Η νεότερη ιστορία όταν αγγίζει ευαίσθητες χορδές γίνεται κάπως θολή και απρόσωπη, ξεχνάει εύκολα ή καταπίνει αμήχανα τις λέξεις της. Κατακερματίζεται σε αφηγήσεις από στόμα σε στόμα, σε οικογενειακά μυστικά και βιογραφίες ηρώων. Τα γεγονότα αλλοιώνονται στο πρίσμα του χρόνου και φαίνεται να μην μπορείς να ψηλαφίσεις την πραγματικότητα. Εκτός από τις περιπτώσεις που το βλέμμα σου συναντιέται με ανεξίτηλα σημάδια και μεταφέρεσαι βίαια σε σκηνές και τόπους που δεν φαντάστηκες ότι υπήρξαν ή που προτίμησες να απαλύνεις στο μυαλό σου.
Καλώς ήρθες λοιπόν στα ίχνη ενός πολέμου που πλήγωσε την Αθήνα μέχρι το μεδούλι, που 75 χρόνια αργότερα ακόμα μετράει τα θύματά του, που γνωρίζουμε όλο τόσο καλά και τόσο λίγο.
Στάση πρώτη: Δημοτική Αγορά Κυψέλης
πηγή φωτογραφίας: https://omadaasty.tumblr.com/
Τα σφυροδρέπανα που διατηρούνται στους τοίχους, έχουν ζωγραφιστεί λίγο πριν τα Δεκεμβριανά, για την 26η επέτειο του ΚΚΕ. Τέτοια σημάδια βρίσκουμε σε πολλά σημεία της Αθήνας, την εποχή που η πόλη έβγαινε από την περίοδο της Κατοχής. Οι πολίτες έχουν απόλυτη ανάγκη να ελπίζουν στην ανοικοδόμηση της χώρας, σε μια πραγματικότητα πιο σταθερή και πιο δίκαιη από αυτή που βίωσαν στο Β’ παγκόσμιο. Οι υποσχέσεις και το κλείσιμο του ματιού από την πλευρά της Σοβιετικής Ένωσης πυροδοτούν ακόμα περισσότερο την πόλωση, την ίδια ώρα που ο Τσώρτσιλ και ο Στάλιν έχουν ήδη αποφασίσει τα πάντα.
Στάση Δεύτερη: Τα προσφυγικά της Αλεξάνδρας
πηγή φωτογραφίας: https://greekcivilwar.wordpress.com/
Είναι άγνωστο ποια μέρα ήταν όταν χτυπήθηκαν αυτοί οι τοίχοι. Ήταν χειμώνας του 44, και βρετανικές οβίδες από το Λυκαβηττό άφησαν τα σημάδια τους στους τοίχους. Σε άλλα σημεία πάλι, φαίνεται οι πυροβολισμοί να είναι με μικρότερες σφαίρες από κοντά. Τα προσφυγικά λέγεται πως έδωσαν καταφύγιο στους αριστερούς, την ώρα που το κέντρο είχε γίνει πεδίο μάχης. “Μη διστάσετε να ενεργήσετε ως να ευρίσκεσθε εις μόλις καταληφθείσαν πόλιν όπου έχει εκραγεί επαναστατικόν κίνημα” έλεγε η διαταγή του Τσώρτσιλ, και ο στρατηγός Σκόμπι την υπάκουσε με μεγάλη επιμέλεια.
Στάση τρίτη: Το θέατρο Αλάμπρα
πηγή φωτογραφίας: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/1372#page/950/mode/1up
Δεν θα επισκεφτείτε ποτέ τον ιστορικό χώρο στη φωτογραφία, στη θέση του δεσπόζει ένα μεγάλο ξενοδοχείο. Πυρπολήθηκε ολοσχερώς, κανείς δεν ξέρει πια από ποιά ακριβώς παράταξη και υπό ποιές συνθήκες. Το πιθανότερο είναι πως ανατινάχτηκε στα πλαίσια κάποιας επιχείρισης του ΕΛΑΣ, όπως και πάμπολλα άλλα κτίρια, που είτε στέγασαν τις δυνάμεις της Ασφάλειας, όπως το αρχηγείο (Στουρνάρη και Πατησίων), είτε χρησιμοποιήθηκαν ως οδοφράγματα. Χιλιάδες σπίτια έπεσαν θύμα των Δεκεμβριανών, με κύριους άξονες μαχών το κέντρο, την Καισαριανή και τον Πειραιά.
