Κυβέλη Καστοριάδη:"Να ζούμε την ζωή μας χωρίς να ξεχνάμε ότι αύριο δεν θα υπάρχουμε"

Την Κυβέλη Καστοριάδη την γνώρισα από την συνεργασία της με τον Ορέστη Καλαμπαλίκη. Πέρασαν κάποια χρόνια για να της ζητήσω συνέντευξη αλλά όταν έγινε η πρόταση δέχτηκε αμέσως. Παρότι ήταν για λίγες μέρες στην Αθήνα -μόλις είχε επιστρέψει από ταξίδι- ορίσαμε την συνέντευξη δια ζώσης. Ραντεβού στα Πετράλωνα. Φτάνει. Ομολογώ ότι από κοντά είναι πιο όμορφη, βελούδινη -όπως ακριβώς και η ερμηνεία της- και πολύ, πολύ ευγενική. Η Κυβέλη, ζει στο Παρίσι το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και κάποιους μήνες βρίσκεται στην Ελλάδα για εμφανίσεις ή διακοπές. Πώς είναι να ζείτε μεταξύ Γαλλίας -Ελλάδας, την ρωτάω. «Ωραίο είναι! Παίρνεις μία γεύση κι από τις δύο χώρες κι είναι ευχάριστο. Σε τρέφει».

Rec

Αισθάνομαι ότι έχετε την αγωνία να μιλάτε άπταιστα ελληνικά. Έχετε άγχος να μην εκθέτετε την καταγωγή σας;

Μπορεί να συμβαίνει κι αυτό. Σκέφτομαι, πώς θα φαίνεται στους ανθρώπους να έχω αυτό το ελληνικό όνομα και τα ελληνικά μου να μην είναι τέλεια. Όμως γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Γαλλία. Τα γαλλικά ήταν η πρώτη γλώσσα που έμαθα, τα ελληνικά ήρθαν σε δεύτερο χρόνο. Κάποιες φορές σε συναυλίες ψάχνω τις λέξεις μου… Ευτυχώς είναι ο Ορέστης και το κοινό και όταν δυσκολεύομαι ρωτάω: πώς τον λεν αυτό; Γενικώς, έχω την αγωνία να τα λέω καλά, παρόλο που ξέρω ότι είναι χαριτωμένο ένα τραγούδι να έχει μία μικρή προφορά. Το ίδιο μου συμβαίνει και στην Γαλλία. Πάντα με αγχώνει όταν τραγουδάω σε μια γλώσσα να ξέρω καλά τα λόγια.

Τραγουδάτε σε πέντε γλώσσες, κάποιες από τις οποίες δεν τις μιλάτε. Φροντίζετε να μελετάτε ένα τραγούδι ως προς το νόημα;

Στο τραγούδι το κεντρικό κομμάτι είναι ο στίχος. Δεν θα μπορούσα να τραγουδήσω ένα τραγούδι που δεν ξέρω τι σημαίνει. Καταρχάς δεν θα ήξερα πώς να το ερμηνεύσω. Πάντα ήταν ένα θέμα αυτό. Υπάρχουν τραγούδια που έχουν πολύ ωραία μουσική, αλλά τα λόγια είναι άσχημα. Είναι πολύ σημαντικός για εμένα ο λόγος. Ίσως επειδή σπούδασα λυρικό τραγούδι κι εκεί δεν υπάρχει περίπτωση να μην ξέρεις τι λες.

Εκτός όμως από το τραγούδι έχετε ασχοληθεί με το θέατρο.

Έχω παίξει θέατρο κι έχω γράψει μία οπερέτα. Από μικρή ήξερα ότι θέλω να τραγουδάω. Το θέατρο ξεκίνησε πολύ μετά από το τραγούδι, κι αυτό γιατί θα με βοηθούσε στο να έχω μία ευρύτερη γκάμα ερμηνείας. Οπότε πήγα σε μία σχολή θεάτρου. Μετά με βρήκαν οι παραστάσεις. Στην πορεία, με μία φίλη γράψαμε μουσικό-θεατρική παράσταση την οποία παίξαμε τον χειμώνα στο Παρίσι. Μου αρέσουν όλα αυτά. Είτε είναι θέατρο, είτε όπερα.

