Παίρνουμε αφορμή από την Πανευρωπαϊκή Ημέρα Λογοθεραπείας, που έχει καθιερωθεί από τη Μόνιμη Επιτροπή Λογοπεδικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 6 Μαρτίου, για να ενημερωθούμε για τις ανάγκες και τα δικαιώματα όσων αντιμετωπίζουν δυσκολία στην επικοινωνία.

Οδηγό στην ενημέρωσή μας έχουμε τη Φένια Γιαλατζοπούλου, λογοθεραπεύτρια MSc και επιστημονικά υπεύθυνη των κέντρων ειδικών θεραπειών «Ευθυμία Λόγου», που βρίσκονται στην Κυψέλη και τη Βούλα.

Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανευρωπαϊκή Ημέρα Λογοθεραπείας. Εσείς γιατί θεωρείτε απαραίτητο να υπάρχει μια ημέρα αφιερωμένη στη λογοθεραπεία; Ο κόσμος δεν είναι πλέον ευαισθητοποιημένος σε αυτό το κομμάτι;

Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να υπάρχουν είτε πανευρωπαϊκές, είτε παγκόσμιες ημέρες ευαισθητοποίησης ούτως ώστε ο κόσμος να ενημερώνεται περαιτέρω για θέματα που ενδεχομένως να τον απασχολήσουν έμμεσα ή άμεσα. Η γνώση άλλωστε είναι δύναμη! Μια μέρα αφιερωμένη στη λογοθεραπεία είναι πολύ σημαντική. Όσο και να είναι ο κόσμος πιο ευαισθητοποιημένος από παλιότερα, οι έρευνες μάς αποκαλύπτουν συνεχώς νέα δεδομένα που δεν γνωρίζαμε, καθώς και διαφοροποιούν ισχύουσες πεποιθήσεις. Για παράδειγμα, παλαιότερα η λογοθεραπεία προτεινόταν κυρίως για ηλικίες πάνω από τεσσάρων ετών. Πόσες φορές δεν ακούσαμε : «Μικρός είναι ακόμα, άλλα παιδιά μιλάνε στα 5». Πλέον η πρώιμη παρέμβαση συστήνεται ως η καλύτερη χρονικά παρέμβαση, η οποία και μπορεί να ξεκινήσει, αναλόγως την διάγνωση, ακόμα και από ηλικίες 18 μηνών.

Κάνοντας μια ανασκόπηση των τελευταίων χρόνων, θεωρείτε ότι οι ανάγκες των παιδιών για λογοθεραπευτική παρέμβαση αυξάνονται; Υπάρχει μια όλο και περισσότερο αυξημένη ζήτηση για υποστήριξη παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες;

Πιστεύω ότι είναι δύο οι πιο διακριτοί παράγοντες που έχουν παίξει ρόλο. Όντως έχει παρατηρηθεί στις αναπτυξιολογικές κλινικές μια αύξηση στην ανάγκη για λογοθεραπευτική παρέμβαση. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι πλέον ο δείκτης θνησιμότητας των πρόωρων μωρών έχει μειωθεί, οπότε πολλά “προωράκια” θα χρειαστούν κάποια στιγμή ειδικές θεραπείες, όπως είναι και η λογοθεραπεία ή η θεραπεία σίτισης/ κατάποσης. Επίσης, ο κόσμος, ιατρικός, εκπαιδευτικός και μη, είναι πιο ενημερωμένος πλέον για τον σημαντικό ρόλο ενός λογοθεραπευτή στη ζωή ενός παιδιού ή ενήλικα και οι παραπομπές σε εμάς είναι περισσότερες και πιο έγκαιρες.

Θα ήθελα να προσθέσω κάτι πολύ σημαντικό, μιας και αναφέρατε τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες». Όταν ο κόσμος ακούει αυτόν τον όρο, τον συνδυάζει απευθείας με τη δυσλεξία, τη δυσαριθμισία (δυσκολία στα μαθηματικά), τη δυσορθογραφία κτλ., δηλαδή με σχολικό πληθυσμό. Όμως είναι εξαιρετικά σημαντικό να ξεκαθαριστεί ότι μια μαθησιακή δυσκολία που διαγνώστηκε στο δημοτικό, συνήθως προϋπάρχει ήδη από την προσχολική τους ηλικία. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι μια καθυστέρηση ομιλίας, μια αρθρωτική διαταραχή, μια δυσκολία να μάθει ένα παιδί καινούριες λέξεις ή δυσκολία να συγκεντρωθεί ή να ακολουθήσει εντολές κτλ. αποτελούν ήδη κόκκινες σημαίες από την προσχολική ηλικία, οι οποίες υποδεικνύουν την ύπαρξη μιας πιθανής μαθησιακής δυσκολίας. Και ναι, όντως υπάρχει αύξηση στις μαθησιακές δυσκολίες, η οποία οξύνθηκε περαιτέρω και με τις εκπαιδευτικές συνθήκες που επικράτησαν λόγω Covid-19.

