Γράφει ο Βασίλης Στοϊλόπουλος
Η καταιγιστική ρητορική αρμόδιων (και μη) για την πανδημία του νέου κορωνοϊού covid-19 εκ πρώτης όψεως δεν αφήνει σχεδόν καθόλου περιθώρια αμφισβήτησης για την αναγκαιότητα λήψης έως και «δρακόντιων μέτρων» ελέγχου του δημόσιου και ιδιωτικού βίου.
Η μόνιμη επωδός ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται σε «ασύμμετρο πόλεμο» μ΄ έναν «αόρατο εχθρό», επιθετικό παράγωγο της ίδιας της φύσης, που στην αρχή «υποτιμήθηκε», επηρεάζει πλέον με πρωτόγνωρο, σχεδόν «τρομοκρατικό» τρόπο κάθε πλευρά του ανθρώπινου βίου: Γενικευμένο “Social Distancing“ και λιγοστοί άνθρωποι στους δρόμους.
Επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο ή μειώνουν δραστικά την παραγωγή τους, δημόσιες υπηρεσίες υπολειτουργούν, κρουαζιερόπλοια δένουν στα λιμάνια, αεροπλάνα καθηλώνονται στο έδαφος, τουριστικά «Hotspots» κλείνουν, στρατιωτικές ασκήσεις και μαζικές εκδηλώσεις αναβάλλονται επ΄ αόριστον, ακόμα και τοπικές συρράξεις καταλαγιάζουν, ενώ οι τιμές του πετρελαίου και τα χρηματιστήρια βρίσκονται σε παρατεταμένη πτώση.
Μπροστά στο σοβαρό ενδεχόμενο ενός νέου «κραχ» της παγκόσμιας οικονομίας φιλελεύθερες κυβερνήσεις επιστρέφουν άρον-άρον στον «κρατισμό» και σε «κρατικές ρυθμίσεις», ενώ συζητούνται και «Corona-Eurobonds» σαν «αντίδοτο» στην επερχόμενη παγκόσμια ύφεση, την ανεργία και την φτωχοποίηση.
Ο κατάλογος των «μέτρων αντιμετώπισης» μιας πλειάδας θεμάτων υγείας, οικονομίας, εργασίας, εκπαίδευσης, πολιτισμού, ψυχαγωγίας, πνευματικότητας, θεσμών, αθλητισμού, διασκέδασης μεγαλώνει καθημερινά με άγνωστη ημερομηνία λήξης.
Κι όλα αυτά με την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη να είναι ακόμη στο ναδίρ και τη «διπλωματία της μάσκας» να ασκείται αποκλειστικά από «αυταρχικές» χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσίας και η Κούβα.
Εντούτοις, πάρα την σοβούσα κρίση και τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας σε κρίσιμα θέματα υγείας, μια θορυβώδη καχυποψία αιωρείται στο δημόσιο διάλογο που αφορά κυρίως τις εξουσιάζουσες ελίτ.
Από τη μια πλευρά απαιτούνται αποφασιστικότητα, γνώση, γρήγορες ενέργειες, αντοχή, πειθώ και σοβαρότητα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού.
Aπό την άλλη ελλοχεύει ο κίνδυνος να παρθούν μέσα σε κατάσταση πανικού και μέτρα που θα περιορίζουν για μεγάλο διάστημα υπέρ της εκάστοτε εξουσίας δημοκρατικούς θεσμούς, αυθορμητισμό, βασικά ατομικά δικαιώματα και ελευθερία, ενώ ταυτόχρονα οι ενδεχόμενες επιπτώσεις από μια παρατεταμένη «καραντίνα» της κοινωνίας θα αποσιωπώνται και θ΄ αποκρύβονται.
Μια καχυποψία που γίνεται πιο έντονη αν αναλογιστεί κανείς τις αυταρχικές διαθέσεις αρκετών από τους σημερινούς ηγέτες σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά ακόμη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη, στη σκιά της κρίσης και της απαγόρευσης των διαδηλώσεων ο Μακρόν ελπίζει ότι θα ξεμπερδέψει μια και καλή με τα ανθεκτικά «κίτρινα γιλέκα» και η Μέρκελ με τους Γερμανούς αγρότες που υπερασπίζονται κυριολεκτικά την ύπαρξή τους.
