Ένα νέο νόμισμα (πόσο επίκαιρο!) κάνει την εμφάνισή του στην  Τράπεζα της Ελλάδος και αυτή τη φορά όλα μετριούνται με ματιές. Ανάλογα με το πόσες ματιές ρίχνεις και ανάλογα τη δύναμη της ματιάς, το χαρτονόμισμα αποκτά και την αντίστοιχη αξία.

“Το ενδιαφέρον που μου προκάλεσε αυτό το project είχε να κάνει με τη δυσκολία του να συνοψίσει κανείς ένα ολόκληρο σύστημα μέσα σε μόλις έξι εικόνες, σε έξι χαρτονομίσματα που ποτέ δεν κυκλοφόρησαν και δεν θα κυκλοφορήσουν. Με τόση απλότητα και χωρίς επιστημονικές έννοιες. Γιατί όσο και να προσπαθούν να μας πείσουν πως τα πράγματα είναι πολύπλοκα, για τους λαούς τα πράγματα ήταν πάντα απλά. Κι εδώ για ακόμη μια φορά έρχομαι να προσθέσω πόσο μεγάλη είναι η δύναμη του χαρτιού, όχι μόνο για τις πληροφορίες που αντλούμε από το παρελθόν από όσα έχουν γραφτεί ανά τα χρόνια, εφόσον αντέξουν στον χρόνο, αλλά και για το πόσο εύκολα πουλάμε και αγοράζουμε το οτιδήποτε για να αποκτήσουμε λίγα παραπάνω χαρτονομίσματα. Για να έρθει τελικά εκείνη η στιγμή που η αυλαία θα πέσει, τα χρήματα δεν θα έχουν καμία αξία και μια νέα κοινωνία θα χτιστεί από την αρχή με διαφορετικούς όρους.”

Εμείς πάντως πολύ θα θέλαμε να ζήσουμε τη στιγμή που οι λαοί θα ενωθούν κάτω από μια κοινή τράπεζα και αυτή θα είναι της Οπτασίας, αυτή του τελευταίου χαρτονομίσματος…

“Το project με τα χαρτονομίσματα έγινε για την έκθεση “ΕΠΙ ΤΩ ΑΡΧΕΙΩ” που πραγματοποίησε το Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας. “Μου έγινε η πρόταση και δέχτηκα. Η χαρακτική δεν μου φέρνει τα προς το ζην, αλλά τα προς έκφρασην.” Η Φλοράνς είναι μέλος του Δ.Σ. της ένωσης χαρακτών, αλλά το βασικό της επάγγελμα είναι καθηγήτρια γαλλικών, όντας και αυθεντική γαλλίδα. Στην Ελλάδα ζει τα τελευταία 25 χρόνια. “Αποφασίσαμε με άλλους τέσσερις καλλιτέχνες να δημιουργήσουμε μια έκθεση με βάση αυτό που συμβαίνει στη χώρα. Εγώ αποφάσισα να ασχοληθώ με τα χαρτονομίσματα λόγω και του ότι η έκθεση θα εκτίθονταν στον συγκεκριμένο χώρο. Όταν μου έγινε η πρόταση για τα χαρτονομίσματα, μου φάνηκε μπανάλ, γιατί σε μια τράπεζα παντού τέτοια βλέπεις, άρα μερικά επιπλέον τί νόημα θα είχαν; Στην πορεία σκεπτόμενη την κατάσταση κατέληξα τελικά πως είναι μια ιδέα για μια τελείως διαφορετική παρουσίασή τους.”

Για να τελειοποιηθεί το project ο χρόνος που χρειάστηκε ήταν περίπου 2-3 μήνες. Η ίδια η Φλοράνς μας λέει πως αντιμετώπισε τεχνικές δυσκολίες. “Είναι πολύ δύσκολο να δουλεύεις με οξυγραφία και με μεταλλικές πλάκες”, παλιά μέθοδος χαρακτικής  που η ίδια ακόμα χρησιμοποιεί. “Κάθε μοτίβο πάνω στο χαρτονόμισμα είναι και μια πλάκα. Ακόμα και το τύπωμα είναι μια ολόκληρη τεχνική, αυτό που πραγματικά όμως με δυσκόλεψε ήταν να βρω τη σειρά με την οποία θα τυπωθούν οι εικόνες πάνω στο χαρτί.”

