αλλά θα ανοίξουν άλλες. Δε θεωρώ ότι η εστίαση, σαν εστίαση, μπορεί εύκολα να αφανιστεί σε αυτόν τον τόπο, ακόμη κι αν την αντιμετωπίζουν ως τον τελευταίο τροχό της αμάξης.

Θεωρείς ότι θα πρέπει να αλλάξει και ο τρόπος προσέγγισης των πελατών; Ότι δηλαδή – τώρα περισσότερο από ποτέ- η εστίαση έχει ανάγκη καινοτομίας;

Όχι. Θεωρώ ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος προσέγγισης των πολιτών. Και ότι τώρα περισσότερο από ποτέ, η πολιτεία θα πρέπει να αντιληφθεί τον ρόλο και την ευθύνη της. Δεν αρκεί να είσαι διαχειριστής, θα πρέπει να μπορείς και να σχεδιάζεις. Το σύστημα υγείας ήταν σε τέτοια κατάσταση που έγινε αντιληπτό σε όλους – το αναγνώριζαν κι οι ίδιοι οι κυβερνώντες- πως εάν τα πράγματα πήγαιναν έστω και λίγο χειρότερα, δε θα μπορούσε να ανταπεξέλθει. Νομίζω ήταν κι από τις βασικές αιτίες που οι περισσότεροι συμμορφώθηκαν με τις επιταγές αποστασιοποίησης, επειδή όλοι όσοι ζούμε στην Ελλάδα γνωρίζουμε πολύ καλά τι έχει υποστεί η δημόσια υγεία, άρα ξέρουμε εάν θα μπορούσε ή όχι να ανταπεξέλθει σε μια κατάσταση τύπου Ιταλίας. Οπότε, δε θα τσουγκρίζουμε τα ποτήρια μας -ως ακραίο παράδειγμα το αναφέρω- από την οθόνη με ηχητικά εφέ για να το βαπτίσουμε καινοτομία, επειδή κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται τι σημαίνει υγειονομικός σχεδιασμός.

Όσο για την καινοτομία, την πραγματική εννοώ, δεν υπάρχει, νομίζω, στιγμή που να είναι πιο κατάλληλη από άλλη, ακόμη κι όταν φαίνεται να μην υπάρχει χώρος, ακριβώς επειδή είναι καινοτομία, καταφέρνει να τον δημιουργήσει. Αν έχεις μια ιδέα, προχώρα, δοκίμασέ την. Χθες ήταν νωρίς, αύριο θα είναι αργά (κάτι που κρατάω από τον Λένιν).

Γνωρίζω προσωπικά πόσο στηρίζεις τους καλλιτέχνες και ιδιαίτερα τη μουσική (στο Ραμόν εργάζονται 6 μουσικοί, κάνετε live συχνά, έχει δημιουργηθεί χώρος για πρόβες που παραχωρείτε δωρεάν, έχεις διαθέσει το χώρο μέχρι και στο περιοδικό μας για φωτογραφίσεις). Ποια είναι η άποψή σου για το γεγονός ότι ακόμη το τοπίο για τον πολιτισμό είναι θολό;

Κατ’αρχάς δεν εκπλήσσομαι. Κατά δεύτερον, όταν μια πολιτεία συγχέει τον πολιτισμό με την πολυτέλεια -ξεχνώντας ότι ο πολιτισμός όχι μόνο δεν είναι πολυτέλεια, αλλά είναι δικαίωμα- βάζει τα χέρια της και βγάζει τα μάτια της. Και μετά έρχεται η ώρα που όλοι κοιταζόμαστε μεταξύ μας κι αναρωτιόμαστε πώς γέμισε φασιστοειδή η Ελλάδα. Πώς; Απλά δεν αφήσαμε κανέναν άλλον όρθιο. Κανέναν άλλον που να μπορεί να μιλήσει, να τραγουδήσει, να εκφράσει, να ζωγραφίσει, να χορέψει το βαθύτερο ψυχισμό μας. Έτσι γέμισε. Κι έτσι γεμίζουν πάντα, στην Ελλάδα και αλλού. Είναι λυπηρό να βλέπεις την πολιτεία να κρύβεται πίσω από το δάχτυλό της και να καταφεύγει σε “παραθυράκια” ωσάν να ήταν η ίδια απατεωνίσκος της σειράς.