Συνήθως, για να σκεφτούμε βαθύτερα κάποια ζητήματα, παίρνουμε αφορμή από πραγματικά γεγονότα, τα οποία μάς προκαλούν το ενδιαφέρον και ωθούν τον προβληματισμό μας πέρα από αυτές καθαυτές τις αφορμές, ώστε να εισχωρήσουμε στην ουσία τού θέματος.

του Νότη Μαυρουδή

Με αφορμή λοιπόν την δυνατότητα να ανανεώσει την διάρκεια της θητείας του μέχρι το 2036(!) στο αξίωμα του Προέδρου-Πρωθυπουργού, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, με τη σύμφωνη γνώμη βεβαίως των Ρώσων ψηφοφόρων και με τις «γνωστές δημοκρατικές διαδικασίες», οι οποίες ανέδειξαν τον πρώην Καγκεμπίστα (KGB) σε αδιαμφισβήτητο Ηγέτη τού σημαντικού και ιστορικού κράτους της Ρωσικής Ομοσπονδίας, θα προσπαθήσω να κατανοήσω την ανάγκη κάποιων συστημάτων να κρατάνε στην εξουσία, επί μακρά περίοδο, ηγέτες… αδιαμφισβήτητους.

Εμείς εδώ, στα ευρωπαϊκά εδάφη (έστω και με τις… κουτσές δημοκρατίες μας), όντως σκεφτόμαστε με δέος τέτοιες μακροχρόνιες ηγεσίες, οι οποίες ασύστολα και δίχως τον παραμικρό ενδοιασμό, θεωρούν πως η εξουσία τους ο φ ε ί λ ε ι να παραμερίζει κάθε άλλη αντίθετη φωνή, ώστε να μην αμφισβητείται η πάγια ισχύς και η κυριαρχία τους.

Η περίπτωση Πούτιν έχει εξελιχθεί σε φαινόμενο, όχι μόνο για το γεγονός πως διοικεί την χώρα του, άλλοτε ως Πρόεδρος κι άλλοτε ως πρωθυπουργός, ουσιαστικά από το 1999 όταν ο Γέλτσιν τον όρισε διάδοχό του. Προς το παρόν, λοιπόν, διοικεί την χώρα 22 χρόνια και απ’ ό, τι διαβάζουμε, με διάφορες νομικίστικες πράξεις και αλχημείες θα μπορέσει να διοικεί έως το 2036!!!!!

Ο έτερος ηγέτης Ερντογάν άρχισε ως πρωθυπουργός από το 2003 και έχει κατσικωθεί στην διπλανή μας χώρα, ως Πρόεδρος-Σουλτάνος κι απόλυτος άρχοντας- καταστροφέας ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων των συμπολιτών του, αληθινός δικτάτορας, κάτω από «δημοκρατικό» μανδύα, με πάγιες επεκτατικές-κατακτητικές βλέψεις εν ονόματι της Μεγάλης Τουρκίας…

Δεν έχω την διάθεση να εγκλωβιστώ σε γεωπολιτικές αναλύσεις, ούτε να γράψω ως διεθνολόγος, αφού δεν γνωρίζω καθόλου την επιστήμη αυτή.

Δεν μ’ αρέσει να μπαίνω σε άγνωστα για μένα χωράφια, αλλά η συνεχόμενη εξουσία του ενός και η διακυβέρνηση ενός λαού εκατομμυρίων ψυχών,από τον ίδιο άνθρωπο, με ενοχλεί και μου κινεί υποψίες για τέτοια πρόσωπα, τα οποία ξεφεύγουν, καθόλα οργανωμένα, από τις δημοκρατικές υποχρεώσεις και τους θεσμούς που θα εμπόδιζαν τις μακροχρόνιες εξουσίες τους.

Παρατηρώ πολλές φορές και τις, σχεδόν δια… βίου μικρότερες εξουσίες, σε συνδικαλιστικούς φορείς, σε Σωματεία, σε τοπικές αυτοδιοικήσεις και αλλού, εκεί που η μονιμότητα καταντάει τοπίο αραχνιασμένο από τον ανενεργό χρόνο. Εκεί, σ’ αυτό το σώμα, το πιθανότερο να λείπουν οι νέες ιδέες και τα πρόσωπα που θα τις εκφράσουν· η αλλαγή, που είναι αναγκαία και επιτακτική, απέχει πολύ.

Όλα αυτά δείχνουν, καθώς φαίνεται, πως δεν είναι έτοιμη η καινούργια γενιά, ώστε να ανανεωθεί το ανθρώπινο υλικό… Αυτό το ουσιαστικό στοιχείο, το οποίο παίρνει τη σκυτάλη από το παλαιότερο, για να τη δώσει στο νεότερο εκλείπει, διότι το σύστημα λειτουργίας αφενός συρρικνώνει και αποστεώνει το φρέσκο πνεύμα κι αφετέρου ακινητοποιείται από την έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους νεότερους…

Η μονιμότητα εξουσίας καταστρέφει την επινοητικότητα, τη φαντασία τής πολιτικής, ενώ η ανηθικότητα της μακροχρόνιας εξουσίας- φαίνεται πως δύσκολα της ξεφεύγεις- μεταμορφώνει, σαν άλλη Κίρκη, τους ανθρώπους σε χοίρους και εξελίσσεται σε εφιάλτη, αφού η ίδια η εξουσία σε υποχρεώνει να σιωπάς ή να κραυγάζεις, ανάλογα με τα συμφέροντά της, τα οποία εύκολα μετατρέπονται, ακόμα και τα εθνικά, σε ιδιοτελή κι ανέντιμα παιχνίδια εξουσίας!