“Όταν ξεκίνησα αυτή τη δουλειά, ένιωθα θυμό απέναντι σε αυτό που βιώνουμε, οπότε είχα σκεφτεί σαν τίτλο το “Τράπεζα της θολούρας” και όχι της οπτασίας. Αναγκάστηκα να στήσω όλο το κόνσεπτ έτσι ώστε να υπάρχει μια συνοχή και να μην είναι απλά ένα συναίσθημα θυμού, γιατί στην πορεία είδα ότι αυτό δεν λειτουργεί. Με τον τίτλο “Τράπεζα της θολούρας” δεν είχες τίποτα να μαντέψεις. Αναγκάστηκα έτσι να σκεφτώ κάτι πιο έξυπνο. Τότε μου προέκυψε η “Τράπεζα της Οπτασίας” με βάση την κριτική του Μποντριγιάρ, επάνω στην καταναλωτική κοινωνία.

Είμαστε σε μια κοινωνία της αυταπάτης, αν δεν μπορείς να καταναλώνεις δεν σε δέχεται, δεν είσαι κανείς αν δεν έχεις να ξοδέψεις. Στην κοινωνία μας σήμερα όλα είναι στην οθόνη, στην εμφάνιση, στο φαίνεσθαι. Είμαι επηρεασμένη από μεγάλους φιλοσόφους όπως ο Πλάτωνας, γι αυτό και έχω διαμορφώσει αυτή τη σκέψη, δεν είμαι μεγαλοφυία. Από τη στιγμή λοιπόν που βρήκα την “Τράπεζα της Οπτασίας” κατάλαβα ότι είχα προοπτικές.”

ΕΚΑΤΟ MATIEΣ

“Ήθελα να είναι αναγνωρίσιμο χαρτονόμισμα, επομένως έπρεπε να μπει ένα πρόσωπο, κάποιοι κωδικοί αριθμοί και υπογραφές, με βάση τις αναφορές μου στα ελληνικά χαρτονομίσματα. Δεν ήθελα να βάλω κάποιο γνωστό πρόσωπο και επιπλέον επέλεξα και μια γυναίκα, γιατί είμαι φεμινίστρια και από πάντα στα χαρτονομίσματα θυμάμαι μόνο άντρες. Έκανα την επανάστασή μου.

Ξεκινώντας λοιπόν σκεφτόμουν πως το χαρτί δεν έχει καμιά αξία κι όμως έχει τρομερή δύναμη. Το μέτρημα αποφάσισα να είναι σε ματιές μιας και αυτές είναι που μπορείς να πουλάς. Τα πράγματα σήμερα είναι ότι βλέπεις, πληρώνεις με το πόσες ματιές θα δώσεις.”