Στάση τέταρτη: Κωλέττη και Μπενάκη
πηγή φωτογραφίας: kokkinosfakelos.blogspot.com/
Δεν γνωρίζουμε αν ο ΙΝΟ ερεύνησε την ιστορία του μέρους που κόσμησε με το γκράφιτι, αλλά είναι παράξενα ταιριαστό. Καθώς τα Εξάρχεια μετατρέπονται σε εμπόλεμη ζώνη, γκρεμίζονται κομμάτια κτιρίων για να περάσουν τα τανκς, κάτοικοι πολυκατοικιών καίνε το διαμέρισμα του γείτονα και οι δρόμοι φράζονται. Αν σας φαίνεται αλλόκοτη η αλάνα του πάρκινγκ σε τόσο πυκνοκατοικημένη περιοχή, δεν έχετε άδικο. Τα κτίρια που υπήρχαν εκεί έγιναν οδοφράγματα, μιας βρίσκονται στην καρδιά των οδομαχιών, δίπλα στο κτίριο του ΟΤΕ, όπου είχε εγκατασταθεί ο φοιτητικός λόχος της ΕΛΑΣ.
Στάση πέμπτη: Το ξενοδοχείο μεγάλη Βρετανία
Το ξενοδοχείο οφείλει την ύπαρξη του σήμερα στην ιστορία των Δεκεμβριανών. Καθώς ορίστηκε αρχηγείο του στρατηγού Σκόμπι (και όλη η περιοχή Ομόνοια-Κολωνάκι-Συνταγμα αποκαλούνταν “Σκομπία”) η ΕΛΑΣ πήρε την απόφαση να πυροδοτήσει με εκρηκτικά το κτίριο, περνώντας από τους υπονόμους. Η ανατίναξη ακυρώθηκε τελευταία στιγμή, την ώρα που έπρεπε να ανάψει το φιτίλι, καθώς επισκέφθηκε την Αθήνα ο Τσώρτσιλ και η δολοφονία του, μαζί με το πλήθος των άλλων θυμάτων που θα υπήρχαν κρίθηκε υπερβολικό μέτρο. Η ξαφνική απόφαση δημιούργησε πολλά ερωτηματικά για τα πραγματικά κίνητρα της ηγεσίας της αριστεράς, καθώς δεν ήταν η πρώτη αιφνίδια (και κατά μερικούς αναίτια) υποχώρηση που οριζόταν.
Θα μπορούσαμε να κάνουμε ατελείωτες υποθέσεις για το τί θα συνέβαινε αν… Αλλά η ιστορία δεν δέχεται υποθετικό λόγο. Ο συνολικός αριθμός θυμάτων εκείνου του χειμώνα εκτιμάται μεταξύ 11.000 και 50.000. Από την τεράστια απόκλιση στην εκτίμηση μεταξύ των πηγών είναι φανερό οτι δεν είχε πραγματοποιηθεί ποτέ αμερόληπτη και αντικειμενική έρευνα. Όλα είναι καλυμμένα με υπόνοιες και διπλά νοήματα, με εξαφανισμένα αρχεία και φταίξιμο κάποιων “τρίτων”.
Οι τρύπες από σφαίρες εν τω μεταξύ θα συνεχίσουν πάντα να υπάρχουν και να διαβρώνουν τον τοίχο, μέχρι να τις επισκευάσουμε. Αλλά αυτό προϋποθέτει να τις ανακαλύψουμε όλες πρώτα.
Discussion about this post