Γίνεται πολύς λόγος για τα σύνδρομα που θα αφήσει η κρίση που ζούμε. Φοβία για συνεύρεση, για κοινωνική και σωματική επαφή, άγχη κλπ. Θα βλέπουμε κάποιον και θα σκεφτόμαστε εάν είναι μολυσμένος. Δεν θα πηγαίνουμε σε πάρτυ, συναυλίες και κινηματογράφους. Και όσο επιρρεπής είναι κάποιος να πλάθει σενάρια, τόσο η φαντασία ξεφεύγει και μία οδυνηρή δυστοπία ξεπροβάλλει.

Συνήθως οι άνθρωποι δραματοποιούν τις καταστάσεις. Προβάλλουν αυτό που ζουν, σκέφτονται και αισθάνονται μία συγκεκριμένη στιγμή, στο μέλλον. Του δίνουν μία μέλλουσα, άφθαρτη υπόσταση. Συνήθως, όμως, λειτουργούν και τελείως αντιθετικά, όσο περνάει ο καιρός. Θάβουν τους “νεκρούς τους’’ και προχωρούν, ενίοτε κάνοντας τα ίδια λάθη.

Τελικά, αυτό που θα συμβεί είναι κάτι ενδιάμεσο και πολλές φορές, διαφορετικό από αυτό που έχουμε (με δογματισμό) προβλέψει. Γιατί ο άνθρωπος δεν είναι αμοιβάδα που δεν θυμάται τίποτα. Αποτυπώνεται στην ψυχή του το βίωμα και του καθορίζει – στον έναν ή άλλο βαθμό – την πορεία του. Από την άλλη, δεν είναι και κασέτα που αναπαράγει πιστά κάτι που απλά εγγράφηκε στο μυαλό του.

Θα αφήσει η πανδημία σύνδρομα; Στους ενήλικες; Στα παιδιά; Στους ηλικιωμένους; Θα επηρεάσει τον τρόπο ζωής; Σίγουρα ναι.

Ας αναρωτηθούμε όμως: τι κακό μας βρήκε με τα σύνδρομα; Οι προηγούμενες γενιές που έζησαν την κατοχή απέκτησαν το εν λόγω σύνδρομο. Αποτέλεσμα; Μερικές λίγες αυτοκτονίες στα πρώτα χρόνια (και ήταν ελάχιστες γιατί πολύ γρήγορα ξαναμπήκε η χώρα στη δίνη του εμφυλίου). Μερικές δεκάδες χιλιάδες παχύσαρκα παιδιά που αναγκαστικά έπρεπε να φάνε την διπλή μερίδα που τους έβαζαν στο πιάτο. Εκατοντάδες χιλιάδες τσακωμοί με τους γονείς που ανησυχούσαν σε κάθε έξοδο των παιδιών τους, μιας και φοβόντουσαν πως θα πέσουν σε κάποιο μπλόκο της Κομαντατούρ.

Το σύνδρομο της κατοχής “διακόσμησε’’ το ”σκρίνιο του σαλονιού μας” και ας μη μας άρεσε, για δεκαετίες. Εκνευριστήκαμε μαζί του και μας καταδυνάστευσε, γελάσαμε, το αποδεχτήκαμε, το αλλάξαμε, το μειώσαμε για να πέσουμε στο σύνδρομο της υπερκατανάλωσης, το χλευάσαμε, το εκτιμήσαμε. Το συνδέσαμε με πρόσωπα, το απολαύσαμε επιλεκτικά. Το αγαπήσαμε ή το μισήσαμε, μάλλον και τα δύο μαζί.

Γενικά, οι κοινωνίες δεν είναι λούτρινα παιχνίδια, απαστράπτουσες γκαλερί της Νέας Υόρκης, ούτε εργαστήρια νανοτεχνολογίας. Έχουν σύνδρομα, ουλές, πτυχές, αβύσσους, βρωμιές, κάρβουνα και διαμαντάκια. Έχουν τους δικούς τους νόμους, εσωτερική συνοχή, σχέσεις. Και όσο και να αναπτύσσονται μηχανισμοί ποδηγέτησης, διαμόρφωσης και καναλιζαρίσματος, όλο και κάτι συμβαίνει και ανατρέπει τους σχεδιασμούς ή, τουλάχιστον, τους τροποποιεί. Το φαινόμενο, ευτυχώς, είναι πιο πλούσιο από τον νόμο. Αυτό δεν αντέχεται από την Εξουσία και από τις μικροεξουσίες, ανεξαρτήτως χρώματος και προελεύσεως.