Είναι γνωστό άλλωστε ότι πολλές δικτατορίες και αυταρχικά καθεστώτα εμφανίστηκαν στην ιστορία στη βάση κάποιων αναγκαίων «προσωρινών μέτρων έκτακτης ανάγκης» περιορίζοντας τελικά για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμα και βασικές συνταγματικές επιταγές.
Παράλληλα όμως με τις αναγκαιότητες αντιμετώπισης της κρίσης της δημόσιας υγείας, τις καχυποψίες και τα διλήμματα για τις πραγματικές προθέσεις των ελίτ εμφανίζονται αυτές τις δραματικές ημέρες και ορισμένα «παράπλευρα θετικά» αποτελέσματα για την ανθρωπότητα και το περιβάλλον.
Η «ανθρώπινη ύβρη» της καπιταλιστικής ανάπτυξης χωρίς όρια και ο «βιασμός της φύσης» επανέρχονται ξανά δυναμικά στο προσκήνιο, ανεξάρτητα από το «θόρυβο» για τη κλιματική αλλαγή που είναι άλλης φύσεως και πολύ πιο σύνθετο θέμα από τον «μονοσήμαντο» κορωνοϊό.
Κάποιοι χωρίς να κρύβουν τον βαθύ πεσιμισμό τους για τον άνθρωπο ισχυρίζονται πως με την πρόσκαιρη υποχώρηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων «η Γη θα κάνει επιτέλους ένα διάλειμμα από την παρουσία μας και θα ανθίσει …» και ότι μέσα στα καθαρά νερά και στον καθαρό αέρα «ζώα και πουλιά θα γυρνούν ελεύθερα χωρίς τον φόβο μας», τουλάχιστον για όσο καιρό εμείς θα είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια ή θα πεθαίνουμε μαζικά.
Είναι αυτοί που μέσα στο βαθύ ιδεαλισμό και οικολογισμό τους αδυνατούν να καταλάβουν ότι ο κορωνοϊός είναι πρωτίστως μια συγκεκριμένη επίθεση της φύσης στον άνθρωπο που οφείλεται σε μια συγκεκριμένη αιτία. Το αναμενόμενο και αυτονόητο είναι όμως πως η μείωση παραγωγικών δραστηριοτήτων να λειτουργεί υπέρ του περιβάλλοντος.
Ήδη κυκλοφορούν έρευνες, όπως αυτή του πανεπιστημίου του Stanford που δείχνουν ότι «λόγω των δραστικών περιορισμών» τους τελευταίους δύο μήνες «πιθανόν να έχει σωθεί η ζωή 4.000 παιδιών, ηλικίας κάτω των 5 ετών και 73.000 πάνω από εβδομήντα».
Επιπλέον, ακόμα και η μακροσκοπική εξέταση του περιβάλλοντος δείχνει, όπως είναι φυσικό, ότι μέσα σε μερικές εβδομάδες απουσίας τουριστών τα κανάλια της Βενετίας καθάρισαν σε μεγάλο βαθμό και ότι με την καραντίνα μειώθηκε και το Smog της Σαγκάης, όπως και οι εκπομπές των οξειδίων του αζώτου στην περιοχή του Πάδου στη Βόρεια Ιταλία.
Όπως δεδομένη πρέπει να θεωρείται για παράδειγμα και η μείωση του θορύβου ή των αιωρούμενων σωματιδίων που αποτελούν αιτία χιλιάδων θανάτων ετησίως. Μόνο που όλα αυτά θα είναι πρόσκαιρα και έχουν ημερομηνία λήξης με το τέλος της κρίσης.
Εκτός αν αντιληφτεί η ανθρωπότητα ότι η σοβούσα κρίση της δημόσιας υγείας δεν μπορεί να κρύψει ούτε την αναγκαιότητα «νέων προτεραιοτήτων» ούτε τις απαιτούμενες «μεγάλες ανατροπές» για το μέλλον αναφορικά με το σαθρό αφήγημα του «παγκοσμιοποιημένου μας κόσμου», ο οποίος αιφνιδιάστηκε από τον κορωνοϊό όντας απολύτως απροστάτευτος, απροετοίμαστος και «ορθάνοικτος».