Τι πραγματευόταν αυτή η παράσταση;

Είχαμε την βασική ιδέα του τι θα γινόταν αν ξαφνικά μία λυρική τραγουδίστρια βρισκόταν με μια φωνή τζαζ και το αντίστροφο. Ότι γίνεται ένα αντάλλαγμα. Μετά,”πάνω” σ’ αυτή την ιδέα ξεκινήσαμε από τραγούδια που υπάρχουν και τα οποία μας άρεσαν. Τα παντρέψαμε και γράψαμε το κείμενο.

Έχετε σκεφτεί να την παρουσιάσετε στην Ελλάδα;

Είχαμε κάνει κάποιες πρόβες εδώ- στο θέατρο «Πόρτα»- και μας σκηνοθετούσε η Σεσίλ Μικρούτσικου. Για να φέρουμε όμως την παράσταση στην Ελλάδα, θα χρειαζόταν υπότιτλους. Είναι μία παράσταση αστεία, με λίγο παράδοξο χιούμορ. Νομίζω ότι θα άρεσε.

Ποια είναι η αίσθηση όταν αδειάζουν οι βαλίτσες στο Παρίσι;

Μια χαρμολύπη. Από την μία στενοχωριέμαι όταν φεύγω, από την άλλη έχω την αίσθηση του «έφτασα σπίτι μου». Καμιά φορά αισθανόμουν ότι επιστρέφω στο σχολείο. Ξανά στα θρανία. (γέλια)

«Sour de ciel de Paris» & «Songs for a blue cloud». Και οι δύο δίσκοι σχετίζονται με τον ουρανό, με το γαλάζιο. Έγινε σκόπιμα αυτή η επιλογή;

Ο ουρανός του Παρισιού καμιά φορά μπορεί να είναι και γκρι. Το αγαπώ το γαλάζιο και το φοράω πολύ, αλλά δε νομίζω ότι έπαιξε αυτό ρόλο. Ο πρώτος δίσκος είχε τον τίτλο του τραγουδιού της Edith Piaf. Τον τίτλο του δεύτερου δίσκου τον διάλεξε ο Ορέστης. Ήμασταν στην σοφίτα του, μόλις είχαμε ολοκληρώσει την ηχογράφηση του δίσκου, κι όπως πάντα στο Παρίσι είχε πολλά σύννεφα. Ξαφνικά, ανοίγει μια τρύπα στον συννεφιασμένο ουρανό κι έχει μια σταλιά μπλε. Μου λέει ο Ορέστης: «Κοίτα ένα μπλε σύννεφο» κι εγώ του απάντησα: «Μήπως είναι αυτός ο τίτλος μας;» Το blue έχει διττή σημασία. Εκτός από μπλε, σημαίνει και στενοχωρημένο. Κι επειδή τα τραγούδια μας είναι λίγο συναισθηματικά… Έτσι βγήκε αυτός ο τίτλος.

Έχω την αίσθηση ότι αγαπάτε ιδιαίτερα το τραγούδι «Le vent nous portera»;

Αυτό το τραγούδι με εκφράζει πολύ. Μπορεί βέβαια να είναι οι δικές μου προβολές στους στίχους. Έχει κάτι από την ματαιότητα της ζωής. Δηλαδή αυτό το ότι όλα θα τα πάρει ο άνεμος. Παράλληλα είναι λίγο ελπιδοφόρο, αισιόδοξο κι έχει ένα στοιχείο οικολογικό, για ‘μένα. Είναι δύο θέματα που με αγγίζουν πολύ. Από την μία, έχω την ανησυχία για το οικολογικό κομμάτι κι απ’ την άλλη την σκέψη για το πώς να ζούμε την ζωή μας χωρίς να ξεχνάμε ότι αύριο δεν θα υπάρχουμε. Βέβαια, δε μπορεί κανείς να ζει σκεπτόμενος το τέλος. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο, που δεν ξέρω αν είναι ελπιδοφόρο ή παρηγορητικό,ότι με κάποιον τρόπο θα υπάρχουμε στην ατμόσφαιρα! Ούτως ή άλλως, όλοι μας είμαστε φτιαγμένοι από μια ύλη που προϋπήρχε και που θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά. Οπότε κατά κάποιον τρόπο θα «είμαστε» όλοι.

