Ο Ramiro Torres de Miguel γεννήθηκε στο Μεξικό. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο ITESO και το Τμήμα Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Με το θέατρο ασχολείται από το 1996. Το πώς βρέθηκε στην Ελλάδα είναι πράγματα μια ιστορία “κινήσεων”. Η συνέντευξη έγινε με αφορμή τη νέα του σκηνοθεσία στο θέατρο Άβατον: Η «Ελευθερία Κινήσεων», το νέο συγγραφικό του έργο, ανεβαίνει σε παγκόσμια πρεμιέρα στο για 3 μόνο παραστάσεις την Παρασκευή 29 και το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου στις 21:00 και την Κυριακή 1 Οκτωβρίου στις 19:00, σε σκηνοθεσία του ιδίου και μετάφραση – ερμηνεία Luis Gomezbeck.
Ο Luis Gomezbeck υποδύεται τον μετανάστη, ο οποίος μόνος του μπροστά στο κοινό, αναλογίζεται πώς είναι να γεννιέσαι σε μια χώρα και να μεταναστεύεις σε μια άλλη. Μιλά σε πρώτο πρόσωπο και με παρρησία ξεδιπλώνει την ιστορία όλης της ανθρωπότητας ανεξαρτήτως εποχής με τους στίχους του Καβάφη να παρεμβάλλονται σε καίρια σημεία.
Το δίδυμο Torres de Miguel – Gόmezbeck δεν είναι άγνωστο στο αθηναϊκό κοινό, αφού έχει παρουσιάσει με επιτυχία σε πανευρωπαϊκή πρεμιέρα τα έργα «Serengeti» και «Narita Airport» Η φιλία και η συνεργασία τους μετρά τουλάχιστον 25 χρόνια (στο Μεξικό, την Αργεντινή και την Ελλάδα). Και οι δύο καλλιτέχνες υπήρξαν κάτοικοι διαφορετικών χωρών και κράτησαν επαφή όλα αυτά τα χρόνια. Στην Ελλάδα έχουν παρουσιάσει τα έργα «Serengeti», «Narita Airport», «Puerto Madryn» και «Διέλευση προς τον… Θάνατο» σε συνεργασία με τους Έλληνες καλλιτέχνες Δέσποινα Σαραφείδου, Χάρη Χιώτη, Ναταλί Τσάβες, Κωνσταντίνο Θεμελή, Χάρη Μπότση κ.ά.
Η συνέντευξη έγινε στα αγγλικά πριν μερικές μέρες και ανυπομονούμε για το ανέβασμα.
Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το έργο και γιατί αυτή την εποχή;
Στις μέρες μας όλοι μιλούν για τη μετανάστευση, αλλά μοιάζει σαν να οφείλουμε να είμαστε υπέρ ή κατά της. Η αλήθεια όμως είναι ότι η μετανάστευση υπάρχει από τότε που υπάρχει η ανθρωπότητα. Σκέφτηκα ότι ήταν καλή στιγμή να μιλήσω για το θέμα από τη σκοπιά του μετανάστη.
Πώς «μαζέψατε» αυτές τις ιστορίες μεταναστών;
Έκανα διάφορες συνεντεύξεις. Με ενδιέφερε ο τύπος του αντισυμβατικού μετανάστη. Παραδείγματος χάριν, πήρα συνέντευξη από κάποιον σχετικά με την ιστορία μετανάστευσης του Νορβηγού παππού του στις Ηνωμένες Πολιτείες στα τέλη του 19ου αιώνα, πριν η Νορβηγία γίνει μια πλούσια χώρα από την ανακάλυψη πετρελαίου. Συμπεριλήφθηκε η μαρτυρία ενός Εβραίου που μετανάστευσε στο Ισραήλ με την οικογένειά του, αναζητώντας ένα μέρος όπου θα ένιωθαν ότι ανήκουν και θα έπαυαν να είναι μειονότητα. Ενδιαφέρουσα επίσης είναι η περίπτωση του Κωνσταντίνου Καβάφη που έζησε όλη του τη ζωή ως Έλληνας στην Αίγυπτο και που μετανάστευσε για οικονομικούς λόγους στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ παράλληλα αναζητούσε ειρήνη και ασφάλεια στην Κωνσταντινούπολη. Και φυσικά η προσωπική μεταναστευτική μαρτυρία του ηθοποιού Luis Gomezbeck που γεννήθηκε στο Μεξικό όπως εγώ και κατέληξε να μένει στην Αθήνα.
Στο σημείωμα του σκηνοθέτη αναφέρετε ότι «στην πραγματικότητα η μετανάστευση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της ανθρωπότητας». Η ιστορία μας θα ήταν ίδια χωρίς τη μετανάστευση;
Όχι, υπάρχουν παραδείγματα χωρών που κατοικούνται από μετανάστες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία ή η Αυστραλία που έχουν οικονομική ευημερία, συνοδευόμενη από την ένταξη πολιτών διαφορετικής καταγωγής. Σε όλες τις επιτυχημένες περιπτώσεις υπήρξε σχέδιο ένταξης. Από την άλλη πλευρά, όλοι οι πόλεμοι προέρχονται από το γεγονός ότι βλέπεις τον «άλλο», τον «ξένο» ή τον «διαφορετικό» ως εχθρό.
