Ας το πάρουμε από την αρχή. Αν υποθέσουμε ότι αυτό είναι η αρχή. Η λέξη ανάπηρος, σύμφωνα με τις πληροφορίες που βρίσκουμε στο βιβλίο του Ι. Δ Σταματάκου “Λεξικόν Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας”, προέρχεται από τη λέξη πήρος, που είναι ο “βεβλαμμένος κατά μέλος του σώματος του”. Το “πήρος” προέρχεται από το απαρέμφατο “πάσχειν” του ρήματος πάσχω= πάθημα, δυστύχημα κτλ. Στην ορολογία των φυσιοθεραπευτών όταν μιλούν για το μέλος που έχει πληγεί, το αποκαλούν το βλαμμένο= βλάβη.

Η ύπαρξη της λέξης “αναπηρία” δηλώνει ουσιαστικά την κατάσταση. Και η κατάσταση είναι αυτή. Το επίδομα είναι επίδομα αναπηρίας, όχι επίδομα ειδικών ικανοτήτων. Και στην τελική, λύσαμε όλα τα άλλα για να ασχοληθούμε με τις λέξεις; Μέχρι να υπάρξει μία ενιαία κοινωνία για όλους, χωρίς ανελκυστήρες για άτομα με αναπηρία… απλά ο ίδιος ανελκυστήρας θα είναι έτσι διαμορφωμένος- κατασκευασμένος σε όλες τις πολυκατοικίες, εργασιακούς ή χώρους διασκέδασης, ψυχαγωγίας και πολιτισμού, τότε ναι! Δεν θα έχουμε ανάγκη από τίτλους.

Θα είναι ο Τάκης (που απλά θα σκάσει μύτη με το αμαξίδιο), θα είναι η Μαρία (που θα έρθει με τη βακτηρία), θα είναι μόνο όνομα και ανθρώπινη υπόσταση. Όταν όμως πρέπει να μπεις σε έναν χώρο όπου ψάχνεις εναγωνίως να βρεις έναν τρόπο να εξυπηρετήσεις τον άνθρωπό σου, εσύ ο ίδιος θα πεις: “Έχετε ασανσέρ; Δεν βοηθούν οι σκάλες λόγω αναπηρίας”. Ή μήπως θα κάτσεις να εξηγήσεις τι και πώς ή αν γεννήθηκε με αναπηρία ή την απέκτησε; Κουβέντα θα πιάσουμε; Το πολύ πολύ να πεις, όπως εγώ, “έχουμε ένα θεματάκι και δεν μπορούμε από τις σκάλες”. Το θεματάκι βέβαια είναι ευδιάκριτο. Προφανές!

Από περιγραφές.

Δεν ξέρω πώς είναι για τον ίδιο τον άνθρωπο που γεννιέται μη αρτιμελής ή με κάποια αναπηρία. Υποθέτω ότι μέχρι να τους δείξει το κοινωνικό περιβάλλον ότι κάτι “διαφορετικό” έχουν, οι ίδιοι αισθάνονται εντάξει με αυτό. Ξέρω με σιγουριά, όμως, την αγωνία των γονιών, τον φόβο και τρόμο “μην πεθάνω, τι θα γίνει το παιδί μου;”, ή μην τα πληγώσει ένα αδιάκριτο βλέμμα -που κι αυτό ανθρώπινο είναι,(το να κοιτάς)- και τον καθημερινό αγώνα που δίνουν με έγγραφα, αναζήτηση ειδικών σχολείων, εκπαιδευμένου προσωπικού και χίλια άλλα.

Ξέρω επίσης ότι, αν γυρνούσαν τον χρόνο πίσω, γνωρίζοντας τι θα επακολουθούσε, πάλι το ίδιο θα διάλεγαν, πάλι το ίδιο παιδί θα ήθελαν, πάλι την ίδια αγκαλιά. Κάθε τι που θεωρείται δεδομένο για τους άλλους γονείς για αυτούς τους γονείς είναι μία κατάκτηση, ένα βήμα προς το φως, την ελπίδα και, πίστεψέ το, αντιλαμβάνονται με έναν φωτεινό τρόπο ότι στην ζωή αυτή κάθε τι είναι ένα θαύμα. Και είναι ένα θαύμα!