Αυτό που μας συνέβη δεν είναι δα και τέτοιας έντασης γεγονός, όπως ήταν η κατοχή. Αυτό που βιώνει ένα προσφυγόπουλο σε μία λέμβο; Ένας άνεργος που δεν έχει να ταΐσει το παιδί του; Μία μητέρα που στον βομβαρδισμό κρατάει αγκαλιά την κατάκοιτη μάνα της; Και αυτά είναι οριακές περιπτώσεις, αλλά όχι μεμονωμένες. Η τυποποιημένη λογική όλους αυτούς θα τους θεωρεί τελειωμένες περιπτώσεις. Και όμως, θα συνεχίζουν να ζουν, να ελπίζουν, να μοχθούν.

Το Δυτικό άτομο-και μάλιστα ένα υποσύνολό του, γιατί εκατομμύρια ζουν άθλιες μέρες-έχει μία περίεργη άποψη για την κοινωνία. Και είναι εντυπωσιακό πως καταλήγουν στο ίδιο μοτίβο, μονοδιάστατοι τεχνοκράτες-πλούσιοι ηγετίσκοι- και ιδεολογίζοντες προοδευτικοί. Η άποψη για μία κοινωνία χωρίς σύνδρομα, χωρίς εκπλήξεις, ατσαλάκωτη και πλήρως ελεγχόμενη τους ενώνει. Με μία έννοια, η προέκταση της πληροφορικής τελειότητας στην πραγματική ζωή. Ένα ολοκληρωτικό “πολίτικαλ κορέκτ”. Εάν μπορούσαν, θα μας τακτοποιούσαν όλους κατά πως θέλουν ή τους βολεύει. Ένας ελιτισμός με πολλά προσωπεία.

Δεν φοβάμαι την “φοβία της αγκαλιάς’’ για την επόμενη περίοδο. Ξέρω πως θα υπάρξει. Είναι λογικό να υπάρξει. Ξέρω, όμως, πως θα εμπνεύσει θεατρικά έργα, θα αποτελέσει θέμα έρευνας για σοβαρούς ανθρώπους-επιστήμονες (ένας συνδυασμός που τόσο πολύ τον έχουμε ανάγκη), θα ξεπεραστεί εκατομμύρια φορές αντανακλαστικά, θα ξανακατακτηθεί, ίσως, με κινήματα και διαδικτυακά καλέσματα., θα τρολαριστεί από πιτσιρικάδες και άλλα τόσα που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί.

Με φοβίζουν οι Πολιτικές που θα ασκηθούν ακριβώς πάνω στο έδαφος του συνδρόμου. Όμως είναι στην λογική των πραγμάτων να υπάρξουν όλα αυτά. Θα δούμε τι απαντήσεις θα δοθούν και από που…

Φοβάμαι μία κοινωνία χωρίς σύνδρομα και όλη την επιχειρηματολογία για το πως θα τα αποφύγουμε. Η’ πώς θα τους κηρύξουμε τον πόλεμο και θα τα αφανίσουμε. Αυτή η προσέγγιση με αγριεύει περισσότερο από την έλλειψη αγκαλιάς.

Ας περιμένουμε λοιπόν το νέο σύνδρομο. Ήδη το βλέπεις έξω. Και προσοχή, ακόμα και να το ξεσκίσουμε, είμαστε και εμείς ήδη κομμάτι του. Ας έχουμε περισσότερα ερωτηματικά παρά θαυμαστικά. Και μία ελπίδα στον βαθύ πυρήνα του Ανθρώπου.

Υ.Γ. Όλο και πιο δύσπιστοι στην πληροφορία από την “φωτεινή πηγή’’ και σε όλες τις μορφές. Τηλεοράσεις-κομπιούτερ-κινητά-σόσιαλ κλπ. Κανονικά πρέπει να υπάρχει μία ένδειξη ότι παρακολουθείς, δικτυώνεσαι με δική σου ευθύνη. Ή ότι βρίσκεσαι κοντά σε “ιό’’…