Πώς βιώσατε την προσαρμογή σε διαφορετικά περιβάλλοντα;
Έφυγα από το Μεξικό πριν από 20 και πλέον χρόνια, έχω ζήσει στην Αργεντινή για 11 χρόνια όπου, παρόλο που μιλούσα την ίδια γλώσσα, ήταν μια πολύ διαφορετική κουλτούρα από τη δική μου, και για σχεδόν 10 χρόνια ζω στο Λουξεμβούργο, όπου έμαθα γαλλικά και λουξεμβουργιανές γλώσσες. Ένα από τα πιο δύσκολα σημεία της μετανάστευσης σε μια χώρα είναι η εκμάθηση της γλώσσας, η γραφειοκρατία, ενώ παράλληλα προσαρμόζεσαι σε μια νέα κουλτούρα και κοινωνία. Αλλά όλες αυτές οι εμπειρίες προσαρμογής θα σε εμπλουτίζουν πάντα.
Πότε μελετήσατε Καβάφη; Και πώς συνδέετε τα ποιήματά του με το έργο;
Πριν από μερικά χρόνια έκανα μια θεατρική παράσταση που περιελάμβανε ποιήματα γραμμένα από LGBT συγγραφείς από την ιστορία της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας (Γκαρσία Λόρκα, Γουόλτ Γουίτμαν, Όσκαρ Ουάιλντ, Άρθουρ Ρεμπώ, Σαπφώ κ.λπ.) Και κάπως έτσι ανακάλυψα τον Καβάφη και εντυπωσιάστηκα με τον τρόπο που συμπύκνωσε ολόκληρες ιστορίες σε λίγες μόνο λέξεις. Διαβάζοντας ξανά τα έργα του ανακάλυψα 4 ποιήματα που πραγματεύονται καταστάσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση και αποφάσισα να τα συμπεριλάβω. Εκτός του ότι η παγκόσμια πρεμιέρα αυτού του έργου θα γίνει στην Ελλάδα, είναι ο τρόπος μου να αποτίσω φόρο τιμής και στον ελληνικό πολιτισμό.
Τι ελπίζετε να αποκομίσει ο θεατής από την παράσταση;
Η ιδέα είναι το κοινό να έχει μια προοπτική της μετανάστευσης από τη σκοπιά του μετανάστη και να προβληματιστεί για το θέμα με μη διδακτικό ή θυματοποιητικό τρόπο. Η ιδέα είναι επίσης να αφηγηθούμε επιτυχημένες (αν και όχι απαραίτητα εύκολες) ιστορίες μετανάστευσης.
Πού αλλού θα παρουσιαστεί η παράσταση;
Η πρεμιέρα θα είναι το Θέατρο Άβατον, ένα μέρος που αγαπάμε και όπου έχουμε δουλέψει στο παρελθόν παρουσιάζοντας το έργο «Serengeti». Παρά το γεγονός ότι δεν έχουμε κάνει ακόμη πρεμιέρα, έχουμε ήδη προσκλήσεις για συμμετοχή σε φεστιβάλ μονολόγου. Προσωπικά θα ήθελα να προβάλλω αυτό το έργο σε διάφορα μέρη στην Ελλάδα. Και φυσικά σε άλλες χώρες. Το πλεονέκτημα ότι ο Luis Gomezbeck μιλάει 5 γλώσσες είναι ότι μπορούμε να παρουσιάσουμε το έργο σε διαφορετικά μέρη χωρίς να χρειαζόμαστε υπότιτλους.
Ξέρετε καθόλου ελληνικά; Έχετε σκεφτεί να γράψετε στα ελληνικά;
Δεν μιλάω ελληνικά, αλλά κάθε φορά που κάνω πρεμιέρα στην Αθήνα απομνημονεύω μια σύντομη ομιλία για να ευχαριστήσω το κοινό στα ελληνικά και όσο περνάει ο καιρός καταλαβαίνω όλο και περισσότερα χωρίς να το έχω μελετήσει επίσημα. Είναι ο Λουίς Γκόμεζμπεκ, ο ηθοποιός του μονολόγου που έχει κάνει πολύ σημαντική δουλειά στη μετάφραση και έκδοση όχι μόνο του θεατρικού μου, αλλά και έργων άλλων Λατινοαμερικανών συγγραφέων στην ελληνική γλώσσα.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Να προβληθεί αυτό το έργο σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη. Σχεδιάζουμε επίσης μια άλλη πρεμιέρα στην Αθήνα ενός μεγαλύτερου έργου τον Ιανουάριο.
