Πολυτάλαντος και αεικίνητος, ο Γιάννης Σκαραγκάς ρίχνει τα δίχτυα της δημιουργικότητάς του σε πολλά νερά και μας χαρίζει βιβλία, σενάρια, θεατρικά έργα. Δεν φοβάται να αναμετρηθεί με καινούριες φόρμες και ψάχνει συνεχώς καινούρια στοιχεία για να ζωντανέψει στα έργα του. Τα βιβλία του είναι όλα ένα κι ένα και αν δεν έχει πέσει κάποιο στα χέρια σας, φροντίστε να κάνετε ένα δώρο στον εαυτό σας. Με αφοσίωση, πολλή δουλειά και βραβεύσεις, συνεχίζει την πορεία του προς αυτό που αγαπά.

Ποια είναι η ώρα της μέρας που για σένα «κατεβαίνουν» οι πιο πολλές ιδέες;

Δεν είναι ώρα, αλλά ώρες. Υπάρχει η καθημερινή πολύωρη δουλειά, με προσήλωση στο ίδιο το κείμενο, στην ιστορία και στους χαρακτήρες του. Από την ιδέα στην ανάπτυξη της ιστορίας παρεμβάλλεται ένας μεγάλος χρόνος δοκιμής και προεργασίας, που δεν έχει να κάνει με τη στιγμιαία έμπνευση. Η δουλειά μου και στην πεζογραφία και στο σενάριο, είναι ένα ψηφιδωτό, και όχι μια γραμμική πορεία ή αυτοσχεδιασμός.

Τι ρόλο παίζει το περιβάλλον που τοποθετείς τις ιστορίες σου;

Μεγάλο, ιδίως όταν γράφω ιστορική μυθοπλασία. Στα μυθιστορήματά μου το περιβάλλον δεν αποτελεί απλώς το φόντο και την ατμόσφαιρα, αλλά έναν σιωπηλό χαρακτήρα.

Οι κανόνες απελευθερώνουν;

Απελευθερώνει η κατανόηση της λειτουργίας τους. Ακόμα και οι κανόνες είναι θέμα ανάγνωσης και αντίληψης. Μπορείς να τους υπερβείς όταν τους γνωρίζεις, και βλέπεις αμέσως ποιος το καταφέρνει και ποιος όχι.

Πώς είναι να γράφεις λογοτεχνία και πώς σενάριο ή θεατρικό έργο που ξέρεις ότι στόχος είναι η ερμηνεία από ηθοποιούς αλλά και η μεταφορά του στον τρισδιάστατο χώρο;

Είναι άλλες φόρμες με τελείως διαφορετική αφήγηση. Στο θέατρο η αφηγηματική σου δύναμη περνάει από την απεύθυνση, στο σενάριο από την οπτική αναπαράσταση και στην πεζογραφία από το ίδιο το κείμενο. Αυτό που τα συνδέει όμως, είναι το ζουμί της δραματουργίας.

Αυτό που λέμε «έμπνευση», είναι κάτι που το περιμένουμε να ‘ρθει ή είναι αποτέλεσμα δουλειάς;

Αποτέλεσμα δουλειάς, πειθαρχίας και προσήλωσης.

Είσαι παρών όταν βρίσκονται οι ηθοποιοί στη πρώτη ανάγνωση του σεναρίου; Πώς νιώθεις;

Μόνο αν είναι απαραίτητο. Δεν επιδιώκω τέτοιες επαφές, ούτε τις θεωρώ κομμάτι της δουλειάς μου, εκτός κι αν μου ζητηθεί.

Σε ένα λογοτεχνικό έργο, που μπορούμε να πούμε ότι είναι πιο αυτόνομο λόγω του ότι δεν δημιουργείται για να περάσει στο θέατρο ή στην οθόνη, ο συγγραφέας είναι πιο ελεύθερος να εκφραστεί και να δείξει τον κόσμο του;

Η ελευθερία που αναφέρεις, έχει να κάνει με τη δεξιοτεχνία και όχι το είδος. Όσο στενά και να είναι τα περιθώρια που σου βάζουν, μπορείς να αναδείξεις το ύφος σου με αμέτρητους τρόπους.

Κάνεις τρία σεμινάρια στον ΙΑΝΟ. Ας ξεκινήσουμε «Από το Διήγημα στη Νουβέλα και από τη Νουβέλα στο Μυθιστόρημα». Πόσο εύκολο είναι μία ιδέα να γίνει τελικά ολοκληρωμένη ιστορία;

Εξαρτάται από την ιστορία, τον δραματικό της άξονα, τις σχέσεις των χαρακτήρων με τα γεγονότα. Αυτή τη διαδρομή δουλεύουμε στο μάθημα, την ανάπτυξη της ιδέας σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις και την παρακολούθηση της ιστορίας σε κάθε βήμα. Μου αρέσει πολύ να βρίσκω λύσεις σε αυτή την τόσο δύσκολη διαδικασία που απαιτεί το μυθιστόρημα, και νομίζω ότι αυτό εκτιμούν οι πιστοί μαθητές μου και συνεχίζουν το τμήμα αυτό.

