Oι πολύπλευρες απαγορεύσεις (και) στο θέατρο

Το γύρο του διαδικτύου κάνει μία… μπεκετική είδηση που θέλει το gutstheatre στην Ολλανδία (το πολιτιστικό κέντρο του Πανεπιστημίου Γκρόνινγκεν) να ακυρώνει ανέβασμα της παράστασης «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σ. Μπέκετ, επειδή η ανακοίνωση της ακρόασης αφορούσε μόνον… άντρες ηθοποιούς.

Οι παραστάσεις θα ξεκινούσαν τον Μάρτιο του 2023, όμως ακυρώθηκαν αφού ο χώρος ανακάλυψε ότι η ανακοίνωση ακρόασης για τους πέντε ανδρικούς ρόλους του έργου ήταν ανοιχτή μόνο για άνδρες, κάτι που, όπως ενημέρωσαν την ομάδα παραγωγής, αντιβαίνει στην πολιτική συμπεριληπτικότητας του Πανεπιστημίου.

Για όσους δε γνωρίζουν το έργο, το «Περιμένοντας τον Γκοντό» γράφτηκε το 1948 από τον Σάμιουελ Μπέκετ. Οι δύο κεντρικοί ήρωες, ο Βλαντιμίρ και ο Εστραγκόν, περιμένουν έναν άνθρωπο –τον Γκοντό– που δεν έρχεται ποτέ. Η απουσία αυτή του Γκοντό έχει αποτελέσει το θέμα για πάμπολλες ερμηνείες του έργου από την πρώτη του θεατρική παρουσίαση. Στην αγγλική του μετάφραση από τον ίδιο το Μπέκετ, το έργο έχει υπότιτλο «τραγικωμωδία σε δυο πράξεις». Το έργο αποτελεί έκφραση και χαρακτηριστικό δείγμα του Θεάτρου του παραλόγου. Άλλοι τρεις αντρικοί ρόλοι συμπληρώνουν αυτή την τραγικοκωμωδία: ο Λάκι, ο Πότζο και ένα αγόρι.

Ο 24χρονος σκηνοθέτης του εν λόγω ανεβάσματος Oisín Moyne δήλωσε στο irishtimes.com ότι είχε σκεφτεί να δει και ηθοποιούς άλλων φύλων για τους ρόλους, αλλά δεν μπορούσε να το κάνει λόγω των κανόνων που έθεσε ο θεατρικός συγγραφέας πριν το θάνατό του και που τηρούνται ευλαβικά από το ίδρυμα Μπέκετ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μπέκετ είχε μηνύσει μια ολλανδική θεατρική εταιρεία το 1988 επειδή επέλεξε να παίξουν γυναίκες τους ρόλους του συγκεκριμένου έργου. Το ίδρυμα διατηρεί τα δικαιώματα του έργου μέχρι το 2059 και συνεχίζει να αντιτίθεται σε παραγωγές που παρεκκλίνουν από τις οδηγίες του Μπέκετ.

Επίσης αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο χώρος και το Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν δεν έλαβαν καν υπόψη τους το σημαντικό ρόλο της παραγωγής και όλων των offstage πόστων που αποτελείται από άτομα διαφορετικών φύλων. Η Medeea Anton, υπεύθυνη παραγωγής, δήλωσε ότι: «Αν και υπήρχε περιορισμός στους ηθοποιούς, που είναι μόνο πέντε άτομα σε αυτή την παραγωγή, η υπόλοιπη ομάδα μας αποτελείται από γυναίκες στην πλειονότητά της. Έχουμε επίσης τρανς άτομα, έχουμε μη δυαδικά άτομα, άτομα από την LGBT κοινότητα».

Έκανα αρκετή ώρα να σας μεταφέρω όλα τα παραπάνω, όχι γιατί δε γνωρίζω καλά αγγλικά, αλλά γιατί πραγματικά ένιωσα ακριβώς όπως αισθάνθηκα στη Δραματική Σχολή όταν μου ζήτησαν να τους πω τι κατάλαβα από το «Περιμένοντας τον Γκοντό». Δεν είχα καταλάβει Χριστό. Πέρασαν αρκετά χρόνια για να καταλάβω και ακόμη δεν είμαι σίγουρη. Ακριβώς το ίδιο συναίσθημα ένιωσα και σήμερα. Αδυνατούσα να καταλάβω την είδηση.

Α) Ναι, οι ηθοποιοί δεν είναι οι μόνοι σε μια παραγωγή μόνο και μόνο επειδή φαίνονται πάνω στη σκηνή. Αν δεν υπήρχαν οι backstage κανείς και τίποτα δε θα λειτουργούσε. Άρα η παραγωγη ΕΙΝΑΙ συμπεριληπτική, όπως απιτούσε το Πανεπιστήμιο. Οι ηθοποιοί έπρεπε να είναι άντρες σύμφωνα με τον Μπέκετ και τον σκηνοθέτη. Τι να πούμε κι εμείς οι Έλληνες ηθοποιοί που στις ακροάσεις βλέπουν μόνον όσους είναι ηθοποιοί, χορευτές και τραγουδιστές ταυτόχρονα, ενώ συνεκτιμάται η γνώση ακροβατικών και βιωματικού σαντουριού;

Β) Και να μην ήταν επιθυμία του Μπέκετ… Αν ο σκηνοθέτης ήθελε να το ανεβάσει με άντρες μόνο, θα παρέμβει στο όραμά του ποιος;

Γ) Συμπεριληπτικότητα χρειάζεται και πρέπει να έχει η παρούσα κοινωνία. Η ίδια η τέχνη είναι συμπεριληπτική στη βάση και την ουσία της. Για ποιο λόγο όμως να μην σεβαστούμε τα δικαιώματα και τις επιθυμίες ενός νεκρού, τεράστιου συγγραφέα; Ποιος θα τον υπερασπιστεί αν όχι αυτοί που αποφασίζουν να αρθρώσουν ξανά και ξανά το λόγο του; Στο βωμό του political correctness πόσα ακόμα θα θυσιάσουμε;

Δ)Τι ανοησίες είναι αυτές; Και τι ανούσια πράγματα. Τα δικαιώματα πρέπει να προστατεύονται καθημερινά. Όλη η παραπάνω είδηση είναι μια μορφή κεκαλυμμένου φασισμού. Και η κοινωνία μας έχει αρχίσει να μοιάζει επικίνδυνα με το Μάτριξ ή για να το θέσω καλύτερα, με το παράλογο σύμπαν του Γκοντό και του Μπέκετ.

Προς το παρόν δεν υπάρχει επίσημη ανακοίνωση στα social media ή στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου. Μπορεί όλη η είδηση από την όχι και τόσο μακρινή Ολλανδία να είναι διαστρεβλώμενη. Όμως και να είναι, αξίζει να δούμε λίγο το άμεσο μέλλον που θα φιμώνει την τέχνη όλο και περισσότερο.   Ήδη έχει δεχτεί τόσα χτυπήματα η δόλια. Τι άλλο θέλετε;