Όλοι είχαμε ένα άτομο με ιδιαίτερη ανάγκη από φροντίδα στο περιβάλλον μας, απλά δεν το ξέραμε.

Όταν ήμουν μικρή στην πολυκατοικία μας ήμασταν συγκάτοικοι με έναν παράταιρο κύριο που έμοιαζε με ήρωας βωβού κινηματογράφου. Είχε το μπαστουνάκι του, δεν μιλούσε αλλά όταν τον νευριάζαμε, το σήκωνε απειλητικά προς το μέρος μας. Εμείς αγαπούσαμε πολύ να τον πειράζουμε-αφενός γιατί μας φαινόταν ο μεγάλος φίλος μας και αφετέρου γιατί ποτέ οι γονείς μας δεν μας πέρασαν το μήνυμα ότι κάτι συμβαίνει και πρέπει να λυπόμαστε ώστε να είμαστε προσεκτικοί στη συμπεριφορά μας. Οφείλαμε να τον σεβόμαστε όπως όλους τους μεγαλύτερους μας. Αυτό ήταν όλο. Όχι η υπεροχή του τύπου: “Είναι λίγο χαζούλης” κ.α. Όταν αλλάξαμε γειτονιά μου έλειπε απίθανα ο Σαρλό και γράφοντας αυτό το θέμα διαπιστώνω πόσο μεγάλη θέση έχει στις παιδικές μου αναμνήσεις. Ίσως χάρη σε αυτόν, ποτέ μου δεν κοίταξα τους ανθρώπους παράξενα.

Όταν οι περιγραφές των άλλων γίνονται η ζωή σου.

Έκανα πολλά χρόνια να το αποδεχτώ όπως είναι: καυτή πατάτα πάνω στη χούφτα. Οι πρώτες μέρες είναι αυτές που προσπαθείς να ισορροπήσεις, να καταλάβεις πού βρίσκεσαι και τι σημαίνει αυτό για την ζωή σας. Ο άνθρωπος που είχες ως τον πιο δυνατό από οποιονδήποτε αυτός ακριβώς ο άνθρωπος ξαφνικά κάνει ένα πέρασμα στον άλλον κι επιστρέφει. Ισχαιμικό εγκεφαλικό. Παράλυση δεξιάς πλευράς. Απώλεια ομιλίας. Αδυναμία διατήρησης ισορροπίας. Αδυναμία λεπτών κινήσεων-σύλληψης, που σημαίνει ότι δεν μπορεί να πιάσει, να σφίξει γροθιά και τα λοιπά.

“Η κατάσταση είναι αυτή και δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου για κλάματα. Το βουλώνεις και το τρως…  με μία θεϊκή δύναμη, που ,ενώ όντως ανεβαίνεις ένα βουνό, κι ενώ οι άλλοι έχουν την αίσθηση της βαρύτητας που σε ρέπει προς τα πίσω, εσύ με έναν μαγικό τρόπο βαδίζεις απαλά σε μια ανηφόρα, γεμάτη χαρά. Κάθε μέρα μία κατάκτηση. Σήμερα, σηκώθηκε υποβασταζόμενος, σήμερα προσπάθησε να σηκωθεί – δεν μπορεί ακόμα μόνος του- αλλά έπεσε. Μας είπε μία λέξη. Μας έδειξε. Έκανε μία σύσπαση το χέρι του. Ανεβήκαμε δύο σκαλιά, στην κυριολεξία. Τον έπιασα να κλαίει κρυφά στο δωμάτιο του. Αισθάνεται υπεύθυνος για ό,τι έχει συμβεί. “Δεν φταις”