Ο ίδιος μονοκράτορας ηγέτης, τυπικά προσωρινός, αλλά στην ουσία… μόνιμος, έχει εξ’ ανάγκης προετοιμαστεί γι αυτή του τη… μονιμότητα, δημιουργώντας ολόκληρες στρατιές ομάδων προστασίας και προβολής, ενώ παράλληλα εκδίδει νόμους που θα τον συντηρήσουν ως αναντικατάστατο και μοναδικό εθνικό ηγέτη…

Ο δυτικός πολιτισμός, ιδιαίτερα στη βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, αντιστρατεύτηκε ένα τέτοιο θεσμικό πλαίσιο, μεγάλης χρονικής διάρκειας ηγεμονίας τού ενός, προσπαθώντας να δημιουργήσει και να ιδρύσει θεσμούς, που να επηρεάζουν και να υπερασπίζονται τις ατομικές και κοινωνικές ελευθερίες, μέσω νομικών αποφάσεων και συνταγμάτων, τα οποία θα αποτρέπουν την εμφάνιση και τη λειτουργία τέτοιων φθαρμένων καθεστώτων του ενός… ηγέτη.

Η Εκπαίδευση και οι ανώτερες πανεπιστημιακές βαθμίδες, μαζί με τις ιντερνετικές γνώσεις τής σύγχρονης τεχνολογίας και σκέψης, έχουν συνδράμει στην παρουσία και στην ύπαρξη άξιων ανθρώπων των πολιτικών επιστημών, ικανών να παράγουν διαφορετική πολιτική, συνδυασμένη με τη χρηστή διαχείριση μιας χώρας, πάνω σε δημοκρατικές αρχές.

Όμως! Η πολύχρονη και εξουσιαστική παρουσία, δεν καταστρέφει μόνο την πολιτική. Δίχως κανέναν ενδοιασμό θα παραθέσω μίαν άλλη περίπτωση μακρόχρονης… άσκησης εξουσίας.

Αυτή τη φορά στο δισκογραφικό τοπίο· σας μεταφέρω στις δεκαετίες του 1980 και εντεύθεν, προτείνοντάς σας να θυμηθούμε την παντοδυναμία των τραγουδιστών. Εκδόθηκαν αμέτρητοι δίσκοι βινυλίου τότε, με την ερμηνεία ενός μόνο τραγουδιστή/τριας.

Το αποτέλεσμα ήταν, κατά την γνώμη μου κουραστικό, για τον λόγο πως, όλα τα τραγούδια του δίσκου (12-13 τραγούδια),είχαν την ίδια αισθητική επαναλαμβάνοντας τα ίδια απαράλλαχτα φωνητικά στοιχεία του… Ενός! Το σύστημα αυτό κατέστησε τον/την τραγουδιστή/τρια παντοκράτορα της τότε δισκογραφικής πραγματικότητας.

Ο ερμηνευτής αναλάμβανε το βάρος όλου του υλικού, δίχως να δίνει πολύ σημασία στις διαφορετικές ανάγκες ερμηνείας· έτσι περνούσε και επιβαλλόταν ένας μόνο τρόπος ερμηνείας. Αυτό το σύστημα του ενός τραγουδιστή/τριας θεμελιώθηκε και διήρκεσε για τουλάχιστον πέντε δεκαετίες.

Παραθέτω αυτό το παράδειγμα των τραγουδιστών, για να τονίσω πως οι εξουσίες δεν ασκούνται και δεν επιβάλλονται μόνο στην πολιτική, αλλά εκφράζονται με διαφορετικούς τρόπους και μεθόδους, σε όλες τις περιπτώσεις ανθρώπινης έκφρασης, ακόμα και εκεί που τα πράγματα δεν είναι τόσο ορατά…

Επιστρέφοντας όμως στην πιο κλασική περίπτωση εξουσίας, που μας αφορά και επηρεάζει όλους, φαίνεται πως οι παλαιότερες πολιτικές πρακτικές έπαψαν να παράγουν πολιτικές σκέψεις, τέτοιες που να μπορούν να εκφράζουν σύγχρονα οράματα. Ίσως το κουρασμένο πολιτικό προσωπικό να έχει πραγματικά γεράσει.

Καιρός είναι να αναζητήσουμε και εμείς, όχι βέβαια το παράδειγμα του Πούτιν ή του Ερντογάν, αλλά ακριβώς τα αντίθετα, όπως εκείνο του Καναδά ή των πρώην σοσιαλδημοκρατικών χωρών της Σκανδιναβίας! Όμως, για να γίνει αυτό, θα πρέπει ο λαός μας να… αλλάξει!

Θα αλλάξει;