Το HOMO NEBULUS είναι ένα βιβλίο που καταφέρνει με ευαισθησία, ποιητικότητα αλλά και τόλμη, χωρίς να ωραιοποιεί τις καταστάσεις, να σε μεταφέρει σε δύο κόσμους: τον σύγχρονο και αυτόν της νεολιθικής εποχής.

Τα ερωτήματα που δημιουργούνται κατά την ανάγνωση, αλλά πολύ περισσότερο με την ολοκλήρωσή της, αφορούν τον άνθρωπο –και κατ’ επέκταση την ανθρωπότητα– στην ολότητά του. Ταυτόχρονα, η φύση βρίσκεται πάντα στο κάδρο, δίνοντας τον ρυθμό της στις καταστάσεις και επιβάλλοντας την παρουσία της με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορούμε να σκεφτούμε τον άνθρωπο χωρίς την αλληλεπίδρασή του με αυτή – όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα. Το HOMO NEBULUS θα μπορούσε να ιδωθεί ως μία –ακόμη πιο– σύγχρονη αρχαιολογία, αυτή που δημιουργείται όταν περνάει μέσα από τα αυλάκια της λογοτεχνίας και της μυθοπλασίας.

Μιλήσαμε με τον συγγραφέα, Φώτη Βλαστό, και απάντησε στις ερωτήσεις μας για τη νέα κυκλοφορία των εκδόσεων ΛΟΓΟ_ΤΥΠΟ.

Κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες το βιβλίο σας με τίτλο Homo Nebulus από τις εκδόσεις Λογότυπο, μιλήστε μας γι’ αυτό. Πώς θα το χαρακτηρίζατε; Γιατί Homo Nebulus; Ποια ήταν η πνευματική αφετηρία για τη συγγραφή του;

Ζούμε την εποχή της εικονοποίησης των πάντων. Η πραγματικότητα χάνει σταδιακά την τρίτη της διάσταση. Η εκδοχή, η υπόθεση, η εναλλακτική ανάγνωση, η παραγωγή εννοιών και ιδεών πνίγονται μέσα στην πληθωριστική παραγωγή εικόνων. Η σημερινή εξιστόρηση μιας ιστορίας αντιμετωπίζει την πρόκληση της διεύρυνσης του αφηγηματικού χώρου ώστε να υπερβεί την εικόνα χωρίς να την αντιστρατεύεται. Το HOMO NEBULUS επιχειρεί να στήσει μια οθόνη εσωτερικής προβολής στη συνείδηση του αναγνώστη όπου μαζί με τους ήρωες δρουν και οι αφηρημένες δυνάμεις που τους διαμόρφωσαν.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη, το Clementine και το Ουρούμα, με δύο τελείως διαφορετικές χρονικές περιόδους να πραγματεύεται το καθένα. Γιατί αποφασίσατε αυτή τη δομή; Ποια είναι η σύνδεση μεταξύ των δύο;

To HOMO NEBULUS ασχολείται με την Αρχαιολογία του Συναισθήματος και της σύναψης δεσμών ανάμεσα στους ανθρώπους. Πρόκειται για μια «κατοπτρική αφήγηση»: όσα συμβαίνουν στο πρώτο μέρος (Clementine) καθρεφτίζονται σε όσα συμβαίνουν στο δεύτερο μέρος (Ουρούμα). Έτσι, ο αναγνώστης αθροίζει μέσα του τις δύο ιστορίες και, αργότερα, όταν έχει φύγει από την ανάγνωση, ανακαλύπτει τις συνδέσεις ανάμεσά τους.
Όπως συμβαίνει με κάθε αρχαιολογική απόπειρα, το σημείο εκκίνησης είναι το παρόν. Αυτό νοηματοδοτεί τον κόσμο και θέτει τα ερωτήματα. Τι είναι ιδιωτικότητα, τι είναι κοινωνία, τι σημαίνει καταγωγή, πώς σχετιζόμαστε με τους άλλους και με τη φύση; Η λογοτεχνία τριγυρίζει ανέκαθεν εδώ, μιλά με τη γλώσσα της κάθε εποχής για ζητήματα που είναι από τη φύση τους διαχρονικά. Το μυθιστόρημα επιχειρεί ένα τερατώδες άλμα από το σύγχρονο στο προϊστορικό.

Στο πρώτο μέρος, οι σχέσεις των σύγχρονων ανθρώπων και τα δίκτυα που δημιουργούν βρίσκονται στο επίκεντρο της αφήγησής σας. Τι συμβαίνει με τον σύγχρονο άνθρωπο και τις σχέσεις του τελικά; Τι ψάχνει; Τι αναζητά;

Ο Homo Sapiens γίνεται Homo Nebulus σήμερα, μπροστά στα μάτια μας: χωρίς να έχει λύσει τα προβλήματα της κοινωνικής και της ιδιωτικής συνθήκης του βίου του, μεταφέρεται ψηλά, πέρα από τα σύννεφα, απολαμβάνοντας τους καρπούς της τεχνολογικής προόδου που ο ίδιος δημιούργησε. Θεωρώ ότι πρόκειται για μια «φυγή προς τα εμπρός» που μεταφέρει στο κοσμικό πεδίο, εκτός από το θάρρος και τη γνώση, τις παθογένειες του πολιτισμού των ανθρώπων.