Για κάποιους το επέκεινα σχετίζεται και με αυτό που αφήνουμε πίσω. Τους απόγονους μας. Ο οικολογικός προβληματισμός, του τι συμβαίνει σε παγκόσμια κλίμακα και πανανθρώπινα, λειτουργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας στην σκέψη της μητρότητας;

Το έχω σκεφτεί αυτό κι είναι κάτι που με προβληματίζει. Απλώς μετά αναλογίζομαι δύο πράγματα: Από μία επιστημονική άποψη, οι περισσότεροι λένε ότι ο κόσμος ή η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί με το να μην κάνουμε παιδιά. Δεν θα σώσουμε έτσι τον πλανήτη. Αυτό έτσι κι αλλιώς εξελίσσεται κι έχει πάρει μία κατεύθυνση. Οπότε δεν εξαρτάται από ‘μας. Το δεύτερο είναι, ότι δεν μπορεί να γνωρίζεις ποιον δρόμο θα πάρουν τα πράγματα.

Σκεφτόμουν κάτι που μου μετέφερε ένας φίλος. Γνώριζε ένα ζευγάρι που δεν έκανε ποτέ παιδιά, γιατί τότε ήταν πολύ έντονη η σύγκρουση με το κομμουνιστικό μπλοκ, και φοβόντουσαν ότι θα γινόταν πυρηνική επίθεση. Πάντα όμως είχαν κάτι στενάχωρο μέσα τους. Αυτό με έβαλε σε σκέψεις. Δεν ξέρουμε ποτέ, τι και πώς… Από την άλλη, πιστεύω ότι όταν φέρνεις κάποιον στον κόσμο ξέρεις ότι θα πεθάνει κι αυτός.

Έχετε σκεφτεί να ζήσετε μόνιμα στην Ελλάδα;

Δεν ξέρω, γιατί δεν έχω ζήσει ποτέ. Πάντα καλοκαίρια και για λίγο. Αυτό που ξέρω είναι ότι σε κάποια πράγματα έχω έντονα το γαλλικό στοιχείο μέσα μου.

Ποια είναι αυτά;

Πιστεύω ότι το θέμα της ευγένειας είναι σημαντικό. Ο Ορέστης, βέβαια, μου λέει ότι οι Γάλλοι είναι ευγενικοί τυπικά κι αυτό δεν αντιστοιχεί σε μία εσωτερική ευγένεια και γενναιοδωρία. Αναγνωρίζω ότι υπάρχει η γενναιοδωρία των Ελλήνων, την έχω δει να εκφράζεται. Αυτό ίσως να μην συμβαίνει στην Γαλλία. Από την άλλη, στην καθημερινότητα, για το πώς συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλον, εμένα η γαλλική ευγένεια μου κάνει την ζωή πιο εύκολη. Επίσης με τρομάζει το γραφειοκρατικό κομμάτι της.

Οι γονείς σας με ποιες συνθήκες έφυγαν στη Γαλλία;

Ο πατέρας μου έφυγε με μία υποτροφία της Γαλλίας το 45’ για να σπουδάσει… Ίσως κι επειδή ήταν καταδιωκόμενος εδώ. Η μητέρα μου έφυγε μετά την δικτατορία, για σπουδές.

Κυβέλη… Που οφείλεται αυτό το όνομα;

Οφείλεται στο ότι οι γονείς μου ήθελαν κάτι αρχαιοελληνικό και λίγο σπάνιο. Άνοιξαν το λεξικό με τα ονόματα… (γέλια) Όχι, νομίζω ότι το έψαξαν κάπως.

