Όλοι μας έχουμε νιώσει τη διάθεσή μας να επηρεάζεται από μια ηλιόλουστη μέρα, ενώ κάποιοι φοβούνται τις αστραπές και άλλοι περιμένουν ανυπόμονα να χιονίσει. Είναι όμως απλά μια υποκειμενική αίσθηση ή μια πραγματική συνθήκη που η επιστήμη επιβεβαιώνει;
Σήμερα οι ερευνητές αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο τη σημασία των επιπτώσεων των μετεωρολογικών συνθηκών (τον καιρό και το κλίμα) στην ανθρώπινη ζωή − από τις διακυμάνσεις των ατομικών συναισθημάτων μέχρι την άνοδο και την πτώση πολιτισμών.
Ο καιρός επηρεάζει τα πάντα, από τις καταναλωτικές μας συμπεριφορές μέχρι τον τρόπο που κοιμόμαστε. Αν και υπάρχουν βιολογικοί μηχανισμοί που διέπουν την επίδραση των μετεωρολογικών παραγόντων στις ψυχικές ασθένειες, είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι. Ωστόσο, είναι διαπιστωμένη η επίδραση της υψηλής θερμοκρασίας στην ψυχική υγεία με πιο ξεκάθαρες επιπτώσεις στον αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας και την αύξηση ψυχιατρικών ασθενών στα τμήματα επειγόντων περιστατικών στις πολύ ζεστές μέρες. Η νυχτερινή ζέστη σχετίζεται με μειωμένη ποιότητα ύπνου έχοντας αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία του ατόμου. Είναι χαρακτηριστικό πως σύμφωνα με μια ανάλυση περισσότερων από 600 εκατομμυρίων μηνυμάτων στο Twitter, τα tweets σε θερμούς μήνες είχαν σημαντικά περισσότερες λέξεις με καταθλιπτική χροιά. Αλλά και η ίδια η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία σε διαφορετικά επίπεδα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Άγχος, κατάθλιψη και διαταραχή μετατραυματικού στρες θα αυξηθούν, όσο οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επιταχύνονται. Έχει υπολογιστεί πως μια αύξηση της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας κατά 1°C προβλέπεται ότι θα αυξήσει το ποσοστό αυτοκτονιών κατά 0,7% στις ΗΠΑ.
Τα αποτελέσματα των περισσότερων ερευνών δείχνουν ότι οι αυξημένες τάσεις αυτοκτονίας συνδέονται λιγότερο με το σκοτεινό βροχερό καιρό και περισσότερο με τη ζέστη, χωρίς βέβαια να καταλήγουν όλες οι μελέτες σε αυτό το συμπέρασμα, καθώς άλλες καταδεικνύουν αυξημένη ψυχική δυσφορία και σε περιόδους μειωμένων ωρών ηλιοφάνειας. Εκτός από τις υψηλές θερμοκρασίες, με αυξημένα ποσοστά αυτοκτονίας έχουν συσχετιστεί και φαινόμενα όπως βροχόπτωση, υγρασία, ισχυροί άνεμοι και ατμοσφαιρική πίεση. Η μέγιστη ημερήσια θερμοκρασία συσχετίστηκε επίσης με εκ προθέσεως τραυματισμούς και τραυματισμούς από πυροβολισμούς, ανθρωποκτονίες και το εν γένει βίαιο έγκλημα.
Ο καιρός επηρεάζει την ψυχική μας διάθεση και αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα ακούσετε κάποιον να λέει ότι η βροχή του προκαλεί μελαγχολία ή κάποια ότι δεν αντέχει τη ζέστη, θα ξέρετε ότι μάλλον λένε την αλήθεια.