ΕΚΑΤΟ MATIEΣ ΠΕΡΙΠΟΥ

“Παλιά για να θεωρείσαι “σωστός και μορφωμένος πολίτης” έπρεπε να έχεις μια ιδέα της γλώσσας (του συντακτικού-γραμματικής) του δικαίου και της φιλοσοφίας. Αυτά έμαθα να διαβάζω εγώ για να μπορώ να εξελίσσομαι. Ξαφνικά έπρεπε όλος ο κόσμος να ξέρει οικονομικά για να μπορεί να παρακολουθήσει τα τεκτενόμενα μιας κοινωνίας. Χωρίς οικονομικές γνώσεις δεν καταλαβαίνεις τί γίνεται. Τα τελευταία χρόνια μπήκα και εγώ στη λογική να μελετήσω οικονομία, που κάποτε ήταν μόνο για τους ειδικούς. Επειδή είμαι παιδί του Μάη του ’68 διάβαζα Μαρξ, μόνο που εκείνος μιλάει για κοινωνίες που είχαν τελείως διαφορετικό καπιταλισμό από τον σημερινό. Ο σημερινός καπιταλισμός είναι εντελώς αφηρημένη έννοια, είναι παγκόσμια και έχει να κάνει με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Είναι κάτι άλλο από αυτό που ξέραμε, λένε για αγορές, ποιές είναι αυτές οι αγορές; Το δεύτερο λοιπόν χαρτονόμισμα αναφέρεται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, για το οποίο δεν έχουμε σαφή εικόνα γι αυτό και τα πρόσωπα θολώνουν. Εδώ βλέπουμε και την αξία 100±, στο περίπου δηλαδή οι ματιές. Διαδοχικά από το ένα χαρτονόμισμα στο άλλο η αξία αλλάζει. Το πρώτο είναι καθαρό και η αξία του είναι 100 ματιές, το δεύτερο  θολώνει με βάση το χρηματοπιστωτικό σύστημα που είπαμε πριν, επομένως χάνουν ή κερδίζουν αξία τα πράγματα. Η αξία είναι πολύ ρευστή έννοια.”

ΟΥΔΕΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

“Υποτίθεται ότι κάθε κοινωνία βαδίζει και έχει στόχο το απόλυτο καλό. Στη δική μας κοινωνία το απόλυτο καλό είναι το να αποκτάς όσα περισσότερα μπορείς, ώστε να εκπληρώνεις υποτίθεται τις επιθυμίες σου. Αλλά οι επιθυμίες σου δεν εξαντλούνται έτσι έυκολα, πάντα θέλεις και κάτι καλύτερο. Οπότε σου δίνω λεφτά για να αποκτήσεις και εσύ το καλύτερο, αυτό που όλοι αναζητάμε. Όλα όσα μας υπόσχονται. Η αξία του τρίτου χαρτονομίσματος είναι σβησμένη. Αυτό το σκέφτηκα βλέποντας κάποια χαρτονομίσματα της Κατοχής, στα οποία επειδή άλλαζε η αξία γρήγορα και δεν προλάβαιναν να τυπώσουν καινούρια, στα ήδη υπάρχοντα άλλαζαν την αξία τους. Σε αυτό το χαρτονόμισμα βλέπουμε την κατάρρευση της αξίας, πώς το ίδιο το σύστημα μας κοροϊδεύει και δεν μας λογαριάζει…Και πόσο εύκολα οι αριθμοί πέφτουν…”

ΠΕΝΗΝΤΑ ΜΑΤΙΕΣ

“Το τέταρτο χαρτονόμισμα  είναι σχόλιο για το κούρεμα του χρέους που είναι μια μεγάλη απάτη! Με το κούρεμα στην Ελλάδα, οι δομές της παιδείας και της υγείας σταμάτησαν να χρηματοδοτούνται. Βλέπουμε λοιπόν το κούρεμα και στην αξία του χαρτονομίσματος που από  εκατό ματιές με κούρεμα 50% η αξία έφτασε στο μισό! Το πραγματικό κούρεμα λοιπόν των προσώπων, που είναι τα ίδια σε όλα τα χαρτονομίσματα, με βοήθησε να κάνω το σχόλιό μου. Η γυναίκα εμφανίζεται με κοντά μαλλιά και στον κύριο έβαλα ένα φτερό γιατί δεν είχα τι να κουρέψω!”