Ο σύγχρονος άνθρωπος μετατρέπεται σταδιακά σε ένα δίκτυο δεξιοτήτων και δυνατοτήτων, ένα Nebulus, ούτως ώστε να είναι περισσότερο χρήσιμος στη λογική της τεχνολογικής ανέλιξης. Το πολιτικό ζήτημα παραχωρεί τη θέση του στο λειτουργικό: δεν έχει σημασία η ταυτότητά μου ως πολίτης, αλλά ως χρήστης και χρήμα, στο πλαίσιο μιας αποσάθρωσης της πολιτικής διαπάλης.

Επίσης, στο δεύτερο μέρος, κεντρικά τοποθετείται το θέμα του λιώσιμου των πάγων και τα δίκτυα που αυτό το δεδομένο δημιουργεί πια. Ταυτόχρονα οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να ασχοληθούν πλέον με πιο πολύπλοκα πράγματα στη ζωή τους απ’ ό,τι η εύρεση τροφής, για παράδειγμα. Τι συμβαίνει κατ’ αυτή τη συνειδητοποίηση;

Για μένα, η Λίθινη Εποχή είναι ο ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στις οργανικές απαρχές της ζωής και στο σήμερα: οι άνθρωποι εκείνοι ζούσαν στη φύση σαν «το νερό μες στο νερό» και άνοιξαν το δρόμο της κοινωνικότητας με υπομονή αιώνων και άλματα ευφυίας.

Μπορεί η επιστημονική έρευνα ενός τόσο μακρινού παρελθόντος να είναι δύσκολη έως αδύνατη, αλλά η αφηγηματική φαντασία δικαιούται, νομίζω, να δοκιμάσει την τύχη της μέσα από αναχρονισμούς και αστήρικτες υποθέσεις. Ίσως, ψήγματα εκείνου του κόσμου να υπάρχουν ακόμα μέσα μας και να συνομιλούν με την τωρινή και τη μελλούμενη κατάστασή μας.

Το HOMO NEBULUS επιχειρεί να φωτίσει αυτόν το μυστικό διάλογο ανάμεσα στον «λίθινο» και στον «τεχνολογικό» μας εαυτό. Το μυθιστόρημα θα ήθελε να επιδράσει όχι στην ευρυμάθεια, αλλά στη συνείδηση των αναγνωστών του.

Τα σύννεφα παρουσιάζονται συνεχώς μέσα στο βιβλίο και σχεδόν σε κάθε εμφάνισή τους παρομοιάζονται με ένα διαφορετικό αντικείμενο. Ποια η σχέση σας με τα σύννεφα; Και τι εξυπηρετούν στο Homo Nebulus;

Τα σύννεφα περνούν στη διάρκεια της αφήγησης διαρκώς πάνω από τα κεφάλια των ηρώων. Κι εκείνοι διαρκώς προβάλουν σε αυτά εικόνες συσκευών κουζίνας. Σαρκάζω έτσι την «τρέλα της λειτουργίας», ένα χαρακτηριστικό του σύγχρονου ανθρώπου που αναρωτιέται διαρκώς πώς κάτι θα μπορούσε να του είναι χρήσιμο, αλλιώς αδιαφορεί γι’ αυτό. Τα σύννεφα μας προστατεύουν από τις επικίνδυνες ακτινοβολίες του κόσμου – είναι ένα στοργικό χέρι για τη συνέχεια της ζωής στη γη. Θα έπρεπε να νιώθουμε ευγνωμοσύνη και να μην τα «χρησιμοποιούμε συμβολικά» με τέτοια έπαρση.

Τοποθετήσατε ποτέ τον εαυτό σας στη λίθινη εποχή;

Πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της συγγραφής διάβασα πολλά κείμενα ανθρωπολόγων και κοινωνιολόγων που ασχολήθηκαν με το παρελθόν του κοινωνικοποιημένου ανθρώπου. Ένιωσα την απόσταση που χωρίζει τους μελετητές από το μελετούμενο αντικείμενο. Αποφάσισα να χρησιμοποιήσω τη μυθοπλασία εκεί που οι γνώσεις μας είναι σκιώδεις. Το έκανα με την επίγνωση ότι μια σημερινή φαντασία μπορεί ελάχιστα να συλλάβει συνθήκες τόσο μακρινές.

Πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη συγγραφή;

Έγραφα ανέκαθεν. Μόνο όμως όταν άρχισα να διαβάζω πιο συστηματικά, τα κείμενά μου έγιναν στα μάτια μου άξια δημοσίευσης.

Έχετε ζητήματα που σας απασχολούν και επανέρχονται στα βιβλία σας;

Η πολυπλοκότητα της επικοινωνίας με τον εαυτό μας και με τους άλλους, η πείρα ως ναρκισσιστική αιμορραγία, η βία και η πολιτικο-θρησκευτική διαχείρισή της, το πρόβλημα του χρόνου.

Μιλήστε μας και για το Μικρό Πολυτεχνείο. Τι κάνετε εκεί;

Στο «Μικρό Πολυτεχνείο» ασχολούμαστε με τη μυθοπλασία πάνω από 20 χρόνια. Δημιουργούμε παρέες ανήσυχων ανθρώπων που επιζητούν τη δημιουργικότητα μέσα στη συντροφικότητα. Προτείνουμε και απολαμβάνουμε έναν τρόπο να νιώθει κανείς πολίτης και όχι μοναχικός καταναλωτής.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο ηλεκτρονικά από ΕΔΩ.