Το επόμενο είναι «Σενάριο: Θεωρία και τεχνικές». Ο/η σεναριογράφος οφείλει να σκέφτεται με εικόνες;

Να σκέφτεται με εικόνες, όχι. Να μπορεί να μεταφέρει όμως τις δυνάμεις του λόγου και της δραματουργίας σε εικόνες, είναι μια βασική δεξιότητα.

Last but not least, «Θέατρο: Η γραφή στη σκηνή». Ποιες ιδιαιτερότητες έχει ο διάλογος ως τρόπος γραφής;

Έχει τη μαγεία που δημιουργεί η θεατρική σύμβαση: οι ιστορίες ερμηνεύονται ζωντανά στον ίδιο χώρο, οι χαρακτήρες ζωντανεύουν μπροστά σου χωρίς τις εντυπωσιακές εικόνες και δράσεις του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα στη θεατρική γραφή. Όσο περίπλοκη ή απλοϊκή και να είναι, μιλιέται, απευθύνεται και γίνεται η γέφυρα μιας τελετουργίας μπροστά στα μάτια σου.

Τι θα έλεγες σε έναν άνθρωπο που ξεκινάει τώρα να γράφει;

Να δουλεύει με πάθος, να διορθώνει με πάθος, να έχει πολλή υπομονή και λιγότερη άποψη για τα πράγματα, και αν νιώθει παραμελημένος από τα δρώμενα και τις παρέες, να φτιάξει τον δικό του κόσμο και τις δικές του παρέες.

Εκτός από τα σεμινάρια, με τι άλλο ασχολείσαι αυτό το διάστημα;

Γράφω το σενάριο της σειράς «Το αύριο μας ανήκει» στο Mega. Στο θέατρο παίζονται τα έργα μου «Η κυρά της Ρω» σε σκηνοθεσία του Σταύρου Λίτινα με την Φωτεινή Μπαξεβάνη, και το «Αυτοί που περπατούν στα σύννεφα» σε σκηνοθεσία της Νατάσας Παπαμιχαήλ στο θέατρο OLVIO. Ετοιμάζεται επίσης να ανέβει ένα άλλο θεατρικό μου έργο στην Πάτρα, το «Στα πόδια» σε σκηνοθεσία του Μίλτου Νίκα. Τελειώνω επίσης το καινούργιο μου βιβλίο, το οποίο θα κυκλοφορήσει την καινούργια χρονιά από τις εκδόσεις Κριτική, με τις οποίες συνεργάζομαι.

—

Ο Γιάννης Σκαραγκάς είναι μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος. Την τελευταία εικοσαετία, έχει γράψει έντεκα βιβλία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Γράφοντας στα ελληνικά και στα αγγλικά, βραβεύτηκε το 2018 από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο με το βραβείο συντακτών στο περιοδικό Copper Nickel. Ως διηγηματογράφος συνεργάζεται την τελευταία δεκαετία με μεγάλα λογοτεχνικά περιοδικά της Αμερικής. Έχει επίσης γράψει εννιά θεατρικά έργα στην Ελλάδα, στις ΗΠΑ και στην Ελβετία, μεταξύ των οποίων το Prime Numbers, που ανέβηκε στη Νέα Υόρκη το 2009, και το Courage στη Ζυρίχη το 2017. Έχει βραβευτεί ως συγγραφέας από κορυφαία ιδρύματα στην Ευρώπη και στην Αμερική. Έχει εργαστεί στον χώρο της τηλεόρασης και σε εταιρείες κινηματογραφικών παραγωγών, υπογράφοντας πέντε τηλεοπτικές σειρές την προηγούμενη δεκαετία. Είναι υπότροφος του ιδρύματος Fulbright.

Πληροφορίες σχετικά με το σεμινάριο στον ΙΑΝΟ «Διήγημα – Νουβέλα», θα βρείτε ΕΔΩ
Πληροφορίες σχετικά με το σεμινάριο στον ΙΑΝΟ «Θέατρο: Η γραφή στη σκηνή», θα βρείτε ΕΔΩ
Πληροφορίες σχετικά με το σεμινάριο στον ΙΑΝΟ «Σενάριο: Θεωρία και τεχνικές», θα βρείτε ΕΔΩ