ΕΚΑΤΟ ΜΑΤΙΕΣ

“Στο προτελευταίο, το χαρτονόμισμα αποκτά και πάλι την αρχική του αξία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα δύο πρόσωπα να μπαίνουν στη φυλακή, γι αυτό και εμφανίζονται πίσω από τα κάγκελα όχι και τόσο ευδιάκριτα. Είναι αυτό που λέμε κατάρρεση του συστήματος, υπάρχει η τιμωρία! Η διευθύντρια και ο διοικητής λοιπόν στη φυλακή, πού ξέρεις ίσως και να γίνει κάποτε και στην πραγματική ζωή”

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΤΙΑ

“Στο τελευταίο πια χαρτονόμισμα, πέφτει η αυλαία, η “τελευταία ματιά”, έρχεται η εξαφάνιση (γι αυτό το “πληρωτέες με την εμφάνιση”, γίνεται “πληρωτέες με την εξαφάνιση”). Το τελευταίο δηλαδή χαρτονόμισμα που τυπώνεται ποτέ. Τα πρόσωπα δεν υπάρχουν πια, καθώς δεν παίζουν κανέναν ρόλο και η αξία είναι τόσο μικρή που σηματοδοτεί μια νέα οικονομία χωρίς χαρτιά με χρηματικές αξίες. Αυτό είναι πραγματικά ουτοπικό, μια κοινωνία δηλαδή χωρίς λεφτά ή με λεφτά άλλου τύπου…”

“Δεν θα άλλαζα κάτι αν ξεκινούσα σήμερα το project για την έκθεση. Ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός είναι παγκόσμιο πρόβλημα και επίκαιρο. Αυτό που με προβληματίζει σήμερα είναι το ήθος, αυτό που λέμε: “φταις, δεν φταις”. Αν έκανα λοιπόν κάτι επιπλέον, ίσως επικεντρωνόμουν σε ψυχολογικά χαρακτηριστικά της κρίσης.”

Στο τέλος της κουβέντας μας, δεν άντεξα και την ρώτησα αν συνέβαιναν στη Γαλλία αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας, πώς πιστεύει ότι θα αντιδρούσε ο γαλλικός λαός. Μου απάντησε πως αυτό, κανείς δεν το ξέρει και πως το σημαντικό είναι ότι σε κάθε χώρα τον κυρίαρχιo ρόλο τον παίζει το κράτος και το πολιτικό σύστημα. Πάντως πιστεύει πως ο ελληνικός λαός είναι εξευρωπαϊσμένος, αλλά δυστυχώς έχει ελλιπή παιδεία.

Η Φλοράνς Χρηστάκη είναι χαράκτρια από την αρχή της χιλιετίας. Μαθήτευσε χαρακτική με τον  P. Pandolfini και την Δ. Σιατερλή. Γεννήθηκε το 1958 στο Παρίσι, σπούδασε κοινωνική ψυχολογία και γαλλική φιλολογία. Δούλεψε στο marketing και σαν καθηγήτρια. Είναι μέλος της διοργανωτικής επιτροπής του Φεστιβάλ Χαρακτικής και Εκτυπώσεων της Αθήνας. Θεωρεί την εγκατάστασή της στην Ελλάδα το 1990 μεγάλη ευκαιρία, αφού της επέτρεψε να βρει το δρόμο της.

Υ.Γ. Ο Τσακαλώτος ίσιωσε το κουστούμι του με την ανάποδη του χεριού του. Παρά την ταλαιπωρία το πρόσωπό του ήταν αποφασιστικό και χαζοχαρούμενα αισιόδοξο. Οι Φινλανδοί τον ειρωνεύτηκαν. Τα ’χασε. Ο Σόιμπλε παρέμενε σκυθρωπός και έδειχνε ανήσυχος. Λίγα δευτερόλεπτα ακούγονταν σαν αιώνες σιωπής. Ο Έλληνας άρχισε να ψάχνει τις τσέπες του. Έβγαλε κλειδιά, μέντες και λεξοτανίλ. Στο τέλος χαμογέλασε αδιάφορα και έριξε ένα τρισεκατομμύριο ματιές στο τραπέζι. Αυτή είναι η λύση τους είπε. Το κτίριο άρχισε να τρεμοπαίζει σαν τζένγκα. Ένα μεγάλο μπαμ ακούστηκε και όλα άλλαξαν πια. Φλοράνς να είσαι καλά!

«Η Πόλη Ζει»