Έχετε αντιμετωπίσει περιπτώσεις γονέων που φαίνονται διστακτικοί στο να συνοδεύσουν το παιδί τους σε ένα κέντρο λογοθεραπείας;

Πολύ ωραία ερώτηση. Στα 18 και πλέον χρόνια που εργάζομαι ως λογοθεραπεύτρια μου έχει τύχει πολλές φορές να έρθουν στο γραφείο μου γονείς οι οποίοι «φοβούνται» πως θα το πάρει το παιδί, τι θα του πουν ότι θα κάνει μαζί μου κτλ. Άλλες φορές μου ξεκαθαρίζουν από την αρχή ότι δεν θέλουν να υπάρχει επικοινωνία
με το σχολείο του παιδιού, για να μη μαθευτεί ότι το παιδί τους κάνει παρέμβαση. Σκεφτείτε ότι μια φορά είχε έρθει μια οικογένεια που έλεγε στο παιδί ότι θα κάνει γυμναστική αντί για εργοθεραπεία! Καλώς ή κακώς εγώ δεν μπορώ να συνεργαστώ έτσι. Πιστεύω ότι όλα τα πράγματα θα πρέπει να τα συζητάμε με απλότητα και αγάπη. Ο γονιός έχει την ευθύνη του παιδιού, και επειδή το αγαπάει και το φροντίζει θα το πάει σε κάποιον ειδικό, π.χ. λογοθεραπευτή για να πει π.χ. το /ρ/. Θα πρέπει να μιλάμε ανοιχτά στα παιδιά μας για τις δυσκολίες τους και το τι κάνουμε εμείς ως γονείς για να τα βοηθήσουμε. Η δική μας ηρεμία και σιγουριά θα περάσει απευθείας και στην ψυχολογία του παιδιού μας κι έτσι θα νιώσει εμπιστοσύνη στο αντίστοιχο θεραπευτικό πλαίσιο όπου θα κάνει παρέμβαση. Λειτουργούμε σαν ομάδα και τα πέπλα μυστηρίου δεν βοηθούν κανέναν μας!

Μια διαταραχή λόγου/ ομιλίας μπορεί να εξελιχθεί αρνητικά καθώς το παιδί αναπτύσσεται, εάν δεν την αντιμετωπίσουμε εν καιρώ;

Βεβαίως, και για το λόγο αυτό είπα ότι η πρώιμη παρέμβαση είναι πολύ σημαντική. Όσο πιο νωρίς, τόσο το καλύτερο. Τα παιδιά λοιπόν που έχουν μια διαταραχή λόγου/ομιλίας (π.χ. δυσκολία στην άρθρωση, κατανόηση, έκφραση, χρήση του λόγου κτλ.), λόγω του ότι υπολείπονται οι γλωσσικές τους ικανότητες, αργότερα έχουν πολλές πιθανότητες, εάν δεν δεχτούν και παρέμβαση, να παρουσιάσουν δυσκολίες π.χ. στο να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν, διότι επιστημονικά οι γλωσσικές ικανότητες σχετίζονται και με την ανάπτυξη της αναγνωστικής λειτουργίας. Έτσι, θα έχουν πολλές πιθανότητες να έρθουν αντιμέτωπα με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση ή τη δυσκολία στην κοινωνική συνδιαλλαγή με άλλα παιδιά ή ενήλικες. Θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα: Ένα παιδί που έχει δυσκολία στην φωνολογική ενημερότητα κατά την προσχολική ηλικία, με βάση έρευνες, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσει μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση, αφού θα του είναι δύσκολο να συνθέσει και να διαχωρίσει φωνούλες για να αναγνώσει και να γράψει λέξεις. Αυτό που επίσης πρέπει να ξεκαθαρίσουμε είναι ότι ακόμα και παιδιά που θα λάβουν παρέμβαση μπορεί και πάλι να παρουσιάσουν μαθησιακές δυσκολίες στο σχολείο. Για το λόγο αυτό, στα μέσα του νηπίου, χρησιμοποιούμε σταθμισμένα εργαλεία για να δούμε τυχόν αποκλίσεις και αδυναμίες και να τις ενισχύσουμε, πριν ή κατά τη διάρκεια του δημοτικού.

Πώς θα καταλάβουν οι γονείς ότι το παιδί τους έχει ανάγκη από λογοθεραπευτική παρέμβαση δεδομένου ότι η ενασχόληση με τα παιδιά μειώνεται όλο και περισσότερο εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωής;

Κατά την γνώμη μου δεν υπάρχουν checklists, διότι κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Όμως, η καλύτερη απάντηση είναι η πρόληψη. Πέρα από την πολύτιμη συμβολή των εκπαιδευτικών και των παιδιάτρων, το καλύτερο θα ήταν όλοι οι γονείς να επισκεφτούν έναν αναπτυξιολόγο ή αλλιώς αναπτυξιακό παιδίατρο στην ηλικία των 3 ετών τουλάχιστον, ούτως ώστε να έχουν μια εικόνα για την ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού τους. Ο αναπτυξιολόγος θα πάρει ένα ενδελεχές ιστορικό και θα κάνει πλήρη αξιολόγηση στο κάθε παιδάκι μέσω σταθμισμένων εργαλείων. Σε περίπτωση που οι γονείς βλέπουν δυσκολίες και σε πιο μικρή ηλικία, καλό θα ήταν να επισκεφτούν και νωρίτερα έναν αναπτυξιολόγο. Άλλωστε ο αναπτυξιολόγος είναι ο αρμόδιος ιατρός για να παραπέμψει ή όχι ένα παιδί για θεραπείες.

