Πρόκειται για δύο λέξεις που συχνά μπερδεύουμε μεταξύ τους ως προς το νόημα και τη χρήση τους.

Όμως στην πραγματικότητα μιλάμε για δύο διαφορετικά πράγματα καθώς ο μεν φόβος είναι επί της ουσίας ένα φυσιολογικό συναίσθημα ενώ όταν μιλάμε για φοβία αναφερόμαστε σε μια παθολογική κατάσταση που τελικά επηρεάζει την καθημερινότητά μας και μας εμποδίζει να είμαστε λειτουργικοί.

Πιο συγκεκριμένα, η φοβία είναι ένας υπερβολικός και παράλογος φόβος που ενώ τα άτομα που υποφέρουν από αυτή είναι ενήμερα και της υπερβολής και του παραλογισμού αδυνατούν να τον ελέγξουν. Είναι για μια διαταραχή αρκετά σοβαρή και σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούμε ότι τα άτομα που έχουν φοβίες προσαρμόζουν τη ζωή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να πετυχαίνουν την όσο το δυνατόν μικρότερη έκθεσή τους στο αντικείμενο ή την κατάσταση που τροφοδοτεί τη φοβία τους.

Ασφαλώς υπάρχουν και περιπτώσεις όπου αυτή η στρατηγική αποφυγής είναι χρήσιμη προκειμένου το άτομο να μπορεί να διαχειριστεί το άγχος του. Έτσι υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων με φοβίες που δεν αναζητούν βοήθεια. Επιπλέον είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι δεν είναι απαραίτητο για όλες τις φοβίες μας να καταφύγουμε στον ειδικό ψυχικής υγείας. Το άτομο που χρειάζεται βοήθεια είναι αυτό στο οποίο παρατηρείται σοβαρή έκπτωση λειτουργικότητας ή στο άτομο που λόγω θέσης είναι απαραίτητο να απαλλαγεί από αυτήν.

Για παράδειγμα άνθρωποι που το επάγγελμά τους απαιτεί να δουλεύουν σε ύψη, σε περίπτωση που αναπτύξουν υψοφοβία ή ακροφοβία, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα στην εργασία τους.

Σε κάθε περίπτωση, οι φοβίες έχουν θεραπευτική αντιμετώπιση και μάλιστα πολύ αποτελεσματική. Η ψυχοθεραπεία κατά κύριο λόγο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις και η φαρμακευτική αγωγή (ή και οι δύο μαζί) προσφέρουν εξαιρετικές λύσεις.

Από την άλλη μεριά ο φόβος είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το σημαντικότερο και το πιο χρήσιμο αφού εξελικτικά συνδέεται άμεσα με την επιβίωσή μας. Σε αντίθεση με τη φοβία, όπου αυτό που μας τρομάζει και μας μπλοκάρει είναι μη υπαρκτό ή έστω υπερβολικό, στο φόβο ο κίνδυνος είναι υπαρκτός ή αντιληπτικά επικείμενος και ενεργοποιεί αυτόματα το μηχανισμό «πάλης ή φυγής» λειτουργώντας προστατευτικά.

Συνεπώς αυτό που είναι καλό να θυμόμαστε είναι ότι ο φόβος δεν πρέπει πάντα να μας τρομάζει. Για κάποιο λόγο βρίσκεται εκεί. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να μπορούμε να τον αναγνωρίσουμε, κάτι που όσο κι αν ακουστεί περίεργο δεν είναι πάντα εύκολο, ώστε να μπορέσουμε στη συνέχεια να καταστρώσουμε το σχέδιο αντιμετώπισής του.

Ψυχολόγος Σταύρος Μπουγκάς
Ευελπίδων 13 Αθήνα
athens-psychologist.gr