Σήμερα, βγήκαμε την πρώτη μας βόλτα. Εξηγείς ότι θα πρέπει να δείχνει κατανόηση στα περίεργα βλέμματα, οι άνθρωποι έχουν διάφορες σκέψεις όταν σε κοιτούν, μπορεί να σκέφτονται κάποιον οικείο τους ή κάτι δικό τους. Έδειξε να το καταλαβαίνει και να τον ηρεμεί αυτή η σκέψη. Προσπάθησε να χαιρετήσει παλιούς γνώριμους, αλλά αισθάνθηκαν άβολα, γιατί εκείνος απλά ξεστόμιζε σκόρπιες λέξεις που δεν έβγαζαν νόημα. Πήγαμε βόλτα χωρίς υποβοηθήματα βαδίσματος! Βρήκε την ισορροπία του. Βγήκε μόνος του. Διάβασε δυο προτάσεις. Έγραψε στο ημερολόγιο του με το αριστερό χέρι. Ναι, έμαθε με το αριστερό! Είναι ανεξάρτητος. Μιλάει, περπατάει και χαμογελά γεμάτος χαρά και περηφάνια που τα κατάφερε. Και τα κατάφερε καλά!

Συνέχισε να με εκπλήσσεις, μπαμπά!

Κοινωνικός Αποκλεισμός

Η οικονομική κατάσταση, το οικογενειακό περιβάλλον, η παιδεία και η αντίληψη του ίδιου του ατόμου που βιώνει την αναπηρία επηρεάζει απόλυτα την αποδοχή ή όχι της κοινωνίας. Ένας απεριποίητος άνθρωπος σίγουρα εισπράττει διαφορετική αντιμετώπιση από αυτόν που έχει την απαραίτητη φροντίδα. Το βασικό συναίσθημα που κυριαρχεί είναι ο φόβος. Φοβόμαστε να το αντικρίσουμε, θέλουμε να μην υπάρχει για να μην το πάθουμε κι εμείς. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση αυτό που κρίνεται απαραίτητο είναι η ύπαρξη διαμορφωμένων χώρων από ανθρώπους που έχουν κατανοήσει ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο.

Σίγουρα θα αναζητήσουμε χώρους χωρίς σκαλιά, εύκολη πρόσβαση στις τουαλέτες ή λίγο περισσότερο χώρο στο σημείο που επιλέξαμε να ψυχαγωγηθούμε και θα επισκεφθούμε φίλους που η πολυκατοικία στην οποία διαμένουν διαθέτει ανελκυστήρα. Αν όμως όλα αυτά δεν υπάρχουν; Πώς θα κοινωνικοποιηθεί αυτός ο άνθρωπος; Πώς, ως κοινωνία, να πάμε ένα βήμα μπροστά; Υπάρχουν χιλιάδες ελλείψεις και κενά στην ομαλή και ασφαλή συμβίωση των ανθρώπων με αναπηρία ή κινητικά προβλήματα στον κόσμο των αρτιμελών και δεν φαίνεται να λύνονται σύντομα. Υπάρχει τέτοια απόρριψη και άγνοια … Κι εσύ κόλλησες στην λέξη;

Μία γεύση από Αγγλία (όπως μας την μετέφεραν):

Στα Μουσεία και γενικά σε δημόσιους χώρους έχουν πρόσβαση παντού κατά το μεγαλύτερο ποσοστό
Απαγορεύεται αυστηρώς να παρκάρεις η να μπλοκάρεις κάποιο σημείο από το οποίο περνούν αμαξίδια, παιδικά καρότσια.

Στο πάρκινγκ δεν τολμούν να παρκάρουν σε σημεία με την ένδειξη, που δηλώνει ότι είναι σημείο στάσης για άτομα με αναπηρία, γιατί τα πρόστιμα είναι πολύ αυστηρά.

“Θα δεις πολλούς να κυκλοφορούν έξω μόνοι τους χωρίς συνοδό.”

Η φίλη του Η πόλη ζει μας πληροφορεί επίσης ότι: “Τα σχολεία που εργάζομαι ακολουθούν αυστηρούς κανονισμούς που προστατεύουν και το άτομο με αναπηρία αλλά και εκείνον που δουλεύει μαζί του. πχ. Δεν σηκώνεις ποτέ κανέναν από το αμαξίδιο του με τα χέρια. Πάντα χρησιμοποιείς hoist (γερανό).

Ευχαριστούμε πολύ την Μαρία Εμμανουηλίδου για την ανταπόκριση.