Ποια είναι η σχέση σας με το κομμάτι της θρησκείας- ύπαρξης ανώτερη δύναμης…

Αν μιλάμε για το πώς αυτή εκφράζεται στην Ελλάδα, μάλλον κακή. (γέλια) Μου αρέσει πολύ να μπαίνω σε εκκλησίες, να ανάβω κερί, η μυρωδιά από το λιβάνι. Το κομμάτι όμως των κληρικών, το πώς συμπεριφέρονται στους πιστούς, κάτι που εμένα πολλές φορές μου φαίνεται σαν δεισιδαιμονία, αυτό με ενοχλεί. Ξέρω ότι είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής ύπαρξης- αν τολμώ να το πω έτσι- και το σέβομαι. Η δική μου προσέγγιση είναι απλά, ότι είμαστε όλοι από το ίδιο υλικό φτιαγμένοι. Όλο το γύρω μας, είμαστε εμείς. Όταν κόβουμε ένα δένδρο, καίμε τα δάση ή μολύνουμε τους ωκεανούς, τον εαυτό μας «χτυπάμε». Αυτή την αίσθηση έχω. Ότι το σύμπαν που είμαστε, είναι ένα ολόκληρο ον.

Είναι στα σχέδια ένας δίσκος με δικά σας τραγούδια;

Ναι, αυτό έχει αρχίσει να μπαίνει σ’ έναν δρόμο. Έχω ήδη ξεκινήσει να γράφω στίχους, κάποια τα έχει μελοποιήσει ο Ορέστης και κάποια άλλα, ο σύζυγος μου Στέφανος Τσάπης. Αυτό προέκυψε τελευταία, γιατί προηγήθηκε κάτι σαν παραγγελία που είχα για έναν χώρο στο Παρίσι. Γενικά είμαι από αυτούς που λένε: «θέλω να γράψω ένα τραγούδι» αλλά αν δεν με πιέζει κάτι, το αναβάλλω. Οπότε, έγραψα τραγούδια και κείμενα τα οποία ακόμα δεν έχουν μελοποιηθεί. Είχαν μία μουσική προσέγγιση απλά εγώ τα απήγγειλα… Ίσως να μείνουν έτσι.

Αντλείτε έμπνευση από …

Θα έλεγα από αυτά που συμβαίνουν. Είτε από ιστορίες που έχω ακούσει, είτε από πράγματα που έχω ζήσει.

Σε ποιο κομμάτι του χαρακτήρα σας βλέπετε ελληνικά στοιχεία;

Ίσως στον συναισθηματισμό, στην σχέση με την ώρα… (γέλια)

Καθυστερείτε σε ραντεβού;

Ναι, έχω μια τάση! (γέλια) Επίσης είμαι της τελευταίας στιγμής. Μου λένε: «Φεύγει το καράβι σε δέκα λεπτά», εγώ είμαι σε στιλ: «Εντάξει φεύγουμε, δεν χρειάζεται να είμαστε μια ώρα πριν στο λιμάνι» (γέλια)

Ακούγατε τζαζ, κλασική μουσική, δημοτικά και… Ρεμπέτικα;

Νομίζω μπορείς να αγαπάς διαφορετικών ειδών μουσική, γιατί κάθε είδος υπηρετεί κάτι.

Εσάς, ποιο είναι το αγαπημένο σας δημοτικό τραγούδι;

Είναι πάρα πολλά. Αγαπημένος είναι ο δίσκος της Δόμνας Σαμίου με τα παιδιά «Για δες περβόλιν όμορφο», επίσης το «Στο ‘πα και στο ξαναλέω» που παίζουμε και με τον Ορέστη στις συναυλίες μας.

Έξι χρόνια συνεργασίας με τον Ορέστη Καλαμπαλίκη…

Υπέροχα! Συνεννοούμαστε άμεσα κι εύκολα και στην ζωή και στην σκηνή. Πράγματα που δεν είχαμε καταλάβει ο ένας στον χαρακτήρα του άλλου, τα έχουμε καταλάβει πια πολύ καλά.

Σκέφτεστε στο μέλλον να εντάξετε κι άλλα μουσικά όργανα ή προτιμάτε να κρατήσετε το ακουστικό στοιχείο;

Τα τραγούδια που μου έχουν κάνει παραγγελία έχουν ένα πιο ηλεκτρικό στοιχείο. Αυτό που προτιμώ, αν μπορούσα, είναι να κρατήσω και τα δύο. Να υπάρχει αυτό το σχήμα με τον Ορέστη και ταυτόχρονα να υπάρχει και το project με ηλεκτρικό ήχο.