Πώς γίνεται η επιλογή του κατάλληλου θεραπευτικού κέντρου;

Η επιλογή ενός θεραπευτικού κέντρου είναι δύσκολη συνήθως, διότι υπάρχει πλήθος θεραπευτικών πλαισίων πλέον και οι γονείς την ώρα που θα ψάξουν το κατάλληλο για το παιδί τους, συνήθως είναι πολύ φορτισμένοι ή αγχωμένοι. Εγώ θα συμβούλευα τους γονείς να μην κρίνουν το που θα απευθυνθούν μόνο από το οικονομικό κομμάτι. Και σίγουρα όχι έμμεσα, πχ. μέσω τηλεφωνικής κλήσης ή email. Το πιο λειτουργικό θα ήταν οι γονείς να επισκεφτούν όσα πλαίσια πιστεύουν ότι τους ενδιαφέρουν για να έχουν μια δια ζώσης συζήτηση με τον υπεύθυνο του κέντρου, καθώς και να δουν ίσως τον χώρο κτλ. Καλό θα ήταν να μην έχουν στις επισκέψεις το παιδί μαζί τους, εάν είναι να επισκεφτούν πολλούς χώρους, διότι δεν θα ωφελούσε το παιδάκι σε καμία περίπτωση. Και κάτι σημαντικό που θα ήθελα να διευκρινίσω. Η λογοθεραπευτική αξιολόγηση αποτελείται από χρήση σταθμισμένων και άτυπων εργαλείων και χρειάζεται τουλάχιστον δύο με τρεις συνεδρίες για να ολοκληρωθεί. Είναι το πιο σημαντικό κομμάτι, γιατί πάνω σε αυτή θα βασιστεί όλο το θεραπευτικό μας πρόγραμμα. Οτιδήποτε άλλο αποτελεί λογοθεραπευτική ανίχνευση και όχι αξιολόγηση. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς.

Ποιες θεραπείες παρέχονται στα κέντρα «Ευθυμία Λόγου»;

Στα κέντρα «Ευθυμία Λόγου» παρέχονται οι εξής θεραπείες: Λογοθεραπεία, αποκατάσταση διαταραχών σίτισης/κατάποσης, εργοθεραπεία, ειδική αγωγή, αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών, ατομική ψυχοθεραπεία και παιγνιοθεραπεία σε παιδιά καθώς και συμβουλευτική γονέων.

Ποιες ηλικιακές ομάδες μπορούν να απευθυνθούν στο κέντρο σας;

Οι ηλικιακές ομάδες που μπορούν να απευθυνθούν σε εμάς είναι αναλόγως με τη διάγνωση. Έχουμε μωράκια από 1 έτους μέχρι και παιδιά Γυμνασίου.

Διαθέτετε και συμβουλευτική γονέων; Θεωρείτε ότι θα έπρεπε οι γονείς να “εκπαιδεύονται” για να μεγαλώνουν υγιή -από κάθε οπτική- παιδιά;

Ναι, διαθέτουμε και πιστεύουμε ότι η συμβουλευτική γονέων είναι αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος αποκατάστασης ενός παιδιού. Οι γονείς δυστυχώς δυσκολεύονται να το κατανοήσουν αυτό. Είναι όμως τόσο σημαντική όσο και οι θεραπείες των παιδιών τους. Για το λόγο αυτό, η ψυχοεκπαίδευση γονέων είναι πολύ σημαντική στα πλαίσιά μας. Πιστεύω ότι οι γονείς θα πρέπει να λαμβάνουν βοήθεια για το πώς να είναι γονείς. Πολλές φορές εγκλωβίζονται π.χ. σε ενοχές για τις δυσκολίες του παιδιού τους ή γιατί δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Οι γονείς μεγαλώνουν κι εκείνοι μαζί με τα παιδιά τους. Χρειάζονται στήριξη για να μπορέσουν κι εκείνοι με την σειρά τους να υποστηρίξουν τα παιδιά. Δεν είναι εύκολο να είσαι γονιός άλλωστε!

Ευθυμία Λόγου
Κυψέλης 106, Πλατεία Κυψέλης, 11363
Τ: 213 04 49 192

Λ. Βασιλέως Παύλου 77, Βούλα, 16673
Τ: 210 89 91 102

Κινητό: 6946 66 41 61
Εmail: [email protected]
Site: http://efthimialogou.gr/
Fb: https://www.facebook.com/efthimia.logou